هفته گذشته بود که همزمان با سفر مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و از سرگیری دور جدید مذاکرات در دوحه قطر، خوش‌بینی‌ها برای رسیدن به یک توافق پس از ماه ها مذاکره قوت گرفت.
به همین منظور نیز علی باقری، معاون سیاسی وزیر امور خارجه روز سه شنبه گذشته عازم قطر شد تا دور جدیدی از مذاکرات را که به زعم بسیاری از کارشناسان دور پایانی تلقی می‌شد، آغاز کند.
در غیاب خبرنگاران در دوحه، «نورنیوز» رسانه نزدیک به شورای عالی امنیت ملی در خصوص روز نخست این مذاکرات نوشت: شروع این مرحله از مذاکرات با گفت‌وگوی علی باقری، مذاکره کننده ارشد کشورمان و انریکه مورا، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا کلید خورد. در اولین روز، گفت‌وگوها بر سر موضوعات باقی مانده با «رویکردی فنی و با جدیت» دنبال شده است.
امیدواری برای نزیک شدن به توافق در قطر اما تنها تا بعد از ظهر روز چهارشنبه ادامه داشت که یکی دیگر از خبرگزاری‌ها از شکست و پایان مذاکرات خبر داد و نوشت: پایان گفت‌وگوهای دو روزه؛ سنگ اندازی آمریکا صدای مورا را هم درآورد.
به گزارش ایلنا، انرکیه مورا در پایان این مذاکرات در حساب توئیتری خود نوشت: دو روز مذاکرات فشرده و غیرمستقیم در دوحه در خصوص برجام. متاسفانه هنوز پیشرفتی که تیم اتحادیه اروپا به عنوان هماهنگ‌کننده به آن امید داشت، حاصل نشده است. همکاری‌ها را با فوریت بیشتر برای دستیابی به توافقی کلیدی در راستای منع اشاعه و بازگشت ثبات به منطقه ادامه خواهیم داد.
پایگاه خبری «اکسیوس» نیز به نقل از یک مقام آمریکایی مدعی شد که ایرانی‌ها هیچ حس فوریتی از خود نشان نداده و مسائلی که پیش از این حل شده بود را مجددا مطرح کرده و حتی مسائل جدید غیرمرتبط با برجام را طرح کرده‌اند. در همین راستا خبرنگار «وال استریت ژورنال» به نقل از دو دیپلمات غربی مدعی شد که ایران در مذاکرات دوحه بازگشت به برجام را مشروط به توقف تحقیقات پادمان‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کرده است.
ناصر کنعانی، سخنگوی جدید وزارت امور خارجه در صفحه توییتر خود در مورد مذاکرات دوحه نوشت: در ادامه روند مذاکرات رفع تحریم‌ها، گفتگوهای فشرده‌ای طی روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه با وساطت “انریکه مورا” در دوحه برگزار شد. نظرات و پیشنهادهای عملیاتی ایران درباره موارد باقیمانده طرح شد و طرف مقابل نیز ملاحظات خود را ارائه کرد. در مورد ادامه مسیر و مرحله بعدی گفت‌وگوها، طبق روال همیشه “باقری” و “مورا” در تماس خواهند بود.
حسین امیرعبداللهیان در نخستین واکنش نسبت به پایان مذاکرات در دوحه، در گفت‌وگو با همتای قطری خود گفت: ارزیابی ما از مرحله اخیر مذاکرات در دوحه مثبت است. تاکید می‌کنم که ما برای رسیدن به توافقی خوب، قوی و پایدار جدی هستیم و در صورت واقع‌بینی آمریکا، توافق دست یافتنی است. مذاکره‌کننده ارشد ما همواره با ابتکار عمل و در مسیر تحقق توافقی قابل قبول گام بر می‌دارد و ما بر ادامه مذاکره تا رسیدن به توافق مبتنی بر واقع بینی مصمم هستیم.
در جهت جمع بندی آنچه تا امروز و در جریان مذاکرات دوحه اتفاق افتاده است، روز پنجشنبه جلسه‌ای در شورای امنیت سازمان ملل متحد منعقد شد. جوزپ بوررل در پایان این نشست در حساب توئیتر خود نوشت: با گذشت بیش از یکسال از مذاکرات، ما خطر عبور نکردن از نقطه پایان را داریم. باید در اسرع وقت توافق را نهایی کنیم و به اجرای کامل برجام بازگردیم.
