آرمان- در حالی که مجلس نمایندگان آمریکا بار دیگر در اقدامی ضدایرانی فروش هواپیمای مسافربری به ایران را ممنوع اعلام کرده و به‌رغم اینکه برخی رسانه‌های دلواپس بر این امر تاکید می‌کنند که دستاورد پسابرجامی ایران در زمینه نوسازی ناوگان هوایی بر باد رفته، اظهارات مسئولان و بررسی مفاد قراردادهای امضاشده برای خرید هواپیما گویای این است که نوسازی ناوگان هوایی ادامه می‌یابد، چنان‌که روز گذشته اعلام شد پنجمین هواپیمای برجامی ATR۷۲-۶۰۰ شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران رسما رجیستر ملکی هما را برخود گرفت و به‌زودی به ایران وارد می‌شود. این در حالی است که عنوان می‌شود تحریم تازه علیه صنعت هواپیمایی ایران اگر بنا باشد تاثیری بر قراردادهای امضاشده بگذارد، تنها قرارداد با بوئینگ را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد؛ اتفاقی که در صورت رخ‌دادن منجر به استفاده از آلترناتیو‌های بوئینگ برای نوسازی ناوگان هوایی می‌شود.
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای برجام توسعه و نوسازی ناوگان هوایی ایران بوده که در همین راستا در آذرماه سال گذشته قرارداد خرید ۸۰فروند هواپیما به ارزش ۱۶میلیارد و ۶۰۰میلیون دلار با شرکت بوئینگ امضا شد.
این در حالی است که مجلس نمایندگان آمریکا در تازه‌‌ترین مصوبه خود به ممنوعیت فروش هواپیماهای تجاری به ایران رأی مثبت داد، در حالی که پس از اجرای برجام، شرکت هواپیمایی بوئینگ آمریکا پای میز مذاکره با ایرلاین‌های خصوصی و دولتی ایران نشست و قرارداد فروش 160 فروند هواپیما به چهار ایرلاین ایرانی را امضا کرد. از این رو، در صورت تصویب این مصوبه در مجلس سنا و سپس امضای آن توسط دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، سرنوشت قرارداد شرکت‌های هواپیمایی ایران با بوئینگ در هاله‌‌ای از ابهام فرو می‌رود. مهم‌ترین سوالاتی که پس از رسانه‌ای‌شدن مفاد جدیدترین مصوبه مجلس نمایندگان امریکا در میان فعالان و کارشناسان حوزه هوایی مطرح شد، این است که چقدر امکان تصویب این مصوبه از سوی کنگره و سپس اجرای آن وجود دارد و در صورت عملیاتی‌شدن این مصوبه، آیا ایرلاین‌های ایرانی در قراردادهای امضاشده سازوکاری برای دریافت جریمه در نظر گرفته‌اند؟ آیا شاهد ورود نخستین فروند هواپیمای بوئینگ در سال۲۰۱۸ خواهیم بود؟ رئیس سازمان هواپیمایی کشوری، مصوبه اخیر آمریکا درباره قراردادهای خرید هواپیما را بی‌تاثیر دانست و گفت: از آنجا که قراردادهای خرید هواپیماهای جدید در سطح بین‌المللی منعقد شده، مصوبه اخیر کنگره امریکا در مورد ممنوعیت فروش هواپیما به ایران تاثیری بر اجرای این قراردادها ندارد.
علی عابدزاده می‌افزاید: تمام قراردادهای منعقده با شرکت‌های سازنده طبق برنامه اقدام مشترک یا برجام انجام شده و این توافق ایران با جامعه جهانی به تایید سازمان‌ملل متحد هم رسیده است. اگر آمریکایی‌ها بدعهدی می‌کنند، صنعت هواپیمایی ایران همچنان سرپا مانده و به توسعه و رشد خود ادامه می‌دهد. در حال حاضر مسئولان وزارت راه و شهرسازی و در راس آنها اصغر فخریه کاشان به‌عنوان قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی و مسئول اصلی قراردادهای بین‌المللی و خرید هواپیماهای پسابرجامی، مدعی هستند که این تحریم‌ها در صورت مصوب‌شدن، عطف به ماسبق نمی‌شود و ایرلاینی نظیر هما مجوز اوفک (وزارت خزانه‌داری آمریکا) دارد.
