پیمان شانگهای اثری بر فروش نفت ایران ندارد

پیمان شانگهای و پذیرفتن عضویت کامل ایران در آن چه پیامدهایی برای نفت، موتور محرک ایران دارد؟ ظاهرا تأثیر چندانی نخواهد داشت. هرچند دو کشور بزرگ مشتری نفت ایران یعنی چین و هند عضو این پیمان هستند اما فروش نفت به‌واسطه عضویت در این سازمان تعریف‌شده نیست و تحریم‌ها همچنان بر نفت ایران فشار خواهند آورد. غیر از تحریم مسئله ارتباط مالی بین‌المللی ایران نیز با این پیمان حل‌شدنی نیست. کارشناسان نیز بر این نکته واقف‌اند. هرچند تبلیغات بسیاری روی عضویت ایران در این سازمان صورت گرفت اما با خواندن صفحه ویکی‌پدیای آن هم می‌شود فهمید از راه این سازمان حداقل برای کشوری تحریمی مانند ما راهی باز نخواهد شد، راهی برای بهبود وضع اقتصادی یا فروش نفت.

محمد خطیبی، نماینده پیشین ایران در اوپک هرچند خوش‌بینی‌هایی به موضوع دارد اما در مصاحبه با ایسنا احتمال بازگشت به سطح پیش از تحریم را ناممکن می‌داند. به گفته او با توجه به اینکه با کشورهای عضو سازمان شانگهای روابط نزدیک داشتیم و جزء خریداران نفت ما هستند، امیدواریم با عضویت در این پیمان روابط ما بهتر از گذشته شده و برخی کارها تسهیل شود.

خطیبی می‌گوید قزاقستان و روسیه دو تولیدکننده بزرگ در این سازمان هستند که در اوپک‌پلاس نیز حضور دارند؛ «بنابراین قبل از عضویت در این سازمان نیز با آنها همکاری‌هایی را داشتیم و امیدواریم که میزان همکاری‌ها هم با کشورهای تولیدکننده و هم با کشورهای مصرف‌کننده بزرگ همچون چین و هند توسعه یابد».

نماینده سابق ایران در اوپک می‌گوید: «اما اینکه تصور شود با عضویت در پیمان شانگهای این کشورها به رابطه قبل تحریم بازگردند، بعید به نظر می‌رسد. قطعا این پیمان تأثیراتی را در بهبود روابط خواهد داشت اما اینکه میزان فروش به قبل از تحریم‌ها بازگردد، دور از ذهن است».

مرتضی بهروزی‌فر کارشناس ارشد حوزه انرژی که خیلی میانه‌ای با کشورهای شرقی ندارد معتقد است پیمان شانگهای اگرچه موضوعات اقتصادی را نیز در بر می‌گیرد اما در‌واقع یک پیمان امنیتی و نظامی به حساب می‌آید. از آن طرف نیز عضویت در شانگهای مربوط به زمان حاضر نیست و به سال‌ها قبل باز می‌گردد.

او می‌گوید تا سال ۱۳۹۵ به دلیل تحریم‌هایی که علیه ایران از طرف شورای امنیت سازمان ملل وجود داشت، درخواست ایران مورد پذیرش واقع نشد و از آن سال به بعد نیز تاکنون به دلیل برخی مشکلات این پیمان به نتیجه نرسید. اگر ایران تحت تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل قرار گیرد به‌هیچ‌عنوان امکان مبادله با هیچ کشوری
 را ندارد.

بهروزی‌فر درباره توسعه روابط ایران با کشورهای همسایه مثل ترکمنستان و تاجیکستان به دلیل تحریم باور دارد اینکه گمان شود صرف پیوستن ایران به یک پیمان منطقه‌ای می‌تواند به ایران کمک کند تا مشکلاتش به‌طور کامل برطرف شود، چندان منطقی نیست.

او با تأکید بر اینکه همکاری با چین و روسیه هم به تنهایی نمی‌تواند راه علاج صنعت نفت باشد؛ چراکه این دو کشور مشکلاتی را دارند، معتقد است صرف اینکه حل مشکلات با چین و روسیه می‌تواند کل مشکلات اقتصادی ایران را برطرف کند موضوع خوش‌بینانه‌ای است.

او درباره تأثیر این پیمان در فروش نفت به‌صورت غیرعلنی نیز گفت: «میزان فروش نفت ایران از طریق دور‌زدن تحریم‌ها آن‌قدر نیست که بتواند جوابگوی مشکلات اقتصادی کشور باشد. خریداران نفت در دنیا دولت‌ها نیستند و نفت را نمی‌توان به‌راحتی جابه‌جا کرد. برای فروش باید طرف خریدار وجود داشته باشد و شرکت‌هایی برای حمل و بیمه نیز مسئولیت را برعهده گیرند و از آن طرف نیز شرایطی برای دریافت پول مهیا باشد».

بهروزی‌فر معتقد است ما دو مشکل در صنعت نفت داریم؛ موضوع اول فروش نفت برای حل مشکلات روزمره و مشکل دیگر توسعه صنعت نفت بوده که مستلزم جذب سرمایه و تکنولوژی است و این موضوع تا زمانی که وضعیت سیاسی باثبات نشود امکان‌پذیر نخواهد بود.

او با بیان اینکه در‌صورتی‌که موفق به افزایش فروش نیز شویم، در شرایط فعلی نمی‌توانیم شرکت‌های طراز‌اول را جذب کنیم تا صنعت را توسعه دهیم، گفت: در‌حال‌حاضر پارس جنوبی نیازمند ۵۰ میلیارد دلار سرمایه برای تولید پایدار است و از آن طرف صنعت نفت نیز برای اینکه بخواهد سر پا بایستد به ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد.

این کارشناس ارشد حوزه انرژی با بیان اینکه این مبالغ را نمی‌توان از طریق فروش نفت با دور‌زدن تحریم‌ها به‌دست آورد، گفت: «حتی اگر سرمایه آن نیز وجود داشته باشد، امکان حضور شرکت‌های خارجی در ایران نیست و اینها مسکن‌هایی هستند که بتوان در کوتاه‌مدت فروش را افزایش داد و برخی مشکلات روزمره کشور را برطرف کرد».