مجید تخت روانچی، نماینده کشورمان در سازمان ملل نیز در این نشست در سخنانی گفت: ایران به دیپلماسی چندجانبه متعهد است که نتیجه آن باید تضمین کننده لغو موثر و قابل راستی‌آزمایی همه تحریم‌های غیرقانونی باشد. ایران ضمانت‌های قابل راستی‌آزمایی و عینی از آمریکا درخواست کرده و اینکه، آمریکا بار دیگر تعهدات خود را نقض نخواهد کرد، تحریم‌ها به بهانه‌ها یا عناوین دیگر - همانطور که در دولت قبلی آمریکا اتفاق افتاد - اعمال نخواهد شد و سازوکار‌های برجام مورد سوءاستفاده قرار نخواهد گرفت. در واقع، این‌ها حداقل مقتضیات برای اطمینان نسبی از ثبات در برجام به شمار می‌روند.
نماینده کشورمان در پایان این نشست در حساب توئیتر خود نوشت: تیم ما آماده تعامل سازنده برای دستیابی به توافق است. اگر آمریکا واقع بینانه عمل کند و قصد جدی برای اجرای تعهدات خود نشان دهد، توافق دور از دسترس نیست.
بیانیه تروئیکای اروپایی
در همین رابطه و در حالی که طرف های غربی برجام از پایان بی نتیجه مذاکرات سخن گفته اند، انگلیس، آلمان و فرانسه در بیانیه‌ای مشترک پیش از آغاز جلسه شورای امنیت سازمان ملل متحد برای بررسی روند اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ از ایران خواستند تا از فرصت دیپلماتیک مذاکرات وین برای احیای برجام استفاده کند.
به گزارش ایسنا، در بیانیه مشترک تروئیکای اروپایی که روز پنجشنبه منتشر شده، آمده است: «شورای امنیت متوجه تهدید ایران علیه امنیت بین‌المللی از طریق تشدیدهای هسته‌ای‌اش شده است. برنامه هسته‌ای ایران از هر زمان دیگری در گذشته پیشرفته‌تر شده است. ایران طی سه سال گذشته گام‌هایی جهت تسریع برنامه هسته‌ای خود اتخاد کرده و به تشدید آن ادامه می‌دهد. برخی از مهم‌ترین این گام‌ها در حین روند مذاکرات برای بازگرداندن این کشور به اجرای کامل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و آمریکا به توافق انجام گرفته است. تلاش‌های شدید دیپلماتیک جهت احیای برجام منجر به حصول توافقی قابل دوام شده است که از ماه مارس روی میز قرار دارد. ما متاسفیم که ایران تاکنون از این فرصت دیپلماتیک استفاده نکرده و به تقویت فعالیت‌های هسته‌ای خود پرداخته است.»
در ادامه این بیانیه آمده است: «اخیرا ایران اعلام کرد که سانتریفیوژهای قدرتمند و پیشرفته جدیدی را نصب کرده و از آنها استفاده می‌کند. ایران همچنین اعلام کرده بود که تجهیزات نظارتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ذیل برجام را قطع کرده است. این رخداد با توجه به این مسئله که ایران به انباشت بی‌نظیر اورانیوم با غنای ۲۰ و ۶۰ درصد ادامه می‌دهد، بسیار نگران‌کننده است. وظیفه راستی‌آزمایی و نظارت بر اجرای برجام مسقیما توسط شورای امنیت سازمان ملل به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی محول شده است. اقدام ایران مبنی بر پایان‌دادن به تدابیر شفافیت مرتبط با برجام گامی منفی، غیر سازنده و تحریک‌آمیز محسوب می‌شود که شورا نمی‌تواند در خصوص آن سکوت کند.»
سه کشور اروپایی افزودند: «اقدامات ایران موانع بیشتری برای خود جهت بازگشت به اجرای کامل تعهدات هسته‌ای ذیل برجام و احیای توانایی آژانس در ارائه تضمین‌هایی در رابطه ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران ایجاد می‌کند. اقدامات ایران به‌سرعت تعادل بسته‌ای که ما ماه‌ها برای احیای برجام بر سر آن مذاکره کرده بودیم را بر هم می‌زند و پنجره برای راه حل دیپلماتیک فوری را می‌بندد. ما از ایران می‌خواهیم که از تشدید فعالیت هسته‌ای دست بکشد و از آنها بازگردد، همکاری کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را از سر بگیرد و از فرصت باقیمانده روی میز - که به نفع دولت و ملت ایران است - استفاده کند.»
انگلیس، آلمان و فرانسه در ادامه نوشتند: «ما حمایت کامل خود را نسبت به تلاش‌های هماهنگ‌کننده برجام جهت احیای برجام ابراز می‌کنیم. ایران باید از این فرصت تا زمانی که از دست نرفته، برای نهایی‌سازی توافق استفاده کند. متاسفانه متوجه شده‌ایم که در جلسه‌ای که روز گذشته در دوحه پایان یافت، ایران بار دیگر از این فرصت استفاده نکرده و به جای آن خواسته‌های بیشتر و غیر واقع‌گرایانه‌ای را مطرح کرده است.»
