پليسی عمل نكنيم

دور جدید ساماندهی  بازار ارز با جمع‌آوری دلالان و سفته‌بازان پس از حدود 3 سال  مجددا آغاز خواهد شد.  به گفته مسئولان بانک مرکزی ، فاز جدید ساماندهی دلالان ارزی با جدیت و برنامه‌ریزی، شروع  می‌شود. البته نمونه این ساماندهی، تا حدودی در سال‌های 90 و 91 با پشتیبانی مجلس و پليس انجام شد. حال باید از بانک مرکزی پرسید که چرا این گونه اقدامات فقط برای مدت زمان کوتاه  یا مقطعی صورت می‌گیرد؟ از این‌رو در گفت‌وگویی با کامران ندری، استاد دانشگاه و اقتصاددان به این موضوع پرداختيم که در پی می‌آید.

 شروع مجدد ساماندهی دلالان ارز و دلار، تا چه اندازه موثر است؟
تا زمانی که بازار آرام است، می‌توان خیلی از برنامه‌ها را به اجرا گذاشت. در حال حاضر هم بازار تا حدودی آرام است و فرصتی خوبی است که  بانک مرکزی برای به اجرا درآوردن این طرح برنامه‌ای برای ساماندهی داشته باشد. منتهي زمانی که در بازار تلاطم  و شوکی  به وجود می‌آید، حفظ کردن این وضعیت کار سختی است. به عقیده بنده این ساماندهی باید قبلا صورت می‌گرفت. درمجموع ساماندهی لازم است  به خاطر اینکه اگر شوک‌هایی در بازار ارز به‌وجود بیاید، می‌توان با کمک گرفتن از این ساماندهی‌ها راحت‌تر مدیریت كرد. 

  آیا ساماندهی دلالان بهتر است یا منع از هر‌گونه خرید و فروش؟
ساماندهی مدنظر بانک مرکزی است. بعید می‌دانم منع کردن  به صورت دستوری تاثیری داشته باشد. می‌تواند بخشی از برنامه  ساماندهی باشد  ولی این که  فقط به صورت دستوری افراد دلال را از خرید و فروش منع کنیم  تحقق پیدا نمی کند.  ساماندهی  هم نیاز به برنامه دارد یعنی این که اطلاعات این افراد در سامانه‌ای ثبت شود و از طرفی هم فضایی برای فعالیت اين افراد در نظر گرفته شود که نظارت بر مبادلات انجام شود این کار شدنی است. ولی این که  پلیسی عمل کنیم  می‌تواند جزیی از برنامه باشد اما پایدار و ماندگار نیست و شکننده است مخصوصا زمانی که بازار با تلاطم مواجه می‌شود.  منع  می‌تواند در کنار یک برنامه خوب، موثر باشد اما اگر فقط منع باشد نمی تواند خیلی در بلندمدت کار کند.

  ساماندهی در مواقع متلاطم، تاثیرگذار است؟ 
مساله  مهم این است که اگر بازار متلاطم شود، یعنی ممکن است شوک‌هایی  ناشی از انتظارات  یا اتفاقات در اقتصاد پبش بیاید. هر چه ساماندهی بازار بهتر باشد، مدیریت بهتر صورت می‌گیرد. اما اگر نظارتی وجود نداشته باشد  و ندانیم که چه کسی چه معامله‌ای را انجام می‌دهد، طبعا مدیریت کردن در مواقع شوک خیلی سخت خواهد بود.

 سامانه سنا در ساماندهی خرید و فروش ارز موفق بوده است؟ 
ساماندهی به‌معنای اینکه هر نوع معامله ارزی  که در اقتصاد صورت می‌گیرد از کانالی که  سیاستگذار و ناظر  می‌تواند  ناظر آن معامله باشد رسمیت ببخشد. سنا  برای بخشی از معاملاتی که در داخل صرافی‌ها انجام می‌گرفت  و رسمی بود مناسب بود. اما در معاملاتی که خارج از سیستم رسمی صورت می‌گيرد سنا کارآیی لازم را ندارد. در این ساماندهی که بانک مرکزی شروع خواهد کرد نام  افرادی  که معاملات ارزی را به‌عنوان یک حرفه انجام می‌دهند  را ثبت‌نام کنند و مجوز بدهند  تا  فعالیت‌ها را در یک چارچوب رسمی انجام دهند، این کار می‌تواند کمک کند تا با مدیریت بازار ارز، سر و سامان بگیرد.

 حذف معاملات فردايي چه تاثيري بر بازار دارد؟
آنچه مهم است باید بازار ساماندهی شده، متشکل و تحت نظارت  و مدیریت باشد.  این اتفاقات در بازار رسمی هم اتفاق می‌افتد. در بازارهای رسمی و متشکل هم که نگاه کنیم معاملات فردایی دارند. زمانی که گفته می‌شود ساماندهی بازار یعنی اینکه بازار به‌گونه‌ای تحت نظارت و مدیریت باشد و هم امکان اینکه بازار توسعه پیدا کند به لحاظ  ابرازی فراهم شود  و هم سیاستگذار بتواند به عنوان یک هماهنگ‌کننده در بازار نقش خود را به‌خوبی ایفا کند.