نوع جدید کروناویروس چقدر نگران‌کننده است؟

سویه جدید کروناویروس موسوم به «اُمیکرون» در حالی به نگرانی جهانی تبدیل شده که احتمالا هفته‌ها نیاز است تا دریابیم آیا این سویه که اولین بار در آفریقای جنوبی پیدا شد یک نگرانی جدی است یا یکی دیگر از بن‌بست‌های تکاملی ویروس کروناست؟

در حال حاضر تنها اسمی از سویه جدید کروناویروس در اختیار کارشناسان و محققان است و هیچ ایده‌ای در مورد ویژگی‌های آن وجود ندارد. سویه امیکرون حداقل در اسناد پزشکی و تئوری، وحشتناک به نظر می‌رسد و نسبت به سویه‌های دیگر ویروس، جهش‌های بیشتری در آن مشاهده شده است.
این جهش‌ها تنها ترکیبی تصادفی از تغییرات ژنتیکی نیستند. تعداد نگران‌کننده‌ای از جهش‌های مشاهده شده در بخش‌هایی از ویروس رخ داده که می‌دانیم در عفونی‌تر شدن ویروس و تاثیر بر عملکرد آنتی‌بادی‌ها و سایر بخش‌های سیستم ایمنی مهم هستند.
دامنه اتصال یک گیرنده ویروسی را در نظر بگیرید که بخشی کلیدی از پروتئین سنبله ویروس است و به آن اجازه می‌دهد به سلول‌های بدن بچسبد. نوع دلتا دو جهش در RBD دارد و نوع بتا که پیش از این به عنوان گونه آفریقای جنوبی شناخته می‌شد دارای سه جهش است. امیکرون دارای ۱۰ جهش است. این موضوع موجب شده که محققان نسبت به گزارش کارشناسان آفریقای جنوبی در مورد توالی سویه جدید نگران شوند.
اما آنچه امروز واکنش‌های بین‌المللی را به همراه داشته، شواهدی است مبنی بر اینکه افزایش اخیر موارد ابتلا در جنوب آفریقا ممکن است به دلیل سویه امیکرون باشد. اما احتمالا هفته‌ها زمان نیاز است تا بدانیم آیا سویه امیکرون یک نگرانی جدی است یا یکی دیگر از بن‌بست‌های تکاملی ویروس. با این حال هنوز نقش این سویه در افزایش اخیر موارد ابتلا در آفریقای جنوبی تایید نشده است. همچنین موارد ابتلا در این کشور بسیار پایین و حدود ۷۰ برابر کمتر از میانگین روزانه در انگلیس است. با این افزایش اندک موارد ابتلا ناشی از یک سویه جدید می‌تواند نگران‌کننده به نظر برسد. هرچند باید به این واقعیت توجه داشت که تاریخچه کوتاه کووید-۱۹ به ما آموخته است که ظاهر ویروس می‌تواند فریبنده باشد.
تمایل ویروس به سمت آلودگی در جوانان
یک اپیدمیولوژیست تمام اطلاعاتی که فعلا از واریانت «اُمیکرون» موجود است را توضیح داد و گفت: موضوعی که واضح است، قدرت بالای بیماری زایی این جهش جدید است.
حمید سوری در گفت‌وگو با ایسنا، درباره جهش جدید ویروس کرونا، گفت: واریانت جدید یکی از ۵ واریانت مورد تایید سازمان جهانی بهداشت است که جزو واریانت‌ها و جهش‌های مهم کووید۱۹ شناخته شده است و عملا حدود ۳۰ جهش بر آن صورت گرفته است و سبب شده است که سرعت انتشار بیماری به گونه‌ای افزایش یابد که در آفریقا در عرض یک هفته موارد ابتلا دو برابر شده و همینگونه تصاعدی در حال افزایش است و نشان‌دهنده این است که قابلیت بیماری‌زایی آن نسبتا بالا است.
وی افزود: در مورد میزان کشندگی این جهش جدید، اطلاعات جسته و گریخته است و فعلا نمی‌توان قضاوت زیادی کرد. برای اینکه ببینیم آیا واکسن‌های موجود می‌توانند در برابر این جهش پاسخگو باشند هم به چند هفته زمان نیاز داریم تا نتایج عیان شود ولی آنچه‌ها تابحال درمورد واریانت جدید تحت عنوان «اُمیکرون» می‌دانیم این است که قابلیت بیماری زایی بالایی دارد و تابحال مشخص شده است که بیشتر گروه‌های سنی جوان تر را هدف قرار می‌دهد. در آفریقا که پوشش واکسیناسیون پایین است تقریبا همه گروه‌های سنی برای ابتلا حساس هستند ‌و تمایل ویروس برای ایجاد آلودگی به سمت جوانان است.
سوری تاکید کرد: مواردی از طغیان این سویه جدید حداقل در هفت کشور آفریقایی دیده شده است و در کشورهای اروپایی نظیر انگلستان و بلژیک هم به صورت پراکنده مواردی از این ویروس دیده شده است. برخی کشورها بلافاصله واکنش سریع نشان دادند.
او با اشاره به اینکه سازمان جهانی بهداشت فعلا سویه جدید کرونا را در فاز هشدار دهنده تعریف کرده است، بیان کرد: هنوز برای این واریانت از واژه بحران استفاده نشده است ولی احتمال اینکه به عنوان یک واریانت بحران‌زا شناخته شود وجود دارد.
این اپیدمیولوژیست، ادامه داد: کشورها معمولا در گام اول باید مقررات مراقبت را بویژه در مرزها تشدید کنند و به شهروندان خود نیز هشدار دهند که از سفر به این مناطق پرخطر اجتناب کنند. اکنون روش‌های درمانی مبتلایان به این جهش هم مشابه روش‌های درمانی سایر واریانت‌های کرونا است و روش پیشگیری و محافظتی هم استفاده از ماسک، فاصله‌گذاری اجتماعی و رعایت پروتکل‌های بهداشتی است‌.
