در حالی که بسیاری از کارشناسان انتظار دارند تا پس از لغو کامل تحریم‌ها علیه ایران شرکت‌های خارجی برای حضور در ایران برنامه‌ریزی کنند ولی اتفاقاتی که در این زمینه و طی ماه‌های اخیر افتاده است نشان می‌دهد که خارجی‌ها منتظر لغو کامل تحریم‌ها نمانده‌اند و با فرصتی که مذاکرات ژنو فراهم کرده است شرکت‌های بزرگی مانند غول‌های انرژی شامل توتال و رویال داچ شل و خودروسازانی مانند پژو سیتروئن و شرکت‌های مالی دویچه بانک و رنسانس کپیتال روسیه در جلسات مربوط به سرمایه‌گذاری در ایران شرکت کرده‌اند
طی 14 ماهی که از آغاز فعالیت دولت یازدهم می‌گذرد، در پیام‌ها و دیدارهای دو جانبه، مسئولان شرکت‌های بزرگ چندملیتی دنیا برای بازگشت و حضور در بازار ایران اظهار تمایل کرده‌اند. اما هر چه به جلو می‌رویم اظهار تمایل آنها به انعقاد قرارداد و حضور در بخش‌های مختلف اقتصادی ایران تبدیل می‌شود. این در حالی است که بسیاری از کارشناسان انتظار دارند تا پس از لغو کامل تحریم‌ها علیه ایران شرکت‌های خارجی برای حضور در ایران برنامه‌ریزی کنند. ولی اتفاقاتی که در این زمینه و طی ماه‌های اخیر افتاده است نشان می‌دهد که خارجی‌ها منتظر لغو کامل تحریم‌ها نمانده‌اند و از هر روزنه‌ای برای گسترش روابط اقتصادی با ایران استفاده می‌کنند. از سوی دیگر مقامات دولت نیز برای بازسازی اقتصاد که بخش مهمی از آن با بهره‌گیری از سرمایه‌های خارجی ممکن خواهد بود، منتظر به نتیجه رسیدن مذاکرات نمانده‌اند و علاوه بر اعلام آمادگی برای پذیرش سرمایه گذاران آن سوی مرزها تلاش خود را برای استفاده از ظرفیت‌های منطقه‌ای آغاز کرده‌اند. به گونه‌ای که طی هفته‌های اخیر مقامات ایران با همتایان ترک و عراقی خود به توافقاتی دست یافته‌اند که افق تجاری و همکاری‌های اقتصادی برای هر یک از آنها را در پنج سال به 30 میلیارد دلار و در مجموع 60 میلیارد دلار می‌رساند.
اولین معامله رسمی بوئینگ با ایران پس از انقلاب
برخلاف تصور اولیه، آغاز همکاری‌های اقتصادی ایران با شرکت‌های خارجی تنها به آسیا و اروپا محدود نماند و در این زمینه شرکت‌های بنام امریکایی نیز اشتیاق زیادی برای ازسرگیری روابطی که حدود 35 سال قطع شده بود از خود نشان می‌دهند. پیش از این روزنامه فرانسوی فیگارو در این زمینه نوشت: در بخش اتومبیل، شرکت اتومبیل‌سازی «کرایسلر» پیشنهاد سرمایه‌گذاری در بازار 77 میلیونی مصرف‌کنندگان ایرانی را به ایران ارائه داده است. از سوی دیگر شرکت امریکایی «سیسکو سیستم» تولیدکننده تجهیزات شبکه به عنوان غول صنعت کامپیوتر، درخواست صدور تجهیزات خود به ایران را به خزانه‌داری امریکا ارائه داده و این درخواست مورد استقبال «باراک اوباما» رئیس‌جمهوری امریکا واقع شده است.شرکت‌های بوئینگ و جنرال موتورز نیز در آوریل سال جاری میلادی (اردیبهشت 93) اعلام کردند که بر اساس توافقنامه ژنو بین ایران و گروه 1+5، دولت امریکا به آنها مجوز داده است تا در قالب لغو بخشی از تحریم‌های ایران، قطعات و لوازم مورد نیاز صنعت هواپیمایی ایران را در اختیار این کشور قرار دهند. دریافت مجوز این دو شرکت امریکایی که در زمینه صنعت هوایی فعال هستند باعث شده است تا بوئینگ نخستین معامله رسمی خود را با ایران پس از حدود 35 سال انجام دهد.
