شدت گرفتن درگیری‌های جهانی، نه‌تنها به مختل شدن حرکت هوانوردی بین‌المللی انجامیده بلکه اقتصاد کشورهای درگیر و اقتصاد جهانی را تحت فشار سنگینی قرار داده است.
در حالی که کشورهای غرب آسیا به دلیل تهدیدات نظامی ناشی از جنگ ۱۲ روزه ایران و رژیم صهیونیستی، آسمان‌های خود را به روی پروازها بسته بودند، بیش از ۲۰ شرکت هواپیمایی بزرگ جهان را مجبور به تغییر مسیر یا لغو پروازها کرد.
این اقدامات نه تنها هزینه‌های عملیاتی را افزایش داده بلکه به شدت بر مراکز حمل و نقل حیاتی تأثیر گذاشته است.
به عنوان مثال، در پی تحولات اخیر، بالغ بر ۹۰ پرواز هواپیمایی قطر مجبور به تغییر مسیر شدند و هزاران مسافر در حالت توقف قرار گرفتند.
این وضعیت ناشی از بسته شدن حریم هوایی، نشان‌دهنده عدم کارایی و انعطاف‌پذیری صنعت هوانوردی در مواجهه با بحران‌های ژئوپلیتیک است.
هزینه‌های اقتصادی ناشی از بسته شدن آسمان‌ها
اطلاعات نشان می‌دهد که بسته شدن آسمان‌های بین‌المللی، هزینه‌های هنگفتی را بر روی خطوط هوایی و اقتصادهای ملی تحمیل می‌کند. طبق گزارش‌هایی از موسسات تحقیقاتی، کارکرد بحرانی صنعت هوانوردی برای اتصال قاره‌ها و ترانزیت مسافران، به شدت تحت تأثیر این درگیری‌ها قرار گرفته است.
طبق گزارشی از شرکت «وریسک میپل کرافت» (Verisk Maplecroft) در سال گذشته میلادی، بیش از ۴.۵ درصد از خشکی های جهان تحت تاثیر درگیری‌ها قرار دارد که چیزی حدود ۶۵ درصد از سال ۲۰۲۱ افزایش داشته است.
درگیری‌ها و جنگ‌ها که به افزایش ریسک‌های امنیتی و هزینه‌های عملیاتی منجر می‌شوند، روزانه بیش از ۱۰۰ هزار پرواز تجاری و جابه‌جایی حدود ۱۰ میلیون مسافر را مختل کرده و در نهایت باعث کاهش تقاضا و رکود اقتصادی در کشورهای مختلف می‌شوند.
بحران هوانوردی در رژیم صهیونیستی
صنعت هوانوردی اسرائیل به‌ویژه پس از تنش‌های اخیر با ایران و یمن به شدت آسیب‌دیده است. تعطیلی پروازها و عدم امنیت در آسمان این کشورها باعث شکل‌گیری بحران‌هایی می‌شود که برای بسیاری از خطوط هوایی و مسافران غیرقابل پیش‌بینی و غیرقابل تحمل است.
به نوشته روزنامه اقتصادی گلوبز، روز به روز لیست اماکنی که باید از مقاصد سفرهای صهیونیست‌ها حذف شوند، افزوده می‌شود. بر اساس گزارش‌ها، این ماه‌های اخیر، فرودگاه بن‌گوریون به دلیل حملات مستقیم، از جمله موشکی از یمن، بسته بوده و این موضوع به نارضایتی و سرگردانی ده‌ها هزار مسافر منجر شده است.
کریم نائینی، کارشناس حمل‌ونقل و ترانزیت، عنوان کرد که فرودگاه بن‌گورین و بندر حیفا، دو پاشنه‌آشیل رژیم صهیونیستی هستند که در تیررس موشک‌ها و پهپاد ایران قرار دارند که هرگونه تغییر در سطح تنش دو طرف، اهداف در دسترسی برای نیروهای مسلح ایران و فلج کردن اقتصاد ۹۹ درصد وابسته به دریا این رژیم، خواهد بود.
بحران هوانوردی در سایر نقاط جهان
از سال ۲۰۲۲ که جنگ روسیه و اوکراین آغاز شد، بسیاری از شرکت های هواپیمایی مجبور شده‌اند مسیر پروازهای خود را برای پرهیز از عبور از آسمان روسیه، بزرگ ترین کشور جهان از نظر وسعت، تغییر دهند. این در حالی است که حریم هوایی روسیه که اروپا و آمریکای شمالی را به بخش های وسیعی از آسیا متصل می کند، برای پروازهای طولانی حیاتی است.
به گزارش روزنامه نیویورک تایمز، در ماه مه (اردیبهشت)، زمانی که هند و پاکستان وارد درگیری ای کوتاه اما شدید شدند، هر دو کشور استفاده از آسمان خود را برای خطوط هوایی یکدیگر ممنوع کردند و بحرانی دیگر در صنعت هوانوردی جهانی صورت گرفت.
حتی در زمان حمله موفق ایران به پایگاه آمریکایی العدید در قطر، مدیر اجرایی هواپیمایی قطر بدر محمد المیر اعلام کرد که بیش از ۹۰ پرواز این شرکت که مقصدشان فرودگاه بین المللی حمد دوحه بود، بلافاصله تغییر مسیر دادند.
از این تعداد، ۲۵ پرواز به عربستان سعودی، ۱۸ پرواز به ترکیه، ۱۵ پرواز به هند و ۱۳ پرواز به عمان هدایت شدند. همچنین، چندین پرواز دیگر به مقاصد اروپایی، خاورمیانه ای و آسیایی تغییر مسیر یافتند. این موضوع نشان از آن دارد که تکانه اقتصادی ایران در منطقه غرب آسیا چقدر قدرتمند است و می‌تواند توازن و امنیت اقتصادی منطقه را کنترل کند.
گره خوردن اقتصاد جهانی با صنعت هوانوردی
احتمالاً این درگیری‌ها و بحران‌ها، به آینده صنعت هوانوردی آسیب‌های جدی وارد کرده و نیازمند تدابیر جدی از سوی کشورها و شرکت‌های هوانوردی برای بازگشت به شرایط عادی هستند.
در صورتی که این تنش‌ها ادامه یابد، می‌توان انتظار داشت که هزینه‌های حمل‌ونقل هوایی به طور فزاینده‌ای افزایش یابد و متقاضیان از سفرهای هوایی دوری کنند که این مسئله به بحران عمیق‌تری در صنعت هوانوردی دامن خواهد زد.
در نهایت، تاریخ نشان داده که جنگ‌ها و بحران‌های جهانی نه تنها بر روی زندگی مردم بلکه بر روندهای اقتصادی و تجاری نیز تأثیر می‌گذارند. صنعت هوانوردی به عنوان یکی از ارکان حیاتی اقتصاد جهانی، نیاز به تأمل و برنامه‌ریزی مجدد دارد تا بتواند در عرصه‌های ناامن و چالش‌برانگیز امروزی، به حیات خود ادامه دهد.