صمت| سارا گلچین- عربستان سعودی مدتی است در اندیشه آغاز فصل تازه‌ای از روابط با روسیه است و این اندیشه را درپی دیدار ملک سلمان، پادشاه این کشور از مسکو به جهانیان نشان داد.
دوکشور در چند ماه گذشته بارها نشان داده‌اند که علاقه‌مند به گسترش روابط هستند. آخرین تلاش نیز سفر 4روزه ملک سلمان به مسکو بود که بین روزهای چهارشنبه 4اکتبر (12 مهر) تا شنبه 7اکتبر (15 مهر) انجام شد. روسیه بی‌تردید یکی از نام‌های اضافه شده به فهرست علاقه‌مندی‌های جدی عربستان برای برقراری روابط دوجانبه و ورود دوکشور به دوره‌ای تازه از همکاری‌های اقتصادی راهبردی است. روابط روسیه و عربستان که در ماه مه امسال (اردیبهشت) و با دیدار محمدبن‌سلمان، ولیعهد عربستان از مسکو برای بحث در چارچوب سند چشم‌انداز ۲۰۳۰میلادی این کشور به اوج رسید حالا و با سفر بلندپایه‌ترین مقام سعودی مستحکم‌تر از پیش می‌شود.
در این سفر نیز چندین موافقتنامه ازجمله چند یادداشت تفاهم به‌ویژه در زمینه انرژی، اقتصاد و تجارت میان سران دو کشور امضا شد. شکی نیست که عربستان سعودی درحال بیشتر کردن تلاش‌های دیپلماتیک خود برای شروع یک دوره جدید تجاری است. در طول سفر محمدبن‌سلمان به روسیه در ماه مه (اردیبهشت)، ولیعهد عربستان ابراز امیدواری کرده بود که همکاری‌های قدرتمندانه‌ای میان ۲کشور در زمینه سرمایه‌گذاری، اکتشاف‌های فضایی، ساخت‌وساز و سایر بخش‌ها شکل بگیرد.
در ماه ژوئن (خرداد) در حاشیه برگزاری مجمع بین‌المللی اقتصادی سن‌پترزبورگ، یک توافقنامه میان دوکشور امضا شد که براساس آن روسیه و عربستان توافق کردند همکاری‌های دوجانبه بلندمدتی در زمینه استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای داشته باشند. دوکشور همچنین اعلام کرده‌اند که مهم‌ترین بخش‌های مورد توافق‌شان برای همکاری حوزه انرژی، اکتشافات زمین‌شناسی معدن، پتروشیمی، ساخت تانکر، همکاری در زمینه سرمایه‌گذاری و آموزش پرسنل باشد. اینها البته جدا از کارهایی است که از سوی «صندوق سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه» (RDIF) و سازمان‌های عربستان سعودی برای همکاری انجام گرفته است. در بخش تجاری، دوکشور به سمت همکاری‌های نزدیک‌تر رفته‌اند. کل حجم مبادلات تجاری روسیه و عربستان سعودی اکنون به یک‌میلیارد دلار افزایش یافته اما این آمار دیگر به تاریخ می‌پیوندد.
درحقیقت چشم‌انداز تجاری بین ریاض و مسکو پس از دیدار ملک سلمان از سرزمین تزارها به سرعت و پیوسته به سمت افزایش تغییر خواهد کرد. همچنین خبرگزاری رویترز پیش از سفر پادشاه عربستان به روسیه در گزارشی با اشاره به توافقنامه‌هایی که دوطرف برای امضا برنامه‌ریزی کرده بودند، اعلام کرد انتظار می‌رود سعودی‌ها چندین یادداشت تفاهم با شرکت‌های روسی در طول این سفر سلطنتی امضا کنند. در این سفر شرکت نفتی دولتی عربستان، آرامکو و شرکت صنایع پتروشیمی عربستان سعودی (سابیک) یک یادداشت تفاهم با «سیبور»، بززگترین شرکت پتروشیمی روسیه با هدف یافتن فرصت‌های تازه برای ساخت مجتمع‌های پتروشیم در دو کشور امضا کردند. این توافق یکی از چندین قراردادی بود که در طول سفر ملک سلمان به روسیه امضا شد. این نخستین سفر پادشاه عربستان به روسیه از زمان به قدرت رسیدنش در سال ۲۰۱۵میلادی (۱۳۹۴-۱۳۹۳) بوده است.
