آرمان- اکنون بیش از دو هفته از آغاز دور دوم تحریم‌های آمریکا علیه ایران می‌گذرد. با اینکه دولت ترامپ مدت‌هاست از این دور تحریم‌ها به عنوان شدیدترین تحریم‌ها علیه ایران یاد می‌کند، اما در این روزها اقتصاد کشور شرایط متعادل‌تری را نسبت به پیش از تحریم‌ها پشت‌سر می‌گذارد و در نگاه اول به نظر می‌رسد خروج آمریکا از برجام تاثیر منفی چندانی نداشته است.
بخشی از این امر به سیاست‌های خنثی‌سازی تحریم‌ها توسط دولت از بدو انتخاب ترامپ به عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا بازمی‌گردد، اما نباید فراموش کرد که بخش عمده‌ای از عدم‌اثرگذاری تحریم روی اقتصاد ایران به معافیت‌هایی بازمی‌گردد که آمریکا برای برخی کشورها در بازه کنونی در نظر گرفته است. بدین معنا که ایالات متحده قصد دارد به شکل تدریجی فشارها را افزایش دهد تا مورد هجمه نظام بین‌المللی قرار نگیرد و همکاری با شرکای تجاری خود را از دست ندهد. از همین رو به کشورهای همسو با خود فرصت داده است تا طی بازه‌ای چندماهه برای تجارت محصول جایگزینی پیدا کنند و سپس از همکاری با ایران به طور کامل خارج شوند. به نظر می‌رسد مسئولان دولت ایران نیز با اطلاع از این سیاست آمریکا درصدد خنثی‌سازی آن هستند. از همین رو راه‌های مقابله با تحریم‌های آمریکا سخنی است که این روزها زیاد از زبان مسئولان شنیده می‌شود. حال به نظر می‌رسد مهم‌ترین راهکاری که آنها در این زمینه در نظر گرفته‌اند تشکیل اتاق فکر ضدتحریم در وزارت امور اقتصادی و دارایی است. موضوعی که در جلسه سهشنبهشب کمیسیون اقتصادی مجلس هم مورد بررسی قرار گرفت. البته در این نشست صحبت‌هایی هم درباره تعیین نرخ ارز در بودجه ۹۸ صورت گرفت که باید دید سرانجام نرخ دلار بیش از این کاهش می‌یابد یا در کانال ۱۲هزارتومان می‌ماند.
از زمانی که ایالات متحده از برجام خارج شد، کارشناسان پیشنهادهای مختلفی را برای دفع سیاست‌های خصمانه ترامپ ارائه دادند. عده‌ای از وفاق و وحدت ملی گفتند، برخی دیگر ایجاد روابط عمیق با اروپا را پیشنهاد دادند. گروهی هم ایجاد تغییر در کابینه را پیش کشیدند، اما آنچه در این بین برای خنثی‌سازی تحریم‌ها مشخص است، لزوم وحدت رویه و قرارگرفتن تمامی ارکان نظام در یک خط‌مشی است. باید توجه داشت که مخالفت‌های پی‌درپی با سیاست‌ها و برنامه‌های دولت، اجرای هر طرحی را به عقب می‌اندازد. حال در مواجهه با آمریکا باید به این نکته توجه داشت که یک رقیب قدرتمند روبه‌روی ما قرار دارد و در حالی که برخی در داخل به دنبال فشار به دولت هستند، آمریکا به‌سرعت همراه‌کردن سایر کشورها را در دستور کار قرار داده.
همچنین نباید انتظار داشت که سایر کشورها از جمله اعضای اتحادیه اروپا در انتظار ایران بنشینند، به نظر می‌رسد آنها بیش از آنکه دلسوز ایران باشند، در اندیشه اعلام استقلال خود از آمریکا هستند. به‌ویژه از زمانی که ترامپ روی کار آمد به دلیل رفتارهای خاص خود اروپایی‌ها را بیش از هر زمانی نسبت به انتخاب مسیری دیگر مجاب کرد. حال که ایران همچنان مقابل آمریکا است فرصت مناسبی برای اروپا پیش آمده تا بدین شکل مخالفت خود را با آمریکا اعلام کند. درنتیجه اکنون دولت ایران باید این فرصت را به فال نیک بگیرد و با استفاده از استراتژی مذاکره به گونه‌ای اقدام کند که اروپایی پا پس نکشند.
