سارا گلچین- کاتالونیا که بسیاری در ایران به‌واسطه حضور گروه فوتبال بارسلونا نامش را شنیده‌اند بخشی خودمختار در شمال شرقی اسپانیا است که از سال‌های دور سودای جدایی از کشور اسپانیا را در سر می‌پروراند.
این منطقه از اسپانیا یک‌شنبه و در نخستین روز از ماه اکتبر (۹مهر) همه‌پرسی جنجال‌برانگیزی را برگزار کرد که در آن بیش از ۹۰درصد از مردم به جدایی این منطقه از کشور اسپانیا رای دادند. این همه‌پرسی بی‌تردید پیامدهای اقتصادی عمده‌ای برای اسپانیا و حتی اروپا خواهد داشت.دولت مرکزی اسپانیا به شدت مخالف برگزاری همه‌پرسی بود و پلیس ضدشورش به حوزه‌های رای‌گیری حمله کرد و این باعث شد در حوزه‌های رای‌گیری کار به درگیری و خشونت برسد.درپی برگزاری این همه‌پرسی ارزش یورو در برابر دلار در روز دوشنبه ۲اکتبر (۱۰مهر) ۰/۷درصد کاهش یافت و بازار سهام اصلی مادرید پیش از اینکه به مرحله آغاز کار و محاسبه سود و زیان‌ها برسد با ۱/۴درصد کاهش ارزش نسبت به پیش شروع به‌کار کرد. این رای‌گیری درحالی در کاتالونیا انجام شد که نزدیک به یک‌دهه از شروع آسیب‌های اقتصادی در اسپانیا می‌گذرد و منطقه کاتالونیا پربازده‌ترین و بهره‌ورترین منطقه اقتصادی این کشور است. از این رو اقتصاد اسپانیا در صورت جدایی کاتالونیا از این کشور با خطرهای بدی روبه‌رو خواهد شد.
ثروتمندان دردسرساز
کاتالونیا نزدیک به یک‌پنجم از باراقتصاد اسپانیا را به دوش می‌کشد و ۲۵درصد از صادرات کل اسپانیا از این منطقه انجام می‌شود. این منطقه همچنین بیش از آنچه دولت به منطقه کمک کند، مالیات می‌پردازد. به‌عبارت دقیق‌تر ۲۱درصد کل مالیات پرداختی در اسپانیا از جیب اهالی کاتالونیا است. هواداران جدایی کاتالونیا از اسپانیا روی نبود موازنه اقتصادی میان کاتالونیا با سایر نقاط کشور تمرکز کرده و برسر این موضوع بحث می‌کنند که اگر نقل و انتقال ثمره اقتصادی این منطقه به مادرید متوقف شود کسری بودجه کاتالونیا به مازاد بودجه تبدیل خواهد شد. کاتالونیا همچنین یک رکورد ثابت در جذب سرمایه‌گذاری دارد و به‌طورتقریبی یک‌سوم از همه شرکت‌های خارجی اسپانیا، بارسلونا، پایتخت این منطقه را برای سرمایه‌گذاری برمی‌گزینند. برای نمونه، ۲شرکت بزرگ فولکس‌واگن و نیسان در نزدیکی بارسلونا کارخانه دارند.
خطرهای بزرگ
همه‌پرسی استقلال کاتالونیا برگزار شد اما پرسش‌های زیادی پیرامون آن همچنان پاربرجاست ازجمله اینکه آیا جدا شدن احتمالی این منطقه از کشور اسپانیا به عضویت این کشور در اتحادیه اروپا ضربه خواهد زد یا خیر. اگر کاتالونیا مجبور شود به طور مستقل درخواست عضویت در اتحادیه اروپا را بدهد، نیاز به موافقت تک‌تک اعضای اتحادیه دارد تا بتواند عضویت این اتحادیه را به‌دست آورد.