در انتهای این بیانیه نوشته شده است: «امروز شورای امنیت همچنین درخصوص تحولات کلیدی در برنامه موشکی ایران که مغایر با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل است، گفت‌وگو خواهد کرد. شورا از ایران می‌خواهد که انجام هرگونه فعالیت مرتبط با موشک‌های بالیستیک طراحی‌شده برای حمل تسلیحات هسته‌ای - از جمله پرتاب موشک از طریق فناوری موشک‌های بالیستیکی این چنینی - خودداری کند. همین چند روز پیش بود که ایران با پرتابگر فضایی آزمایش دیگری انجام داد که شامل فناوری دوکاربردی بود که می‌توان از آن برای ساخت موشک‌های بالیستیک دوربرد و قاره‌پیما استفاده کرد. ما از ایران می‌خواهیم که از انجام این اقدامات تحریک‌آمیز خودداری کند. ما فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده مداوم ایران در منطقه را محکوم می‌کنیم و از این کشور می‌خواهیم که به فعالیت‌های موشک‌های بالیستیک و اشاعه هسته‌ای مغایر با قطعنامه ۲۲۳۱ امنیت سازمان ملل و دیگر قطعنامه‌ای این شورا پایان دهد. ما همچنین به طور کامل از دبیر کل برای بررسی و گزارش‌دهی در رابطه با یافتن هرگونه شواهدی از انتقال قطعات، مصالح، کالاها، فناوری‌ها یا ارائه خدمات مغایر با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل حمایت می‌کنیم.»
پاسخ ایران به بیانیه سه کشور اروپایی
در همین رابطه سخنگوی وزارت امور خارجه با مردود شمردن ادعاهای بی اساسی که اخیرا در بیانیه مشترک دیدار دو مقام عربی در منامه در خصوص جمهوری اسلامی ایران آمده است، اینگونه ادعاها را مغرضانه، غیرسازنده و ناشی از اهداف و انگیزه‌های خاص توصیف کرد.
ناصر کنعانی با دعوت از کشورهای یادشده به درک صحیح معادلات منطقه ای و توجه به نقش و جایگاه ثبات ساز جمهوری اسلامی ایران در منطقه غرب آسیا، اصرار بیهوده این کشورها بر ادامه مسیر اشتباه ایران هراسی را دور از حکمت و خدمت به منافع رژیم صهیونیستی در منطقه قلمداد کرد.
کنعانی همچنین اظهار کرد: حفظ و تثبیت دستاوردهای هسته ای حق مسلم و قانونی جمهوری اسلامی ایران بوده و توانمندی های دفاعی و موشکی نیز مبتنی بر سیاستی راهبردی و در چارچوب دکترین دفاعی جمهوری اسلامی ایران قرار داشته و به هیچ وجه تهدیدی برای همسایگان نیست.
سخنگوی وزارت امور خارجه در پایان با تاکید بر اراده و حسن نیت جمهوری اسلامی ایران در حفظ و گسترش روابط با همسایگان و نیز کشورهای عربی و اسلامی، تلاش های مضاعف دولت سیزدهم جمهوری اسلامی ایران در این راستا را دلیل روشن و محکم دیگری بر حسن نیت کشورمان دانست.
واکنش روسیه و چین
مذاکرات برجام و رسیدن به یک توافق در حالی امروز همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد که روز گذشته ژانگ جون، نماینده چین در سازمان ملل متحد نماینده چین در سازمان ملل ضمن تاکید بر اهمیت توافق هسته‌ای برای حفظ صلح و ثبات منطقه‌ای و بین‌المللی، آمریکا را مسئول اصلی «بحران هسته‌ای ایران» دانست و خواستار تلاش بیشتر طرفین مذاکرات برجامی برای حفظ نتایج فعلی مذاکرات، رسیدن به راهکاری سیاسی و پرهیز از استانداردهای دوگانه جهت حل و فصل مسئله هسته‌ای ایران شد.
وی همچنین افزود: از سال گذشته تاکنون، پیش‌رفت مثبتی در زمینه مذاکرات برای ازسرگیری پایبندی به برجام صورت گرفته است. مذاکرات الان در مرحله نهایی قرار دارد. ما از آغاز دوباره مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا در قطر استقبال می‌کنیم. همچنین امیدواریم تمامی طرفین دخیل در مذاکرات با احساس فوریت بیشتری و بدون تاخیر، بر سر مسائل باقیمانده به توافق برسند تا هرگونه مانعی را که سر راه احیای کامل توافق و اطمینان‌یابی از اجرای موثر آن وجود دارد، از بین ببرند.
همچنین سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه نیز با اشاره به اینکه غربی ها تنها به فکر منافع خود هستند، تاکید کرد که آن ها منافع کشورهایی مانند ایران را نادیده می گیرند.
وی تاکید کرد که غربی ها تمام تلاش خود را به کار می گیرند تا سلطه گری خود در سطح بین المللی را حفظ کنند./ ابتکار