ساماندهی نرخ سود سپرده و تسهیلات بانکی درحالی به فاصله کمی از یکدیگر انجام شد که با وجود اعمال نرخ‌های جدید سود سپرده در سیستم بانکی، هنوز بخشنامه جدید نرخ سود تسهیلات به بانک‌ها نرسیده و اجرایی نشده است. بنابر این گزارش، اواخر سال گذشته رقابت مخربی در میان بانک‌ها برای پرداخت نرخ سود بانکی به منظور جذب سپرده بیشتر شکل گرفت که در نهایت با توافق بین بانک‌ها و تایید بانک مرکزی نرخ سود بانکی ساماندهی شد و کاهش یافت و از 13 اردیبهشت ماه سال جاری نرخ‌های جدید سود سپرده لازم‌الاجرا شد اما در پی کاهش نرخ سود سپرده به 10 تا 22 درصد، برخی بانک‌های خصوصی و دولتی نرخ‌های خود را کاهش دادند اما به اذعان مقامات بانک مرکزی برخی هر چند محدود به این توافق عمل نکردند.
این در حالی است که تهرانفر، معاون نظارتی بانک مرکزی با اعلام اینکه نرخ‌های سود تفاهمی کاملا دقیق در تمام بانک‌ها بویژه بانک‌های خصوصی اجرا می‌شود، تاکید کرد که حدود 98 درصد بانک‌ها نرخ‌های جدید را اعمال می‌کنند. از سوی دیگر رئیس کل بانک مرکزی با تأکید بر اینکه سود تسهیلات ۲۲ درصدی بانک‌ها قطعی نیست، گفت: برای سپرده‌های یکساله، سود علی‌الحساب پرداخت می‌شود. ولی‌الله سیف با بیان اینکه در نظام بانکداری بدون ربا هیچ نرخ و سود سپرده‌ای قطعی نیست، افزود: اگر بانک‌ها در رقابت‌های افراطی تعهداتی سنگین‌تر از آنچه که می‌تواند حاصل شود برعهده بگیرند، مشکلاتی را در پی خواهد داشت. سیف افزود: بانک مرکزی طبق برآوردی که از سودآوری جامعه بانکی در این موضوع کرده، نرخ علی‌الحساب برای سپرده‌گذاران تعریف کرده است. رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه برای سپرده‌های یکساله، سود علی‌الحساب پرداخت می‌شود، گفت: براساس فرمول ابلاغی بانک مرکزی درباره محاسبه نرخ سود بانکی، در پایان سال که صورت‌های مالی در مجمع بانک مربوط حسابرسی می‌شود، سود قطعی سپرده‌گذاری که در طول سال ناشی از عقود اسلامی حاصل می‌شود بین بانک و سپرده‌گذار به صورت مشاع تفکیک می‌شود. سیف با بیان اینکه بخشی از این سود متعلق به بانک و منابعی است که بانک درگیر کرده است، گفت: بخش دیگر که بخش غالب است متعلق به سپرده‌گذاران است. بخش سود سپرده‌گذاران را با آن 22 درصد‌هایی که علی‌الحساب داده‌اند محاسبه و تفاوت آن را پرداخت می‌کنند. وی با اشاره به اینکه سود سپرده‌گذاری در بانک‌ها خلاصه نمی‌شود، اضافه کرد: در بُعد اعطای تسهیلات نیز به همین ترتیب است و برای عقود مشارکتی نرخ تعیین شده اما در پایان عقود مشارکتی وقتی که عملیات شرکت مدنی خاتمه می‌یابد سود واقعی محاسبه و بر آن مبنا تسویه‌حساب میان بانک و گیرنده تسهیلات صورت می‌گیرد. رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه رقم اعلامی بانک‌ها باید به اطلاع بانک مرکزی برسد، گفت: همه بانک‌ها مکلف شده‌اند که قبل از برگزاری مجمع صورتحساب مالی خود را به بانک مرکزی اعلام کنند و اگر بانک مرکزی صحت آن را تاییدکرد، آنگاه می‌تواند در مجمع مورد تصمیم‌گیری قرار گیرد. رئیس‌کل بانک مرکزی با اشاره به مصوبه شورای پول و اعتبار درباره وام مسکن تاکید کرد: سقف تسهیلات وام مسکن 35 میلیون تومان است. بانک مسکن هیچ مشکلی در پرداخت این وام ندارد و براساس مصوبه شورای پول و اعتبار، بانک مسکن باید به آن عمل کند. همچنین مبلغ وام مسکن برای زوج‌های جوان 50 میلیون تومان است.
