سال‌هاست که نوسانات قیمت در همه بازار‌ها، برندگان و بازندگان فراوانی را از خود به جا می‌گذارد. طی سال‌های بعد از انقلاب به‌دلیل عدم برنامه‌ریزی بلند مدت و عدم ثبات متغیر‌های اقتصادی سرمایه‌های سرگردان به انگیزه سوداگری و گاه برای حفظ ارزش دارایی، از مبدأ بانک‌ها به سوی بازارهای طلا، مسکن، ارز، بورس، اتومبیل در حال جابه‌جایی است.
متأسفانه سرمایه‌های سرگردان مورد اشاره نه تنها در جهت تولید به کار گرفته نمی‌شوند بلکه به‌دلیل سیاست‌های نادرست باهجوم به بازارهای مختلف التهابات جبران‌ناپذیری را به جامعه تحمیل می‌کنند. بی‌شک بازار ارز به‌دلیل زود بازده بودن و همچنین امکان فعالیت بسیاری از سرمایه‌گذاران حتی با سرمایه اندک، از جذابیت خاصی برخوردار بوده است. از سویی نوسانات قیمتی در این بازار خیلی سریع آثار خود را به سطح عمومی قیمت‌ها تحمیل می‌کند. طی چند روز گذشته کاهش شدید نرخ دلار موجی از نگرانی را در میان دارندگان دلار بویژه آنهایی‌که با نرخ بالای ۱۵ هزار تومان اقدام به خرید کرده‌اند ایجاد کرد است.
کاهش یکباره قیمت دلار، بازندگان فراوانی را در حوالی میدان فردوسی سردرگم کرده است. مبهم بودن فضای پیش رو در روزها و هفته‌های آینده بعضی از صرافی‌ها را بر آن داشت که از هرگونه خرید و‌فروش دلار خودداری نمایند، کاهش نرخ دلار فعالان بازار ارز را بر آن داشت که دلایل منطقی‌ای برای این کاهش بیابند تا با ارزیابی آن دلایل، پیش‌بینی قابل اتکایی از قیمت‌ها در روزهای آینده داشته باشند. کارشناسان و فعالان بازار ارز بر این باورند که نرخ ارز از درجه حساسیت بسیار بالایی نسبت به اخبار و وقایع مختلف، برخوردار است، اگر بپذیریم که بازار ملتهب ارز نسبت به اخبار و رویداد‌های سیاسی واکنش قابل ملاحظه‌ای نشان می‌دهد، آنگاه می‌توان دلایل ذیل را برای کاهش نرخ دلار در روزها گذشته برشمرد.
۱)قرارداد نفتی ایران با اروپا
۲)تأسیس سازوکار بانکی خاص برای نقل و انتقال مالی میان ایران و اروپا
۳)اعدام دو تن از «اخلالگران بازار ارز»
به‌نظر می‌رسد دلایل فوق انگیزه کافی را برای ایجاد یک شوک روانی در جهت کاهش نرخ دلار فراهم نموده است. همزمان با موارد ذکر شده، تزریق احتمالی ارز به بازار نیز می‌تواند تأثیرات شوک روانی را مضاعف نماید. در چنین شرایطی سازوکار انتظار کاهش نرخ فعال می‌شود. دارندگان دلارهای خانگی از ترس زیان بیشتر شروع به عرضه دلارهای خود می‌کنند؛ طبیعتاً عرضه دلار، قیمت‌ها را کاهش می‌دهد. تزریق ارز بیشتر، کاهش نرخ را سرعت می‌بخشد، عده‌ای نیز بدبینانه نوسانات را از ابتدای سال‌جاری مدیریت شده پنداشته و بر این باورند که تشکلاتی منسجم به‌دلیل اهداف خاص اقتصادی قیمت‌ها را مدیریت می‌کند. دلیل نوسانات نرخ ارز هر آنچه باشد، سؤالات مهمی را در ذهن فعالین حوزه ارز خصوصاً دارندگان دلارهای خانگی که به‌دلیل زیان‌های ناشی از کاهش حاضر به فروش در قیمت‌های جدید نیستند ایجاد نموده است.
۱)آیا تداوم کاهش قیمت دلار همچنان ادامه دارد؟
۲)چنانچه عرضه و تقاضای واقعی قیمت ارزهای مختلف را تعیین می‌کند، نرخ واقعی دلار بر اساس واقعیت‌های اقتصاد ایران چه میزان است؟
در پاسخ به سؤال اول، عده‌ای از کارشناسان اقتصادی براین عقیده هستند که در نقطه‌ای روند کاهشی متوقف می‌شود. سرمایه‌گذاران بازار ارز دست به ارزیابی مجدد شرایط می‌زنند. آنها اگر به این باور برسند که اثر اخبار و رویداد‌های مذکور بیش از آن چیزی بوده است که آنان تصور می‌کردند، سازوکار انتظارات در جهت عکس فعال می‌شود و در نتیجه نرخ ارز دوباره روند صعودی را علاوه بر کوتاه کردن دست رانتخواران از منابع ارزی کشور امنیت سرمایه‌گذاری را که از اصول اولیه رشد و توسعه است را به همراه دارد.
(داریوش صارمی)