یکی از اقتصاددان‌های «برنبرگ بنک» (Berenberg Bank) در یک یادداشت پژوهشی چنین نوشت: «ما درحال‌حاضر هیچ راه عملی برای کاتالونیا نداریم که این منطقه به یک کشور مستقل، هسمو با آنچه استقلال‌طلبان می‌خواهند، در درون اتحادیه اروپا تبدیل شود.»خارج شدن از این بلوک به معنی افزایش هزینه‌های صادرات کالاهای تولیدشده در کاتالونیا به مقصد سایر کشورهای عضو اتحادیه اروپا است. استفن براون اقتصاددان موسسه «کپتال اکونومیکز» (Capital Economics) در این‌باره گفت: «این منطقه (در صورت مستقل شدن) احتمال دارد به فهرست کوتاه کشورهایی بپیوندد که عضو سازمان تجارت جهانی نیستند و این یعنی احتمال دارد به موانعی اساسی در تجارت برخورد کند.»براون گفت این حرکت می‌تواند نرخ کالاهای وارداتی را در کاتالونیا افزایش دهد و باعث از دست رفتن مشاغل در این منطقه نیز بشود. استقلال همچنین باعث خواهد شد دولت منطقه وادار به استقراض شود. موسسه‌های رتبه‌بندی اعتباری مودی (Moody›s) و اس‌اندپی (S&P) هر دو رتبه‌بندی بدهی کاتالونیا را در سال ۲۰۱۶میلادی (۱۳۹۵-۱۳۹۴) کاهش دادند. البته این منطقه می‌تواند در صورت جدایی همچنان از یورو استفاده کند اما جایگاهی در بانک مرکزی اروپا نخواهد داشت.
برسر اسپانیا چه می‌آید؟
دادگاه عالی اسپانیا همه‌پرسی را ممنوع و آن را خلاف قانون اساسی این کشور اعلام کرد اما دولت منطقه‌ای جدایی‌طلب همچنان بر رای‌گیری پافشاری و در نهایت خواسته خود را عملی کرد.ای جدایی می‌تواند به ایجاد شکاف در جذب سرمایه از سوی اسپانیا انجامیده و به‌شکل قابل‌توجهی نااطمینانی را افزایش دهد. اگر کاتالونیا به‌صورت یک‌جانبه استقلال خود را اعلام کند، می‌تواند درباره سهم خود از بدهی‌های ملی سرباز زند و آنها را نیز نپذیرد. براورن در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «درحالیکه تاکنون از هرگونه اثر جدی بر اقتصاد اسپانیا در بلندمدت خبری نیست، این احتمال وجود دارد که در صورت جدایی کاتالونیا، کسب‌وکارها و اعتماد مشتریان وضعیت بدتری پیدا کند.
آینده چگونه خواهد بود؟
کسی از آینده این ماجرا خبر ندارد اما کلیدواژه‌ای که اکنون بر سر زبان سرمایه‌گذاران است، نااطمینانی است. جئوفری مینه، اقتصاددان موسسه «آی‌ان‌جی» (ING) در یک یادداشت پژوهشی نوشت: «درست مانند برگزیت، ما اعتقاد داریم که «کاتالگزیت» یا هرگونه حرکتی مثل این می‌تواند منطقه را در یک دوره بلندمدت نااطمینانی فرو ببرد و به‌احتمال زیاد برای بخش خصوصی نتایج منفی به دنبال خواهد داشت.»کاتلین بروکز، مدیر بخش پژوهشی موسسه «سیتی ایندکس» (City Index) گفت: پیروزی (قطعی) در همه‌پرسی برای جدایی‌طلبان می‌تواند باعث کاهش ارزش یورو تا ۵درصد شود.
روز دوشنبه یعنی درست یک‌روز پس از برگزاری همه‌پرسی ارزش یورو در برابر دلار ۰/۳درصد در معاملات کاهش یافت. البته پاسخ آری رای‌دهندگان به این معنی نیست که مادرید (پایتخت اسپانیا) و بروکسل (مقر اتحادیه اروپا) این منطقه را به‌عنوان یک کشور مستقل بپذیرند. این را کارشناسان می‌گویند. در عوض دولت کاتالونیا تلاش خواهد کرد که از نتیجه مثبت این همه‌پرسی برای افزایش نفوذ خود در مذاکرات آینده با دولت اسپانیا استفاده کند.به‌هرحال در این میان آنچه مشخص است اینکه مادرید به‌هیچ وجه دلش نمی‌خواهد کاتالونیا را از دست بدهد و از نظر اقتصادی ۲۰ درصد وزنه اقتصادی خود را از دست رفته ببیند. از این رو به نظر می‌رسد، این اتفاق که ممکن است تیم بارسلونا را هم به لیگ برتر انگلیس بفرستد هیچکس را در خارج از کاتالونیا خوشحال نمی‌کند هر چند برای خود اهالی این منطقه ایده‌آل است.
منبع: CNNMoney