صنعت خودرو ايران سال‌هاست كه درجا مي‌زند و به ندرت اتفاق خوشايندي در آن رخ مي‌دهد. شايد بعد از توقف پيكان همگان بر اين عقيده بودند كه صنعت خودرو كشور با تحولي عظيم روبه‌رو خواهد شد حال آنكه خودروهاي ديگري هم در خطوط توليد خودروسازان وجود دارد كه دست كمي از پيكان نداشته و سابقه طولاني در توليد دارند. خودروهايي كه سال‌ها پيش عمرشان به پايان رسيده اما هنوز هم در بازار ايران با قيمت‌هايي گزاف و كيفيتي به مراتب پايين به فروش مي‌رسند. در روزهاي گذشته صحبت‌هايي مبني بر توهم چيني‌ها در رسانه‌ها منتشر شد. از اينرو در اين گزارش قصد داريم تا به بررسي عملكرد خودروساز‌هاي دو كشور در بازار‌هاي مختلف و به‌ويژه بازار كشور توليد‌كننده بپردازيم.
بازار بي‌تنوع
بازار ايران به‌گفته افراد زيادي در انحصار دو خودروساز بزرگ بوده و ديگر شركت‌ها سهم زيادي از آن ندارند. اين در حالي است كه بازار خودروهاي وارداتي نيز منوط شده به حضور برخي خودروها كه با قيمتي گزاف به فروش مي‌رسند، خودروهايي كه قيمت واقعيشان بسيار كمتر از قيمت‌هاي كنوني است. نكته ديگر اينكه كه در بازار ايران خبري از خودروهاي وارداتي ارزان‌قيمت نيست و همه اين عوامل دست به‌دست هم داده تا بازار ايران باوجود داشتن پتانسيل بالا براي خريد يكي از كم‌تنوع‌ترين بازارها باشد. همين كم‌تنوعي و انحصار سبب شده تا خودروسازان ايران هيچگاه به فكر توليد و عرضه خودرويي جديد و البته با تكنولوژي روز دنيا نيفتند. اين در حالي است كه در اوايل دهه 80شمسي، ايران‌خودرو در نمايشگاه بين‌المللي خودرو انواع مدل‌هاي خودرو ملي را اعم از كوپه، صحرا و زوبين به نمايش گذاشته بود. چراكه در آن زمان خودروهايي چون سيناد، مزدا، آنا، دوو و پروتون در بازار ايران حضور داشتند كه هم بر تنوع بازار مي‌افزود و مردم انتخاب‌هاي بيشتر داشتند و هم اينكه خودروسازاني چون ايران‌خودرو عرصه را براي حضور در بازار تنگ مي‌ديدند و همه اين عوامل سبب مي‌شد تا خودروسازان داخلي درجا نزده و به صرافت توليد و عرضه خودروهايي جديد در كلاس‌هاي مختلف بيفتند. اما اين پايان ماجرا نبود چراكه همه آن خودروها يكي پس از ديگري از بازار ايران جمع شدند و نتيجه اين شد كه با روي كار آمدن مديراني ناآگاه صنعت خودروسازي كشور روزبه‌روز رو به پس رفت گذاشت و حال دست به دامن خوروسازان چيني شده است.
در بازار چين چه مي‌گذرد؟
بازار چين در اين چند سال اخير كه خودروسازيشان پيشرفت‌هايي داشته است شباهت‌هايي با بازار ايران در آن سال‌ها دارد. سال‌هايي كه دوو در كرمان بود و پروتون نيز در بروجرد توليد مي‌شد، كيش‌خودرو هم سيناد‌ها را روانه بازار مي‌كرد. در بازار چين، هم تعداد خودروسازان چيني زياد است و هم اينكه خودروسازان بزرگ دنيا نيز در اين كشور سايت توليدي دارند. شايد اغراق نباشد اگر بگوييم كمتر ديده شده كه مردم چين سوار بر خودروهاي چيني باشند.پس اين نكته را نبايد فراموش كرد كه خودروسازان چيني براي فروش خودروهايشان در كشور خودشان كار بسيار سختي پيش‌رو دارند چراكه نه تنها با ديگر توليد‌كنندگان چيني در رقابت هستند بلكه با خودروسازان بزرگ دنيا همچون جنرال موتورز نيز بايد دست و پنجه نرم كنند. رقابت با خودروسازان بزرگ دنيا نيز نياز به ابزار‌هايي دارد كه چيني‌ها در اين چند سال اخير سعي در به‌دست آوردن آن داشته‌اند كه البته تا حد زيادي موفق بوده‌اند. دليل پيشرفت چيني‌ها در اين چند سال اخير اين است كه خودروهايي چون بيوك و فولكس واگن با قيمت‌هايي رقابتي در بازار چين وجود دارند به‌طوري‌كه قيمت اين خودروها نزديك به محصولات چيني است. باتوجه به كم‌استهلاك بودن اين خودروها و اقتصادي بودنشان، عرصه براي خودروهاي چيني تنگ مي‌شود پس خودروسازان چيني بايد خودروهايي كيفي را توليد و روانه بازار كنند تا در بازار شكست نخورند. همه اين عوامل سبب شده تا روزبه‌روز خودروهاي چيني با كيفيت‌تر شده و مردم بيشتر به سمت اين خودروها بيايند، نمونه بارز اين مثال را مي‌توان در بازار ايران به‌وضوح مشاهده كرد.
اما سياست جالب چيني‌ها كه مي‌تواند براي رشد صنعت ما نيز مفيد باشد صادرات محصولاتشان به كشور‌هاي ديگر است. چيني‌ها اگر چه در كشور خود آنطور كه بايد موفق نيستند و مردمشان كمتر سوار بر خودروهاي چيني ديده مي‌شوند اما در بازار‌هايي چون ايران و امريكاي جنوبي از فروش بالايي برخودارند. خودروسازان چيني با خودروسازان مهم دنيا وارد تعامل شده‌اند و از دانش فني اين شركت‌ها در جهت پيشبرد اهداف خود استفاده مي‌كنند. چيني‌ها مي‌دانند كه در بازار پر ازدحام كشور خود نمي‌توانند آنطور كه بايد موفق باشند از اينرو خود را محدود نكرده و دست به صادرات خودرو زده وسعي در به‌دست آوردن بازار ديگر كشور‌ها دارند. اين درحالي‌است كه با همكاري خودروسازان بزرگ توانسته‌اند در برخي كلاس‌ها در ميان توليد‌كنندگان بزرگ دنيا به موفقيت برسند.