آرمان‌ملی: نگرانی از کمبود گاز در فصل سرما چند سالی است که گریبان مصرف‌کننده‌ها را در هر بخشی گرفته است. حتی مسئولان هم نسبت به این موضوع در اوایل شروع فصل پاییز هشدار می‌دهند. کمبود گاز در کشوری نظیر ایران که دومین منابع گازی جهان را دارد اتفاقی عجیب است، ولی وقتی به‌دلایل آن نگاه می‌کنیم می‌بینیم که هم بخش تولید و بخش مصرف دارای مشکلات عمیقی هستند که باعث شده تا مردم در چند سال اخیر با کمبود گاز مواجه شوند.
گفته می‌شود که مصرف گاز مشترکان خانگی بسیار بالاست و این نتیجه عدم توجه مردم به شیوه‌های مصرف درست و همچنین استانداردنبودن لوازم گازسوز مرتبط است. استانداردهایی که سال‌ها برای رعایت‌نشدن آن از سوی تولیدکننده‌ها مقاومت صورت گرفت و این تصور وجود دارد که با بهینه‌شدن لوازم گازسوز مردم دیگر از خرید جدید منصرف می‌شوند و صنایع‌شان به‌خطر می‌افتد. از طرف دیگر البته تحریم و عدم سرمایه‌گذاری مناسب در چند سال اخیر باعث کندی توسعه شبکه تولید و توزیع گاز شده است و همین موضوع باعث شده تا فازهای مختلف پارس‌جنوبی که مسئولیت بزرگی در تولید گاز دارند عملا در رقابت با شریک این میادین که قطری‌ها هستند عقب بمانند. «آرمان‌ملی» در همین زمینه با جهانبخش امینی، کارشناس حوزه انرژی گفت‌وگویی داشته که در ادامه می‌خوانید.
نگرانی‌هایی در مورد کمبود گاز در فصل سرما مطرح شده است، برخی بر این باورند که عدم توسعه فازهای پارس‌جنوبی باعث این کمبود است و برخی دیگر می‌گویند افزایش مصرف دلیلی برای کمبود گاز است، آیا مشکل واقعی کمبود گاز است؟
مصرف گاز نسبتا وضعیت برابری با تولید دارد، یعنی مصرف و تولید فاصله چندانی ندارند، یعنی هرچه تولید افزایش پیدا می‌کند به‌تبع مصرف و توسعه هم افزایش می‌یابد. به‌طور مثال اگر زمانی روزی ۵۰۰ میلیون مترمکعب گاز خانگی تولید و مصرف می‌شد امروز اگر هزار میلیون مترمکعب هم گاز تولید شود بازهم متاسفانه خیلی از نظر تولید جلو نیستیم. طبیعتا گازرسانی به برخی از شهرها و روستاها توسعه پیدا می‌کند و از طرفی صنایع جدیدی هم احداث می‌شوند که آنها هم به گاز نیاز دارند.
به‌جز در چند قسمتی در شمال کشور که صادرات صورت می‌گیرد، آنچنان ذخیره تولید گاز نداریم و هر زمانیکه پیک مصرف افزایش می‌یابد دچار قطعی می‌شویم و این نیاز به مدیریت مصرف مشترکان دارد، از طرفی دستگاه‌های گازسوز هم باید استانداردهای لازم را داشته باشند. این موضوعی است که وزارت نفت تا الان در مورد آن مدیریت بالاسری داشته است، یعنی هرچه مصرف افزایش یافته به همان تناسب تولید صورت گرفته است. این اتفاق خوبی نیست یعنی اگر زمانی سرمای شدید اتفاق بیفتده مصرف بیشتر خواهد شد و حتما شاهد قطعی یا کاهش فشار گاز در برخی شهرها خواهیم بود.
در حوزه توسعه فازهای پارس‌جنوبی چه مشکلاتی وجود دارد، آیا شرایط تحریم و نبود سرمایه‌گذاری در تشدید مشکلات و کاهش تولید موثر بود است؟
حتما تاثیرگذار بوده است، خیلی از پالایشگاه‌های گاز توسط برخی از کشورها نظیر کره‌جنوبی ساخته شده و با توجه به محدودیت تامین برخی از تجهیزات پالایشگاه‌ها حتما سرعت‌مان در توسعه پالایشگاه بالا نخواهد بود و موانعی برای احداث داریم و تامین آنها سهل و آسان هم نیست. برخی از قطعات باید به نحوی وارد کشور شوند که از دید تحریم دور بماند. با این وجود به تناسب بالاتررفتن مصرف توسعه در میادین داشتیم ولی محدودیت‌ها را هم نباید نادیده بگیریم که نقش مهمی در عدم توسعه با سرعت داشته است.
بارها در دولت‌های مختلف با وزارت آقای زنگنه در 40 سال اخیر از خودکفایی در ساخت و بهره‌برداری از فازهای پارس‌جنوبی صحبت شده است، ولی امروز می‌بینیم خلاف چیزی است که سال‌ها گفته شده است، اگر بخواهیم به‌طورواقعی تصویری از توسعه در کشور داشته باشیم آن تصویر چگونه ترسیم می‌شود؟
دولت در بخش سرمایه‌گذاری و احداث و توسعه پالایشگاه با موانع قانونی مواجه است، وزارت نفت هم این محدودیت را دارد. ما سرمایه‌گذاری دولتی 100 درصدی برای احداث پالایشگاه نداریم؛ دولت در احداث هر پالایشگاه نمی‌تواند بیش از ۲۰ درصد نقش سرمایه‌گذاری داشته باشد و حتما بخش‌خصوصی باید برای سرمایه‌گذاری وارد شود. از طرفی مشکلاتی هم در حضور شرکت‌های خارجی وجود داشته است بدین‌جهت که نمی‌توانستند برای مشارکت در این پروژه‌ها فاینانس بگیرند، حتی اگر مستقل هم وارد شوند مثل چین، نقش خیلی مهمی در افزایش سرعت توسعه نخواهدند داشت. البته بخش خصوصی هم به‌طور جدی وارد صحنه نشده است شاید شرکایی نظیر خصولتی‌ها و صندوق‌های بازنشستگی، نهادها و قرارگاه خاتم و بنیاد مستضعفان و ستاره خلیج و سپاه نقش ایفا کرده باشند ولی واقعیت این است که محدودیت سرمایه‌گذاری هم از طرف دولت مشکل دارد، هم منابع داخلی با کمبود مواجه است و هم اینکه بخش خصوصی در این حوزه نقش خاصی نداشته است هرچند که در اصل ۴۴ توسعه واگذاری پتروشیمی و پالایشگاه را داشته ایم ولی چون خیلی از اینها با قیمت محاسبه شده واقعی واگذار نشده و تقریبا نوعی رانت بوده بخش خصوصی جلو آمده ولی اینکه خود بخش خصوصی نقش در احداث نقشی داشته باشد خیلی پررنگ نبوده است.
توسعه شبکه گازرسانی در کشور حداقل در چند سال اخیر سرعت گرفته ولی نتیجه حاصل چیز دیگری است، مشکل توسعه شبکه گازرسانی چیست؟
در چند سال سرعت توسعه گازرسانی در کشور با کیفیت مناسبی انجام شده و در خیلی از شهرها به‌جز استان سیستان‌وبلوچستان که در آنجا عقب هستیم، اکثرا توسعه پیداکرده و گازرسانی شده است. حداقل 20 هزار روستا هم در این چند سال گازرسانی شده است. وزیرنفت هم اولویت اول کشور را تامین سوخت نیروگاه‌ها و مصرف مردم عنوان کرد.