خوشبختانه حضور محمدجواد ظریف در راس وزارت امورخارجه باعث شده تا در این زمینه از میزان نگرانی‌ها کاسته شود. زیرا وجهه مثبت و توانایی دیپلماتیک او در حوزه بین‌المللی شناخته‌شده است و می‌تواند در مذاکرات یاری‌گر ایران باشد. چنان‌که ظریف در مذاکرات برجام هم توانست شش ابرقدرت دنیا را با خود همراه کند. با این حال امروز در شرایطی که آمریکا تمام توان خود را برای مقابله با ایران به کار گرفته است برخی دلواپسان در داخل هیزم بر آتش آنها می‌ریزند و با زدن ساز مخالف دولت را در تامین منافع ملی با دشواری مواجه می‌کنند. در این زمینه باید توجه داشت که هرچه شدت تحریم‌ها افزایش یابد درنهایت ملت ایران متضرر می‌شوند. شاید در نگاه اول دولت آسیب ببیند و دلواپسان به خواسته خود برسند، اما رفته‌رفته خود آنها هم راهی برای فرار پیدا نمی‌کنند و مجبور می‌شوند با فشار موجود دست و پنجه نرم کنند. درنتیجه انتظار می‌رود در شرایط امروز آنها مسیر خود را از دشمنان ایران جدا کنند و در راستای منافع ملی گام بردارند. کلیه دستگاه‌های اجرایی، قانون‌گذار و قضائی کشور نیز وظیفه دارند با تعیین یک خط‌مشی همگی هماهنگ با یکدیگر عمل کنند تا تداخلی در وظایف صورت نگیرد. در این زمینه سهشنبهشب کمیسیون اقتصادی مجلس جلسه‌ای تشکیل داد که در مورد مسائل مهمی از جمله تشکیل اتاق فکر ضدتحریم در وزارت اقتصاد و تعیین قیمت ارز در بودجه سال 98 تصمیم‌گیری شد.
افزایش حوزه اختیارات نظام بانکی
در نشست مورد اشاره، که علاوه بر اعضای کمیسیون، وزیر اقتصاد و مدیران ارشد بانکی حضور داشتند، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: تشکیل اتاق مدیریت ضدتحریم در وزارت امور اقتصادی و دارایی برای رصد اقدامات آمریکایی‌ها در حوزه بانکی و اقدامات برای تقویت نظام بانکی مورد بررسی قرار گرفت و مقرر شد اتاق مدیریت ضدتحریم تشکیل شود. محمدرضا پورابراهیمی در عین حال اظهار کرد: افزایش حوزه اختیارات نظام بانکی و اصلاح ساختار نظام بانکی از دیگر محورهای نشست این کمیسیون بود. او یادآور شد: بخشی از راهکارهای مقابله با تحریم‌های بانکی محرمانه است و این موضوع در اتاق مدیریت ضدتحریم پیگیری می‌شود.
مجلس، همراه تمام‌قد دولت
نماینده مردم کرمان در مجلس، همچنین عنوان کرد: توجه به مسائل بانکی در بودجه سال98 از دیگر موضوعاتی بود که در نشست دیروز کمیسیون اقتصادی مورد بررسی قرار گرفت. پورابراهیمی تاکید کرد: مجلس با تدوین و تصویب قانون، در روند نزولی نرخ ارز مددرسان دولت است. درباره نشست اخیر کمیسیون اقتصادی مجلس، سخنگوی این کمیسیون با بیان اینکه ثبات اقتصادی و تعادل‌بخشی به نرخ ارز در دستور کار دولت و مجلس قرار دارد، تصریح کرد: همان‌گونه که تاکنون مجلس با تدوین و تصویب قانون، کمک کرده همچنان برای کاهش قیمت ارز به دولت کمک می‌کند.
زهرا سعیدی‌مبارکه افزود: با توجه به تحریم‌های اخیر که ممکن است برخی بانک‌ها را در حوزه پولی و مالی با مشکل مواجه کند موارد به‌صورت دقیق و جزئی با حضور وزیر اقتصاد، معاونان او، مدیران‌عامل بانک‌ها، اعضای کمیسیون اقتصادی و مسئولان بانک مرکزی بررسی شد. او خاطرنشان کرد: تشکیل ستاد مقابله با تحریم آن هم با مدیریت واحد از جمله تصمیماتی بود که در این جلسه اتخاذ شد و کمیسیون اقتصادی اعلام کرد در صورت وجود هرگونه خلأ قانونی، مجلس تمام‌قد با دولت در جنگ اقتصادی فعلی همراه و هماهنگ است. سعیدی در عین حال به مردم اطمینان داد مسئولان با دوبرابر تلاش پیشین برای گره‌گشایی بیشتر از مشکلات معیشتی آنان تلاش می‌کنند تا کشور از این روزهای سخت کنونی با موفقیت عبور کند. با این حال تعیین قیمت ارز در لایحه بودجه 98 موضوعی است که همچنان نقل محافل سیاسی و اقتصادی است. با اینکه رئیس سازمان برنامه و بودجه روز گذشته درباره قیمت نفت در بودجه سال آینده سخن گفت، اما به نظر می‌رسد هنوز تصمیمی در این‌باره اتخاذ نشده است. با این وجود باید دید که تعیین نرخ ارز در بودجه چه تاثیری بر نوسان بازار سال آینده می‌گذارد. چنان‌که نرخ ارز برای سال جاری 3500تومان در بودجه تعیین شد، ولی روز گذشته دلار در بازار 12هزار و 650تومان قیمت داشت و در مقاطعی از سال از 18هزارتومان هم عبور کرد.