امیر مهرزاد: جزییات تولید بنزین در حالی اعلام شد که مهمترین بخش این آمار اشاره به افزایش 8 درصدی تولید این محصول در 8 ماه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته دارد. کارشناسان در تحلیل این آمارها معتقدند،
افزایش تولید بنزین موضوع مهمی است که میتواند به اقتصاد ایران نیز کمک بسیاری کند. با این حال باید در نظر داشت که مزیت اصلی ایران در زمینه سوخت گاز طبیعی است. با اینکه ایران توانست با راهاندازی چند واحد تولید بنزین، رشد این محصول را به میزان قابلتوجهی برساند اما این دسته از کارشناسان افزایش مصرف گاز طبیعی را محور اصلی سیاستهای حملونقل و سوخت در کشور میدانند. در این بین دسته دیگری از کارشناسان نظر متفاوتتری دارند. آنها معتقدند جریان مصرف سوخت در دنیا و به ویژه در بخش خودرو به سمت تولید و مصرف بیشتر خودروهای هیبریدی یا دونیرو حرکت میکند و سیاستگذاریهای مصرف سوخت در ایران نباید خلاف جریان جهانی باشد. صمت در ادامه به بررسی سیاستها و شیوههای مختلف مدیریت و تولید سوخت در کشور میپردازد.
نگاهی به آمار تولید بنزین
روند تولید بنزین کشور در ماههای گذشته شتاب گرفته است و گزارشها از رشد ۸درصدی میانگین تولید در ۸ماه امسال حکایت دارد.نگاهی به جزییات افزایش تولید بنزین مشخص میکند میزان زیادی از رشد بنزین مربوط به ۱۰۰ روز گذشته؛ یعنی آغاز به کار دولت دوازدهم و برنامهریزیهای ساختاری است. اگرچه هنوز بین تولید و مصرف بیش از ۸۰ میلیون لیتری بنزین کشور شکافی وجود دارد که از طریق واردات تامین میشود، اما قرار است بهزودی با راهاندازی کامل پالایشگاه ستاره خلیجفارس پرونده واردات بنزین در کشور برای همیشه بسته شود و ایران علاوه بر تامین نیاز داخل، به صادرکننده این فرآورده راهبردی تبدیل شود.
شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران با اعلام جزییات تولید بنزین کشور، گزارش کرد: میانگین تولید روزانه بنزین کشور در ۸ ماه امسال با ۸ درصد رشد، به ۷۴ میلیون و ۴۰۰ هزار لیتر رسید.در مدت مشابه سال گذشته (از ابتدای فروردین تا پایان آبان) بهطور میانگین روزانه ۶۸ میلیون و ۸۰۰ هزار لیتر بنزین تولید شده بود.میزان تولید بنزین یورو۴ از آغاز فروردین تا پایان آبان بهطور متوسط روزانه ۲۵ میلیون و ۸۲۴ هزار لیتر بود که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۱۶ درصد رشد را نشان میدهد. میزان تولید بنزین معمولی نیز با رشد ۴درصدی به روزانه ۴۸ میلیون و ۷۹۱ هزار لیتر افزایش یافت.بیشترین تولید بنزین در مدت یادشده مربوط به پالایشگاههای امام خمینی (ره) اراک، آبادان و اصفهان به ترتیب با تولید ۱۵، ۱۱و ۱۱ میلیون لیتر در روز بود. همچنین در این مدت پالایشگاههای بندرعباس با بیش از ۱۰ میلیون لیتر، تهران حدود ۶ میلیون لیتر، لاوان حدود ۲ میلیون لیتر، شیراز حدود یک میلیون و کرمانشاه ۷۰۳ هزار لیتر در رتبههای بعدی تولید بنزین قرار گرفتند.
گاز، جایگزین فرآوردههای نفتی
مرتضی بهروزیفر، کارشناس حوزه انرژی در کشور درباره افزایش تولید بنزین در ۸ ماه نخست امسال درگفتوگو با صمت گفت: ایران در ۳ دهه گذشته تلاش کرد تا مصرف فرآوردههای نفتی با گاز معاوضه شود. این سیاست بهطور مشخص در موضوع دسترسی روستاییان به گاز، استفاده از گاز طبیعی در نیروگاهها به جای مازوت و دسترسی بسیاری از شهرکهای صنعت به شبکه گاز سراسری دیده میشود. این کارشناس حوزه انرژی افزود: این سیاستها در کل باعث شد سبد مصرف انرژی خانواده و صنعت با گاز پر شده و رفتهرفته با توسعه صنعت گاز در ایران سهم فرآوردههای نفتی کمتر و کمتر شود. امروز هیچکدام از نیروگاههای برق کشور با فرآوردههای نفتی کار نمیکنند و سوخت اصلی آنها از طریق گاز تامین میشود. این سیاستی بود که سالهای گذشته توانست علاوه بر حفظ محیطزیست شیوه مصرف سوخت را در کشور نیز تغییر دهد.