وی افزود: در مورد اثر واکسیناسیون با گذشت زمان و تغییرات ژنتیکی ویروس باید گفت که واکسن‌ها کارایی لازم اولیه را ندارند و نیاز است واکسن‌هایی با تغیییرات جدید و متناسب با ویروس تولید شود؛ البته هنوز اظهارنظر درباره آثار واکسن در برابر سویه اُمیکرون زود است.
سوری با تاکید بر اینکه هنوز تصویر خیلی روشنی از آثار و علائم ابتلا به سویه جدید کرونا وجود ندارد، بیان کرد: ولی همچنان عوارض حاد تنفسی، مهم ترین مشکل بیماران است که باید به آن توجه ویژه شود.
او ادامه داد: متاسفانه در کشور ما چون نظام مراقبت سکوئنسینگ برای شناسایی واریانت‌ها وجود ندارد؛ اکنون نمی‌دانیم این جهش وارد کشور ما هم شده است یا خیر؟ آنچه که مسلم است این است که تابه حال موردی در کشور ما مشاهده نشده است اما گزارشات نشان می‌دهد فردی مبتلا به این نوع جهش از کرونا در بلژیک شناسایی شده است که از ترکیه به مصر و از مصر به بلژیک سفر کرده است؛ پس این احتمال وجود دارد که واریانت امیکرون در کشورهای همسایه ما هم وجود داشته باشد و ممکن است به کشور ما هم وارد شده باشد و یا اگر هوشیاری کافی نداشته باشیم، وارد کشور شود. باید بر نمونه‌های مشکوک که از نقاط پرخطر به کشور سفر داشته‌اند مطالعات ملوکولی سکوئنسینگ انجام دهیم تا نسبت به نوع واریانت مطلع شویم.
وی افزود: موارد مرگ ناشی از ابتلا به این جهش جدید نسبت به تعداد مبتلایان خوشبختانه فعلا زیاد نیست و حدود ۲۰ تا ۲۵ مورد مرگ کلا گزارش شده است و همه قدرت آن در سرایت است. نگرانی که در غرب وجود دارد نزدیکی به کریسمس و شکلگیری تجمعات است. از طرفی با سرد شدن هوا تجمع در اماکن سربسته زیاد می‌شود ‌و افراد بیشتر در معرض خطر قرار می‌گیرند.
شناسایی اُمیکرون در بلژیک، به عنوان اولین کشور اروپایی
بلژیک به عنوان اولین کشور اروپایی،‌ نخستین مورد از ابتلا به سویه جدید کروناویروس موسوم به اُمیکرون را تایید کرده است.
به گفته وزیر بهداشت این کشور، آزمایش کروناویروس این فرد به لحاظ ابتلا به سویه جدید این ویروس در تاریخ ۲۲ نوامبر سال جاری میلادی (۲۰۲۱)، مثبت اعلام شده است. به گفته یکی از محققان، فرد مبتلا به این سویه جدید کروناویروس واکسینه نشده و اخیرا نیز از مصر به این کشور سفر کرده است. فرانسه نیز در پی شناسایی اولین مورد ابتلا به سویه امیکرون در بلژیک در حال انجام تمهیداتی به جهت ایجاد محدودیت‌های مرزی با این کشور است.
احتمال مقاومت سویه «اُمیکرون» در برابر واکسن‌های موجود و وعده فایزر
نگرانی برای شیوع سویه جدید کرونا در حالی است که شرکت داروسازی فایزر درخصوص مقاومت سویه «اُمیکرون» در برابر واکسن‌های موجود وعده داده است: در صورت مقاوم بودن سویه جدید کروناویروس موسوم به “اُمیکرون” به واکسن‌های موجود، واکسن‌های جدید علیه این سویه ظرف ۱۰۰ روز آماده می‌شود.
تولیدکنندگان واکسن اظهار کرده‌اند که در صورت گسترش سویه امیکرون می‌توانند به سرعت واکسن‌های خود را با این سویه تطبیق دهند.
سویه جدید که پیش از این با نام B.1.1.529 شناخته می‌شد دارای برخی جهش‌های نگران‌کننده است و شواهد اولیه نشان می‌دهد که خطر ابتلا به عفونت مجدد را افزایش می‌دهد. همچنین نگرانی‌هایی وجود دارد که این سویه از ویروس در برابر واکسن‌هایی که اکنون در میان میلیاردها نفر از مردم سراسر جهان توزیع و تزریق شده، مقاوم‌تر باشد.
هرچند شرکت داروسازی فایزر پیش‌بینی کرده است که در صورت مقاوم بودن سویه جدید به واکسن‌های موجود بتواند یک واکسن مناسب آن را در مدت ۱۰۰ روز تولید کند.
شرکت داروسازی مدرنا نیز اعلام کرده است که از اوایل سال ۲۰۲۱، استراتژی جامعی را برای پیش‌بینی انواع سویه‌های نگران‌کننده ارائه کرده است.
شرکت داروسازی نواوکس نیز اعلام کرده است که در حال حاضر فرایند ساخت واکسن کووید-۱۹ بر اساس توالی ژنتیکی شناخته شده B.1.1.529 را آغاز کرده و آن را برای شروع آزمایشات و طی کردن مراحل تولید ظرف چند هفته آینده آماده خواهد کرد. این سویه برای اولین بار در آفریقای جنوبی شناسایی شد و تعدادی از کشورها از جمله انگلیس، استرالیا و ایالات متحده اکنون به طور موقت محدودیت‌هایی را برای مسافران ایجاد کرده‌اند.