نتایج انتخابات پارلمانی یکشنبه 22 اکتبر (30 مهر) در ژاپن پیامی مهم برای رای‌دهندگان در داخل ژاپن و سرمایه‌گذاران در خارج از این کشور به همراه داشت؛ رشد و ثبات بازار.
حزب حاکم ژاپن به رهبری شینزو آبه، نخست‌وزیر فعلی اکثریت پارلمان این کشور را به‌دست آورد تا برای ۴ سال دیگر نیز قدرت را در این کشور در اختیار داشته باشد. اگرچه ژاپن اکنون سایه سنگین تهدید از سمت کره شمالی را احساس می‌کند اما قدرت گرفتن دوباره آبه خبری خوب است زیرا در دولتی که او رهبری‌اش را عهده‌دار است، اقتصاد فعالانه راه خود را می‌رود و بازار سهام نیز در بالاترین بازده خود در ۲۰ سال اخیر قرار دارد.اما اقتصاد ژاپن هم پشت پرده‌ای دارد که در آن از شرکت‌های زیادی رسوایی دیده شده است.
هنگامی که شرکت «کوبه استیل» سومین تولیدکننده فولاد ژاپن روز چهارشنبه ۱۸ اکتبر (۲۶ مهر) اعلام کرد در داده‌های خود در کیفیت محصولات دستکاری کرده است، موجی از شوک و شگفتی در میان زنجیره‌های عرضه محصولات این شرکت در جهان پدید آمد. محصولات فولادی، آلومینیومی و مسی ساخت کوبه استیل ژاپن در همه نوع وسیله‌ای یافت می‌شود؛ از قطارهای پرسرعت ژاپنی که به آنها شینکاسن می‌گویند و ساخت آنها بر عهده شرکت هیتاچی است تا محصولات استفاده شده در خودروهای ساخت شرکت تویوتا، هواپیماهای بوئینگ و حتی نیروگاه‌های هسته‌ای از محصولات کوبه استیل استفاده کرده و به این ترتیب زیر سایه این تقلب قرار گرفته‌اند. اکنون تعداد شرکت‌هایی که تحت تاثیر این رسوایی هستند به ۵۰۰ شرکت می‌رسد. کوبه استیل پذیرفته است که این سرپوش‌گذاری ۱۰ سال است که دارد اتفاق می‌افتد.
درحالی‌که اثرگذاری این رسوایی هنوز کامل روشن نشده به نظر می‌رسد برخی رگولاتورها هشدارهای خود را شروع کرده‌اند. آژانس ایمنی هوایی اروپا به شرکت‌های تحت تاثیر پیشنهاد کرده که خرید محصولات کوبه استیل را همزمان با تحقیق از مقامات این شرکت به حالت تعلیق درآورند. وزارت دادگستری نیز از بخش امریکایی این شرکت فولادسازی خواسته تا مدارک مربوط به محصولات فروخته‌شده‌شان به شرکت‌های امریکایی را تهیه کنند. جمعه ۲۱ اکتبر (۲۹ مهر) نیز شرکت کوبه استیل اعلام کرد یکی از کارخانه‌های مس این شرکت به اتهام دستکاری در استانداردهای صنعت ژاپن مورد پژوهش قرار گرفته است. سهام کوبه استیل در پی این تحولات، ۱/۵۹ درصد در توکیو سقوط کرد و به نزدیک هر سهم ۸۶۸ ین رسید. در کل سهام کوبه استیل پس از روشن شدن این رسوایی کاهش ارزش ۳۶ درصدی را ثبت کرد. اما این تقلب درحالی از پشت ابر بیرون آمد که شینزو آبه، نخست‌وزیر، این شرکت را زیر فشار قرار داده تا قوانین دولتی جدید برای شرکت را در تلاش برای جذب سرمایه‌گذارهای خارجی بپذیرد. گفتنی است آقای آبه خود پیش از اینکه وارد سیاست شود در کوبه استیل کار می‌کرد و این نشان از روابط نزدیک میان این صنعت و دولت ژاپن دارد که باعث می‌شود اصلاحات سخت‌تر شود.