سیاست مصرف نداریم
بهروزیفر با بیان اینکه این شیوه مدیریت و سیاستگذاری باعث شد مصرف فرآوردههای نفتی در ایران کاهش یابد، توضیح داد: در این شرایط گاز طبیعی بهعنوان محصولی جایگزین با فراوانی بیشتر محل بیشتری برای مصرف در ایران پیدا کرد. البته در این زمینه اکنون برخی نارساییها وجود دارد که دولت باید برای رفع آنها تصمیمگیری کند. یکی از بزرگترین مشکلاتی که امروز در کشور با آن درگیر هستیم، مقوله مصرف است. این کارشناس حوزه انرژی افزود: موضوع مصرف در کشور متاسفانه بهطور کلی با چالش روبهرو است. از مصرف آب تا مواد خوراکی و انرژی در ایران چالشهایی دیده میشود که مربوط به نبود سیاست مصرف در خانواده میشود. این موضوع اکنون در حوزه انرژی آسیب بسیاری به زیرساختهای کشور وارد میکند.
خودروسازها و انواع سوخت
با اینکه در زمینه مصرف سوخت موضوع گاز و بنزین در کشور بهطور جدی مطرح شده و برخی کارشناسان معتقدند ایران باید به سمت خودروهای گازسوز حرکت کند، بهروزیفر ادعای دیگری دارد که در ادامه این گفتوگو به اثبات آن پرداخته است. وی درباره شیوه مصرف سوخت برای خودروها گفت: مزیت اصلی ایران در سبد انرژی گاز طبیعی است. بر این اساس در سالهای گذشته خودروسازها تلاش کردند، خودروهای بیشتری را برای سوخت گاز آماده و تولید کنند. وی افزود: با این حال توجهی به شرایطی که دنیا در پیش گرفته نمیشود. اکنون رشد تولید خودروهای هیبریدی یا دو نیرو بهگونهای است که خودروهای بنزینسوز و گازسوز در سالهای آینده سهم بسیار اندکی از حملونقل را خواهند داشت. در ایران متاسفانه به این موضوع توجه چندانی نمیشود. بهروزیفر درباره سامانه مصرف سوخت خودروهای داخلی اظهار کرد: در دنیا کشورهای خاصی بهدنبال مصرف سیانجی رفتند. ایران نیز به دلیل دسترسی به بزرگترین میدان گازی دنیا، این محصول را به چرخه حملونقل و سبد سوخت خودروها اضافه کرد. این کارشناس حوزه انرژی درباره مشکلاتی که مصرف سیانجی دارد، اینگونه گفت: برد خودروهای گازسوز بسیار کم است و از این موضوع بهعنوان یک ویژگی منفی باید یاد کرد. به طور متوسط یک مخزن کامل سیانجی، برای حدود ۱۵۰ کیلومتر کافی است؛ این در حالی است که این موضوع در خودروهای هیبریدی و بنزینسوز بهطور کامل متفاوت است.
حملونقل و مصرف سوخت
بهروزیفر با بیان اینکه در دنیا به دنبال این هستند که خودروسازی را بر مبنای دانش فنی هیبریدی حرکت دهند، افزود: این در حالی است که ما به فکر افزایش مصرف گاز در سبد سوخت حملونقل هستیم. با اینکه اکنون در بسیاری از کشورهای دنیا موتورسیکلتهای برقی تولید میشود و این موتورها جای موتورسیکلتهای قدیمی و بنزینی را میگیرند در ایران موتورسیکلتسازیها برای طرحهای توسعهای خود مجوزهای تازه میگیرند. وی افزود: باید این موضوع را در نظر داشته باشیم که نمیتوان خلاف جهت حرکت جهانی در صنایع قدرتمندی مانند خودروسازی حرکت کنیم. این موضوع علاوه بر اینکه بازار این صنعت را در کشور دچار آسیبهای جدی میکند، به مدیریت سوخت در کشور هم آسیبهای بسیاری میزند. این کارشناس حوزه انرژی با اشاره به اینکه سامانه مدیریت تولید سوخت و جریانهای اصلی مصرف باید بهطور یکپارچه حرکت کنند، گفت: متاسفانه در ایران این اتفاق هنوز رخ نداده است.
این موضوع بسیار مهمی است که سالهای گذشته نادیده گرفته شده و باعث بروز مشکلات زیادی شده است. اگر کشور میخواهد به سمت صادرات بنزین و گاز حرکت کند، شبکههای حملونقل عمومی و خودروسازی باید به سمت مصرف کمتر این دو محصول حرکت کنند. این نکته را باید در نظر داشت که صادرات بیشتر گاز به معنی ایجاد مانع برای توسعه صنعت خودرو نیست. وی افزود: این صنایع از جمله صنایع مادر کشور هستند و نباید سیاستگذاری در آنها را به بازی گرفت. یک بار باید مسئولان و کارشناسان خبره این حوزهها درباره شیوه خودروسازی و حرکت مصرف سوخت در کشور به نتیجه مشخص برسند و به همان سمت حرکت کنند. در صنایع بزرگ نمیتوان به طور دائمی تغییر جریان تولید داشت. این سیاست باعث میشود، آن صنعت بهطور کلی در آینده نابود شود. براساس این گزارش توسعه صنعت حملونقل بدون مصرف گاز و بنزین از دو زاویه میتواند به کشور کمک کند؛ نخست اینکه ایران ظرفیتهای بیشتری در صادرات گاز و بنزین بهدست خواهد آورد و دوم اینکه خودروسازی کشور نیز به جریانهای جهانی نزدیک میشود. هر چند شرایط کنونی این صنعت در کشور از دور بودن از این افق حکایت دارد اما کارایی این شیوه در توسعه صنعتی کشور جای شک چندانی ندارد. شرایط کنونی زمان برخی تغییرات جدی را نزدیک کرده و اکنون نوبت مسئولان است که برنامهای برای زمینهسازی این تغییرات در نظر بگیرند. / روزنامه صمت