در کشوری که کارگران و کارمندان هر ماه مالیات خود را پیش از دیدن عدد کامل فیش حقوقی پرداخت می‌کنند، اصناف و کسبه، اغلب با مکانیسم‌هایی پیچیده‌تر و گاهی نامرئی‌تر، مالیات خود را مشخص می‌کنند.
اعداد رسمی از عملکرد مالیاتی سال گذشته نشان می‌دهد که مالیات بر حقوق کارکنان دولت و بخش خصوصی به بیش از ۱۳۶ هزار میلیارد تومان رسیده، در حالی که کل مالیات اصناف فقط ۷۷.۸ هزار میلیارد تومان است.
این یعنی دولت از حقوق‌بگیران، ۱.۷ برابر بیشتر از اصناف مالیات گرفته است.
صدای منتقدان در فضای اقتصادی کشور روز به روز بلندتر می‌شود. لیلا دهقان، کارشناس اقتصادی، می‌گوید: «این مدل مالیاتی، در واقع مالیات‌ستانی از طبقه متوسط است. بخش‌هایی که درآمدشان به راحتی ردیابی می‌شود، فشار اصلی را تحمل می‌کنند، در حالی که گروه‌هایی که توان بیشتری برای پنهان‌کاری دارند، سهمی کمتر می‌پردازند».
سازمان امور مالیاتی بارها از تلاش برای شفاف‌سازی بیشتر مالیات اصناف سخن گفته، اما منتقدان می‌گویند مقاومت‌های نهادی، نفوذ صنفی، و نبود اراده سیاسی کافی مانع اصلاح واقعی است.
کارشناسان اعتقاد دارند که اگر دولت به دنبال گسترش عدالت مالیاتی است، باید راه دشوار اصلاح را با شفافیت، جسارت و گفتگو آغاز کند. تا آن روز، فیش حقوقی همچنان اولین نقطه برخورد کارمندان با مالیات است.