فهرست بلندبالای پشت پرده‌ها
شرکت فولادسازی کوبه استیل تنها آخرین مورد از مجموعه رسوایی‌هایی است که شرکت‌های ژاپنی داشتند و باعث شده اعتماد به نشان‌های ژاپنی دستخوش تغییر شود؛ نشان‌های تجاری که به کیفیت و استحکام شناخته می‌شدند. شرکت خودروسازی نیسان موتور تولید داخلی وسایل نقلیه خود را برای بازار ژاپن به تعلیق درآورده و به‌تازگی برای ۱/۲ میلیون وسیله نقلیه فراخون اعلام کرده است. دلیل این فراخون کشف این نکته بوده که بازرسان غیرمجاز این دستگاه‌ها را تایید کرده‌اند. شبکه پخش رادیو-تلویزیونی «ان اچ کی» گزارش داد که این موضوع دستکم در ۲۰ سال گذشته برای محصولات نیسان تکرار شده است.شرکت «تاکاتا» در اوایل امسال میلادی (زمستان ۱۳۹۵) و پس از بزرگترین فراخوان در تاریخ خودروسازی جهان ورشکستگی خود را اعلام کرد. در آن زمان میلیون‌ها خودرو از سوی شرکت خودروسازی تویوتا و ۱۷ شرکت خودروسازی دیگر به دلیل مشکل در کیسه‌های هوا فراخوانده شدند. در دسامبر ۲۰۱۵ (آذر ۱۳۹۴) شرکت توشیبا، سازنده تجهیزات الکترونیکی و برق هسته‌ای با جریمه‌ای از سوی رگولاتورها روبه‌رو شد. این جریمه به دلیل آشکار شدن این تقلب بود که این شرکت سود خالص خود را در یک دوره ۳ ساله نزدیک به ۱/۳ درصد بیشتر از آنچه در واقعیت به‌دست می‌آمد، اعلام
می‌کرد.
در پی این رسوایی سرمایه‌گذاران ۳۰ دادخواست برای ضرری که در مجموع ۱/۲ میلیارد دلار برآورد می‌شد، پر کردند. شرکت‌های میتسوبیشی موتورز، مصالح ساختمانی آساهی و لاستیک‌سازی تویو از دیگر نشان‌های تجاری ژاپن هستند که در سال‌های گذشته با دادن داده‌های جعلی بر واقعیت خود سرپوش گذاشته‌اند.به‌گفته توماس کلارک، رئیس مرکز حاکمیت شرکتی در دانشگاه سیدنی استرالیا، فرهنگ اقتدارگرا و اطاعت کردن هنوز هم در مدیریت و راهبری صنایع ژاپن فراگیر است و متاسفانه این فرهنگ به بسیاری از مدیران ارشد اجازه می‌دهد بدون پاسخگویی کار خود را انجام دهند. سایر مدیران نیز تجربه‌های بسیار کمی از پرسشگری زیردستان خود دارند.
این درحالی است که به گفته این کارشناس پاسخگویی و آزادی بیان باید بخشی از فرهنگ صنعت معاصر ژاپن باشد اما تغییر سخت است. ناظران امیدوار بودند روند کار ژاپنی‌ها پس از رسوایی بزرگ پیش آمده در سال ۲۰۱۱ میلادی (۹۰-۱۳۸۹) بهتر شود اما همچنان وضعیت به همان ترتیب است. در آن زمان مشخص شد که مایکل وودفورد، نخستین مدیرعامل خارجی «المپیوس» شرکت سازنده تجهیزات نوری یکسری مدارک مالی دستکاری شده و یک تقلب ۱/۷ میلیارد دلاری را علنی کرده است. او که به دلیل پرسیدن سوال از این شرکت اخراج شد سال گذشته به رویترز گفت: ۸۰ درصد از رهبران ارشد کسب وکارها در ژاپن او را یک خائن به شرکت خود می‌دانستند. به هر حال اقتصاد ژاپن با پیروزی دوباره حزب آقای آبه و تثبیت قدرت او راه باثبات پیشین را ادامه می‌دهد و فرهنگ کاری این کشور نیز همچنان به روال خود ادامه خواهد داد. به این ترتیب کسی که محبوبیت ندارد اما وضع فعلی را حفظ می‌کند همچنان مورد علاقه شرکت‌های ژاپنی است./ روزنامه صمت