طبق گزارشی که رویترز منتشر کرده، دفتر مرکزی بوئینگ در شیکاگو روز چهارشنبه هفته گذشته با اعلام این مطلب افزود که برای نخستین بار پس از نوامبر 1979، این شرکت در سه‌ماهه سوم سال جاری میلادی دفترچه‌های راهنمای هواپیما‌ها، نقشه‌ها، نمودارهای ناوبری و دیگر اطلاعات مورد نیاز را برای اطمینان از ایجاد ایمنی در پروازهای «هواپیمایی ایران ایر» در اختیار این شرکت قرار داده است.بوئینگ اعلام کرده است فروش اطلاعات اخیر به ایران به ارزش 120 هزار دلار، حدود 12 هزار دلار سود خالص برای این شرکت داشته است. هرچند این رقم در مقایسه با فروش کلی 23.7 میلیارد دلاری این شرکت در سه ماهه اخیر ناچیز به شمار می‌رود، ولی به طور قطع نقطه عطفی برای ازسرگیری روابط تجاری ایران با بزرگترین شرکت‌های خارجی به شمار می‌رود. برهمین اساس بوئینگ اعلام کرده که ممکن است در آینده قطعات یدکی به ایران بفروشد. این شرکت از اعلام جزئیات بیشتر در این باره خودداری کرده است.
ناوگان هواپیمایی ایران‌ایر شامل هواپیماهای متعددی است که برخی از آنها هواپیماهای بوئینگ ساخت پیش از سال 1979 هستند. تحریم‌های اعمال شده علیه ایران فروش هواپیماهای جدید و برخی قطعات هواپیمایی به ایران را ممنوع کرده بود اما پس از نهایی شدن توافقات ژنو برخی از شرکت‌های اروپایی و امریکایی اجازه مذاکره با ایران برای فروش قطعات هواپیما را پیدا کردند که این مسأله امید شرکت‌ها برای به پرواز در آمدن مجدد هواپیماهای زمینگیر در ایران را زنده کرده است. از حدود 250 فروند هواپیمای مسافری در ایران 108 هواپیما زمینگیر هستند.
رقابت شرکت‌های اروپایی برای ورود به بازار ایران
اشتیاق ازسرگیری روابط اقتصادی در میان شرکت‌های اروپایی پررنگ‌تر دیده می‌شود. این شرکت‌ها که برای ورود به بازار جذاب ایران لحظه شماری می‌کنند، طی ماه‌های اخیر از هر فرصتی برای مذاکره درخصوص جزئیات مناسبات با ایرانی‌ها استفاده کرده‌اند. بنابراین با فرصتی که مذاکرات ژنو فراهم کرده است شرکت‌های بزرگی مانند غول‌های انرژی شامل توتال و رویال داچ شل و خودروسازانی مانند پژو سیتروئن و شرکت‌های مالی دویچه بانک و رنسانس کپیتال روسیه در جلسات مربوط به سرمایه‌گذاری در ایران شرکت کرده‌اند.
تحرک خارجی‌ها در صنعت خودروی ایران
در حالی که پس از تشدید تحریم‌ها علیه ایران، شرکت‌های اروپایی که با خودروسازان ایرانی همکاری می‌کردند به کشورهای خود بازگشتند ولی طی ماه‌های گذشته این شرکت‌ها تلاش زیادی برای بازگشت دوباره به ایران آغازکرده‌اند، اما خودروسازان بزرگ ایران به صراحت اعلام کرده‌اند که با شرایط قبل حاضر به همکاری با شرکت‌های پژو و رنو نیستند. برهمین اساس شرکت ایران خودرو اعلام کرد که مذاکرات برای همکاری با یک شرکت بزرگ خارجی که نه آسیایی است نه اروپایی را آغاز کرده است. در این زمینه بسیاری از کارشناسان صنعت خودرو یکی از خودروسازان بزرگ امریکایی را گزینه مورد نظر ایران خودرو معرفی کرده‌اند.
علاوه براین مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو روزگذشته از ورود یک تیم فرانسوی فعال در صنعت خودرو به ایران در آینده خبر داد. هاشم یکه‌زارع به ایسنا گفت: علاوه براین هم‌اکنون یک گروه آلمانی با تجربه 35 ساله در صنعت خودرو در حال بازدید از بخش‌های مختلف ایران خودرو برای آغاز همکاری به عنوان مشاور است. وی با بیان اینکه این گروه آلمانی تنها مشاور خارجی ایران‌خودرو نخواهد بود، خاطرنشان کرد: طبق برنامه‌ریزی صورت گرفته، ظرف دو، سه ماه آینده نیز یک گروه فرانسوی فعال در حوزه صنعت خودرو به ایران خواهد آمد. مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو ادامه داد: این گروه خودرویی هیچ ارتباطی با خودروسازان فرانسوی ندارند و متشکل از افراد برجسته فعال در بخش‌های مختلف صنعت خودرو از طراحی تا تولید هستند. یکه‌زارع با بیان اینکه هدف ایران خودرو رسیدن به جایگاه خودروساز شدن تا پایان دولت فعلی است، تصریح کرد: مشاوران آلمانی و فرانسوی در کنار مهندسان داخلی به تحقق این هدف کمک خواهند کرد.