تخلف برخی بانک‌ها برای جذب مشتری
بانک مرکزی طی نامه‌ای به بانک‌های دولتی، غیردولتی و مؤسسات اعتباری ضمن تاکید بر پرهیز از رقابت ناسالم و مخرب برای جذب سپرده خواستار پایبندی به توافقات و تصمیمات مشترک مدیران عامل شبکه بانکی کشور درباره نرخ سود سپرده‌ها شد. بانک مرکزی تذکر داد که مدیران و مسؤولان شبکه بانکی کشور نباید درباره ارائه طرح‌ها و محصولاتی که ظاهرا منطبق با نرخ‌های مورد توافق بوده اما به نحوی طراحی شده که نرخ سود مؤثر آن فراتر از نرخ‌های جدید است، اقدام کنند اما در یکی دیگر از بندهای این درخواست بانک مرکزی یادآوری شده بود که بانک‌ها و مؤسسات اعتباری باید از ارائه هر‌گونه طرح سپرده‌پذیری با سررسید بیشتر از یک‌سال امتناع کنند. این در حالی است که با توجه به گذشت حدود 50 روز از ابلاغ و اجرایی شدن نرخ‌های جدید سود سپرده، مراجعه به حدود 10 بانک خصوصی و دولتی نشان داد نرخ‌های جدید طبق توافق در حال اجراست. بنابر این گزارش، تمام بانک‌های مورد مراجعه اعم از خصوصی و دولتی درباره چگونگی سپرده‌گذاری و نرخ‌های مربوط به آن عنوان می‌کردند که حداقل سود سپرده 10 درصد و حداکثر 22 درصد است. بر این اساس بانک‌های خصوصی و دولتی برای سپرده‌های کوتاه‌مدت کمتر از 3 ماه 10 درصد، بین 3 تا 6 ماه 14 درصد، بین 9 تا 12 ماه 18 درصد و در نهایت یک تا 5 ساله 22 درصد سود پرداخت می‌کنند اما درباره تاکید دیگر بانک مرکزی نسبت به امتناع از ارائه هر‌گونه طرح سپرده‌پذیری با سررسید بیشتر از یک‌سال نیز بررسی از بانک‌ها نشان داد اغلب پذیرش سپرده‌گذاری از سوی آنها حداکثر یکساله و با نرخ 22 درصد است و در صورت تمایل مشتری در پایان یک سال تمدید می‌شود.
نرخ سود تسهیلات هنوز به بانک‌ها نیامده است
به دنبال کاهش نرخ سود بانکی، بانک مرکزی برای ساماندهی نرخ سود تسهیلات نیز اقدام کرده و شورای پول و اعتبار نرخ سود تسهیلات عقود مبادله‌ای را تا 22 درصد مصوب کرد اما اکنون با گذشت بیش از 10 روز از این مصوبه هنوز بانک‌ها اطلاعی در این باره نداشته و بخشنامه‌ای دریافت نکرده‌اند.
سود تسهیلات همچنان ۲۶ تا ۳۰ درصد
با وجود اینکه شورای پول و اعتبار نرخ سود تسهیلات عقود مبادله‌ای را ۲۲ درصد تعیین کرده و به گفته سیف ۱۰ روز پیش ابلاغ شده است، نگاهی به عملکرد ۲۰ بانک کشور نشان می‌دهد همچنان بانک‌ها با آوردن عقود مبادله در قالب مشارکتی سود ۲۶ تا ۳۰ درصدی دریافت می‌کنند. با وجود گذشت 10 روز از مصوبه شورای پول و اعتبار برای نرخ سود تسهیلات مبادله‌ای، بانک‌ها همچنان نرخ‌های سود بالاتر از نرخ مصوب شورا دریافت می‌کنند. براساس مشاهدات چند بانک و موسسه تجاری دارای مجوز از بانک مرکزی، نرخ‌های سود تسهیلات به طور متوسط حداقل 26 درصد و حداکثر 30 درصد است. رئیس‌کل بانک مرکزی و سایر مسؤولان بانک مرکزی هدف از افزایش نرخ سود تسهیلات عقود مبادله‌ای را احیای این عقود در شبکه بانکی عنوان کرده‌اند اما به نظر می‌رسد نرخ 22 درصد چندان برای بانک‌ها دلچسب نبوده و آنها همچنان با به‌کارگیری عقود مشارکتی در تسهیلات خرید خودرو، کالا یا تعمیر مسکن که اساس و ماهیت آنها مبادله‌ای است، سعی در دریافت نرخ‌های بالاتر سود از دریافت‌کنندگان تسهیلات دارند.