با انتشار خبر تولید احتمالی واکسن ویروس کرونا که امیدها را برای احیای اقتصاد افزایش داد، قیمت نفت خام از بشکه‌ای 40 دلار عبور کرد.
در هفته جاری، شرکت‌های فایزر و بایون‌تک خبر دادند که واکسن تجربی آنها در پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا در آزمایش‌ها ۹۰ درصد موفقیت‌آمیز بوده است.
به‌‌رغم این خبر مثبت و نیز خبرهای جاری درباره سایر واکسن‌های در راه، هنوز معلوم نیست چه زمانی واکسنی برای استفاده گسترده عموم مردم، هم در کشورهای پیشرفته و هم کشورهای در حال توسعه، در دسترس قرار گیرد. همچنین، واکسنی که نیاز به چند بار تزریق دارد، به نظر بعید برسد بتواند جلو شیوع این بیماری عالم‌گیر را بگیرد؛ به‌ویژه که اکنون آمار ابتلا در ایالات متحده، اتحادیه اروپا و سایر نقاط جهان رو به افزایش است و دولت‌ها را مجبور به برقراری تمهیدات قرنطینه مجدد کرده است.
به همین دلیل، انتظار می‌رود که تاثیر مستقیم آن بر احیای بازار نفت خام در کوتاه‌مدت احتمالا خیلی محدود باشد و در بهترین حالت، تا نیمه دوم سال ۲۰۲۱ بر این بازار اثر نخواهد کرد. همان طور که آژانس بین‌المللی انرژي هم هشدار داده است، بعید به نظر می‌رسد که واکسن کووید-۱۹ بتواند در کوتاه‌مدت بازار نفت خام را نجات دهد. در ادامه، چند چالش را از نظر می‌گذرانیم که باعث افزایش عدم قطعیت در تقاضا برای نفت خام در آینده می‌شود.
هزینه بالای واکسن و چالش‌های جابه‌جایی و انتقال آن
اولا چالش‌هایی درباره انتقال و جابه‌جایی واکسن فایزر وجود دارد، چرا که باید آن را در دمای منفی ۷۰ درجه سانتیگراد نگهداری کرد و عمر مفید کوتاهی در بیرون از سردخانه دارد. این امر باعث هزینه بالای آن می‌شود و توزیع آن را در کشورهای کمتر پیشرفته، سخت‌تر خواهد کرد. وقتی این واکسن برای استفاده آماده شود، باید از طریق شبکه‌ای از انبارهای سردخانه و کامیون‌های یخچالی که به شدت برق و انرژی مصرف خواهند کرد، توزیع شود و سپس باید ظرف ۵ روز بعد از خروج از سردخانه، در اماکن توزیع واکسن، تزریق شود. از آنجا که چنین شبکه‌ای در حال حاضر وجود ندارد، به سرمایه‌گذاری شدیدی نیاز است تا هماهنگی‌های لازم برای آن انجام شود. این ملزومات علاوه بر هزینه بالای خود واکسن است که قطعا به چالشی جدی برای کشورهای کمتر پیشرفته تبدیل خواهد شد.
این واکسن همچنین باید طی دو بار تزریق شود، که باعث پیچیده‌تر شدن ماجرا می‌شود. به همین دلیل بعضی کشورها ممکن است تصمیم بگیرند از واکسن فایزر استفاده نکنند و صبر کنند تا واکسن راحت‌تری در دسترس قرار بگیرد که ارزان‌تر باشد و توزیع آن هم ممکن‌تر و عملی‌تر.
محدودیت‌های جدید به علت افزایش موارد ابتلا به کووید-۱۹
موارد ابتلا به کووید-۱۹ در ایالات متحده، اتحادیه اروپا و سایر نقاط جهان در حال افزایش است و باعث شده است که قرنطینه و محدودیت‌هایی جدید در مناطق شلوغ شهری برقرار شود. در تازه‌ترین مورد، فرماندار نیویورک از محدودیت‌هایی جدید برای شب‌نشینی‌های دیرهنگام در رستوران‌ها و میخانه‌ها و نیز باشگاه‌های ورزشی خبر داد تا جلو شیوع سریع ویروس گرفته شود. اگر نرخ ابتلا به همین صورت افزایش یابد، احتمالا محدودیت‌های بیشتری نیز، از جمله لغو حضور در جلسات کلاس مدارس، در نیویورک اعمال خواهد شد. کالیفرنیا و سایر ایالات نیز به خاطر افزایش موارد ابتلا، محدودیت‌ها بر ساکنان خود را فزایش داده‌اند. این موارد، به علاوه قرنطینه مجدد در اتحادیه اروپا، برای احیای تقاضای نفت خام زیاد مناسب نخواهد بود.
در اتحادیه اروپا، بعد از آن که قوانین قرنطینه جدید برقرار شد، ترافیک شهری در شهرهای بزرگ مانند لندن، پاریس و مادرید در ماه نوامبر به نحوی قابل توجه سقوط کرد. بعضی از کارشناسان تخمین می‌زنند عمدتا به خاطر قرنطینه، میزان تقاضا برای نفت در اتحادیه اروپا تا پایان ماه نوامبر در مقایسه با ماه گذشته حدود یک میلیون بشکه کاهش خواهد یافت. محدودیت‌های کووید-۱۹ و تاثیر آن بر تقاضای نفت در اتحادیه اروپا همچنین به عنوان جریانی دیده می‌شود که در ایالات متحده هم اتفاق خواهد افتاد که فقط طی هفته گذشته شاهد افزایش ۴۰ درصدی موارد ابتلا بوده است.
با عرضه واکسن، انتظار نمی‌رود روند کاهش تقاضا برای نفت معکوس شود چرا که در آینده‌ای نزدیک، آمار موارد ابتلا به کووید-۱۹ افزایش خواهد یافت. آژانس بین‌المللی انرژی اخیرا تخمین زده است میزان تقاضا برای نفت در سال ۲۰۲۰ در مقایسه با همین آمار در ۲۰۱۹ احتمالا بیش از ۸.۸ میلیون بشکه سقوط خواهد داشت. (این تخمین کاهش تقاضا برای نفت به معنی ۴۰۰ هزار بشکه در روز است که بیش از تخمین سابق این آژانس است.) انتظار می‌رود کاهش تقاضا در ایالات متحده و اتحادیه اروپا احیای تقاضا برای نفت در جاهای دیگر آسیا، مانند چین و هند را که در حال بازسازی اقتصاد خود هستند، نیز خنثی کند.
هزینه تاخیر در انتقال دولت در ایالات متحده
در همین حال، رئیس جمهوری ترامپ از تبریک به جو بایدن برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری خودداری می‌کند، و این امر باعث بروز نگرانی درباره وضعیت انتقال دولت در ایالات متحده می‌شود. همکاری نکردن دولت ترامپ با کابینه بایدن نه تنها باعث افزایش عدم قطعیت در بازار خواهد شد، بلکه همچنین باعث ناکام‌ماندن تلاش‌های جاری برای احیای اقتصاد خواهد شد و بر تهمیدات کنترل شیوع کووید-۱۹ و توزیع واکسن جدید آن اثری منفی خواهد گذاشت، و تمام این موارد به نوبه خود تاثیری منفی بر تقاضا برای نفت خام خواهد داشت.