یکی‌دیگر از توافقنامه‌هایی که رویترز پیش از سفر پادشاه عربستان خبر از آن داده بود امضای یادداشت تفاهم بین آرامکو و «نواتک»، بزرگترین شرکت تولیدکننده گاز غیردولتی در روسیه با هدف یافتن فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بخش گاز بود. در کنار تمام این همکاری‌ها طرف روس ابراز علاقه کرده که در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر در عربستان سرمایه‌گذاری کند؛ جایی که سعودی‌ها به‌دنبال جذب سرمایه‌گذاری‌های کلان هستند تا بتوانند ۱۰درصد از برق خود را از منابع تجدیدپذیر به‌دست آورند. همچنین عربستان سعودی به‌دنبال دستیابی به انرژی هسته‌ای با هدف تامین تقاضای رو به افزایش برق در این کشور است. این کشور قصد کرده نفت‌خام خود را بیشتر به پتروشیمی‌ها بفرستد نه اینکه برای تولید برق از آن استفاده کند.
همچنین کیریل دیمیتریف، رئیس صندوق سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه، روز چهارشنبه ۴اکتبر (۱۲مهر) اعلام کرد که این صندوق در مراحل پایانی مذاکرات با شرکای سعودی درباره طرح‌های بزرگ روسیه در عربستان است. او البته به جزییات بیشتری در این‌باره اشاره نکرد اما گفت: دوطرف به دنبال یک پلت‌فرم سرمایه‌گذاری در بخش انرژی و نیز سرمایه‌گذاری در صنایع و زیرساخت‌ها هستند.
دیمیتریف همچنین به نتایج خوبی اشاره کرد که از مذاکرات برای همکاری در زمینه سرمایه‌گذاری در چارچوب یک طرح سرمایه‌گذاری مشترک ۱۰میلیارد دلاری میان صندوق سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه و «صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان سعودی» (RDIF) ایجاد شده است. او همچنین به این نکته اشاره کرد که سرمایه‌گذاران سعودی در تعدادی از پرسودترین طرح‌های روسیه در بخش‌هایی چون پتروشیمی، زیرساخت، لجستیگ و نیروگاه‌های آبی سرمایه‌گذاری کرده‌اند. همچنین وزیر انرژی روسیه به‌تازگی اعلام کرده که روسیه با همکاری عربستان یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک در انرژی با موجودی یک میلیارد دلار ایجاد می‌کند. این صندوق هم در سفر ملک سلمان به مسکو در بخش جزییات نهایی شد.
یکی‌دیگر از توافق‌های دیدار مستقیم پادشاه عربستان و رئیس‌جمهوری روسیه این بود که عربستان از روس‌ها سامانه موشکی اس۴۰۰ بخرد. این قرارداد نیز در حاشیه دیدار ملک سلمان و ولادیمیر پوتین امضا شد که واکنش امریکا را نیز به‌دنبال داشت. در واکنش به این خرید و فروش سخنگوی وزارت دفاع امریکا نگرانی خود را اعلام کرد.بلومبرگ هم در گزارشی به اظهارنظر ولادیمیر پوتین درباره تمایل کشورش به تمدید توافق کاهش تولید نفت اشاره کرده است. پوتین در اظهارنظر خود خواستار ادامه این توافق تا پایان سال ۲۰۱۸میلادی (ابتدای زمستان۱۳۹۷) شد. هدف از این تمدید نیز چیزی جز تقویت نرخ نفت نیست. از این اظهارنظر به عنوان جدی‌ترین موضع روس‌ها درباره تولید نفت یاد می‌شود.علاقه روسیه به همکاری با سعودی‌ها از چندجنبه قابل بررسی است. از نظر اقتصادی، توافق‌های روسیه و عربستان در زمینه تولید و صادرات نفت می‌تواند اثرگذاری قابل‌ملاحظه‌ای روی بازارهای جهانی، اقتصاد روسیه، و بودجه دولت فدرال روسیه داشته باشد که همچنان و باوجود کاهش نرخ نفت، بستگی زیادی به مالیات‌های مربوط به نفت دارد.
حنیف‌امین یک فعال بانکی در عربستان سعودی در این‌باره گفت: «مسکو همچنین عربستان سعودی را به عنوان یک منبع بالقوه سرمایه‌گذاری می‌بیند؛ چیزی که اهمیتش دائم بیشتر می‌شود. امین همچنین گفت: دیدار ملک‌سلمان از روسیه شروع فصل تازه‌ای از همکاری‌های تجاری میان ۲کشور است که مسیری طولانی در تغییر چشم‌انداز اقتصادی ۲کشور را خواهد پیمود. به هر حال تقویت روابط اقتصادی و سیاسی میان ۲کشور عربستان سعودی و روسیه که از بزرگترین منابع نفتی و گازی جهان هستند می‌تواند به‌ویژه در عرصه نفت و گاز اثرگذاری‌های جهانی پررنگی داشته باشد. توافق‌های عربستان و روسیه به تولید اوپکی و غیراوپکی محدود نبود و ۲کشور اراده گسترش روابط در بخش‌های گوناگون را دارند.
منبع: Arabnews