«تحریمهای داخلی» موضوعی است که خودروسازان همواره از آن بهعنوان مشکلی پیچیدهتر از تحریمهاي خارجی نام میبرند. تحریمهای داخلی در واقع عنوانی است که خودروسازان برای موانع متعددی که بر سر راه تولید قرار داشته و دارد، انتخاب کردهاند.
به نظر میرسد خودروسازان با انتخاب این عنوان که شباهت زیادی با «تحریمهای غرب» علیه صنعت خودرو دارد، سعی داشتهاند عمق فشارهایی را که از سوی ارگانهای مختلف داخلی برای صنعت خودرو وجود دارد نشان بدهند. خودروسازان پس از انتخاب این عنوان به مقایسه شدت تحریمهای غرب و تحریمهای داخلی پرداختند. تا آنجا که بعد از توافق ژنو3 که به واسطه آن از شدت تحریمهای غرب علیه صنعت خودرو کاسته شد، خودروسازان اعلام کردند تنها 30 درصد از مشکلات این صنعت به واسطه رفع تحریمهای غرب مرتفع خواهد شد.
هاشم یکهزارع، مدیرعامل ایران خودرو ازجمله مسوولاني بود که بعد از توافق اولیه ژنو، 30 درصد از مشکلات خودروسازی کشور را به مساله تحریم ارتباط داد و منشا 70 درصد از مشکلات باقیمانده را ناشی از تحریمهای داخلی و سوء مدیریتها دانست. به این ترتیب هرچند اعتراض خودروسازان به موانع داخلی برای تولید حتی قبل از توافق اولیه ژنو وجود داشت، اما بعد از توافق مذکور، خودروسازان با جسارت بیشتری در پی رفع تحریمهای داخلی برآمدند.
ابعادی جدید از تحریمهای داخلی
تمام مشکلاتی که تحت عنوان تحریمهای داخلی از آنها یاد شد در حالی ادامه کار را برای خودروسازان با سختیهایی همراه کرده است که با وجود اعتراض خودروسازان به موانعی از این دست، اخیرا مانعی از سوی گمرک کشور تولید یک محصول را به شدت با چالش مواجه کرده است. محمدرضا نجفیمنش در رابطه با این موضوع به خبرنگار «دنیای اقتصاد» میگوید: مشکلات و تحریمهای داخلی برای صنعت خودرو نهتنها کاهش نیافته؛ بلکه اخیرا گمرک از ترخیص قطعات خودروسازان خودداری میکند. عضو هیاتمدیره انجمن قطعهسازان در ادامه میگوید: گمرک ایران اخیرا با عنوان کردن این موضوع که شرکت رنوپارس(نماینده رنوی فرانسه در ایران) را بهعنوان خودروساز نمیشناسد از ترخیص قطعاتی که این شرکت سفارشگذاری کرده است خودداری میکند و اجازه استفاده از تسهیلات فصل 98 را نیز به این شرکت نمیدهد. محمدرضا نجفیمنش در رابطه با دلیل این اتفاق از سوی گمرک پاسخی نمیدهد و فقط به ذکر این مشکل بسنده میکند. فصل 98 کتاب مقررات صادرات و واردات به تسهیلاتی اشاره دارد که بر اساس آن چنانچه خودروسازی موفق شود تا 60 درصد یک خودرو را داخلیسازی کند، میتواند از مشوق دولت که تخفیف تعرفهای برای ورود مابقی قطعات تولید یک خودرو است، استفاده کند.
به این ترتیب با توجه به اینکه قطعات خودرویی مانند تندر-90 تا 60 درصد داخلیسازی شده است، شرکت سازنده این خودرو میتواند باقی مانده قطعات را با پرداخت تعرفه 12 درصدی وارد کشور کند. این مشوق در واقع به کاهش قیمت تمام شده خودرو کمک میکند و از طرفی برای داخلیسازی قطعات یک خودروی خارجی نیز انگیزه ایجاد میکند، مانند اتفاقی که طی سالهای گذشته برای تندر-90 رخ داد. به این ترتیب هرچند شرکت رنو پارس طی هفت سال گذشته بهعنوان نماینده شرکتهای ایرانخودرو و پارسخودرو قطعات مورد نیاز برای تولید محصولات رنو را وارد ایران میکرده؛ اما حالا با مشکلاتی برای ترخیص قطعات خود مواجه شده است. یک منبع آگاه در رابطه با مشکل ایجاد شده برای شرکت رنوپارس به خبرنگار «دنیای اقتصاد» میگوید: بعد از كاهش تحريمهاي غرب سفارشگذاری قطعات مورد نیاز خودروسازان از سوی رنوپارس انجام شده است و رنو نیز از پیش از عید ارسال قطعات به ایران را آغاز کرده است، اما حالا مدتی است که برای ترخیص قطعات مشکل ایجاد شده است. این منبع آگاه با اشاره به این موضوع که قبل از نوروز امسال مجموع تولید تندر-90 در ایرانخودرو و پارسخودرو با رشد خوبی همراه بوده است میگوید: با وجود قرارداد قانونی میان گمرک و شرکت رنوپارس بهعنوان نماینده ایرانخودرو و سایپا، گمرک به تازگی عنوان کرده است این شرکت نمیتواند هیچ قطعهای را وارد کشور کند و از طرفی حق استفاده از فصل 98 را نیز ندارد؛ زیرا خط تولید ندارد. استفاده نکردن از تسهیلات فصل 98 در واردات قطعات به این معنا است که رنوپارس باید به جای پرداخت تعرفه 12 درصدی برای واردات قطعه، تعرفهای در حدود 24درصد برای واردات قطعات سی.کی.دی خود پرداخت کند. از نظر کارشناسان پرداخت چنین تعرفهای عملا پروژه تندر-90 را از حالتی اقتصادی خارج میکند؛ زیرا باعث افزایش هزینههای تولید میشود. به عقیده کارشناسان اگر چنین اتفاقی رخ بدهد این مشتری است که باید علاوهبر افزایش قیمتهایی که قبلا رخ داده است، بار بیشتری از افزایش هزینهها را تحمل کند.