گزینه‌های آلترناتیو برای خرید هواپیما
وزارت خزانه‌داری آمریکا درحالی که تلاش می‌کند برای اعمال تحریم‌های بیشتر به تهران از هیچ‌اقدامی فروگذار نکند، سرگرم بررسی مجوز شرکت‌های هواپیمایی بوئینگ و ایرباس برای فروش هواپیما به ایران است. سخنگوی شرکت هواپیمایی آسمان با بیان اینکه تنها قرارداد این شرکت با بوئینگ 18هزار فرصت شغلی برای آمریکا ایجاد می‌کند، گفت: تمام گزینه‌های آلترناتیو برای خرید هواپیما روی میز هستند. امیررضا مصطفوی با بیان اینکه قرارداد آسمان‌ایر و شرکت هواپیمایی بوئینگ به‌دور از تمام مسائل سیاسی یک قرارداد تجاری است، گفت: اجرای این قرارداد در چارچوب برجام در حال جریان است.
او با اشاره به تصمیم نمایندگان مجلس آمریکا مبنی بر منع فروش هواپیما به ایران اظهار داشت: هیچ‌سند مکتوبی در این‌باره وجود ندارد و این موضوع در حد یک بحث شفاهی مطرح شده است. سخنگوی شرکت آسمان‌ایر ادامه داد: اتفاقا اخیرا نمایندگان شرکت بوئینگ برای ادامه مذاکرات در تهران حضور داشتند و آنها هم بر این باور هستند که این معامله یک قرارداد اقتصادی و تجاری بین دو شرکت است. مصطفوی با بیان اینکه شش‌ماه پیش تفاهمنامه خرید 30فروند هواپیمای بوئینگ در مرحله اول و خرید 30فروند دیگر در مرحله دوم بین آسمان‌ایر و این شرکت منعقد و خردادماه به قرارداد تبدیل شد، گفت: در حال حاضر پروسه اداری صدور مجوز اوفک در جریان است و اخذ این مجوز پیچیدگی‌های خاص خود را دارد.
سخنگوی شرکت آسمان ادامه داد: ورود هر هواپیمای جدید به ایران، برای‌هزار نفر اشتغال ایجاد می‌کند که این همان اجرای سیاست‌های دولت در راستای کاهش ضریب بیکاری در کشور است. مصطفوی ادامه داد: هرچند که شرایط قرارداد خرید هواپیما از بوئینگ برای آسمان‌ایر مناسب است و طبق قرارداد 95درصد تامین مالی این معامله از طریق فاینانس انجام می‌شود، اما تنها به معامله با بوئینگ اکتفا نکرده‌ایم و مذاکراتمان با سایر شرکت‌های هواپیماسازی برقرار است. او با تاکید بر اینکه گزینه‌های آلترناتیو برای نوسازی ناوگان هواپیما بر روی میز مدیران آسمان‌ایر وجود دارد، گفت: در تمام این مذاکرات و قراردادها منافع ملی را در نظر گرفته‌ایم. سخنگوی شرکت هواپیمایی آسمان ادامه داد: قرارداد با هر شرکتی مسائل بازرگانی، فنی و تجاری و حقوقی منحصربه‌خود را دارد که همزمان با خرید هواپیما از بوئینگ این مناسبات تجاری با سایر شرکت‌های هواپیماساز را دنبال کرده‌ایم.
آمریکا خودتحریمی می‌کند
یک عضو کمیسیون عمران مجلس در رابطه با تاثیر تحریم‌های جدید آمریکا بر ناوگان هوایی ایران در گفت‌و‌گو با «آرمان» می‌گوید: ناوگان هواپیمایی کشور ما عمری بالای 25سال دارد که دولت با سیاست‌هایی که در پیش گرفته و خرید هواپیمای جدید قصد دارد عمر ناوگان هوایی را به زیر 20سال کاهش دهد. سید ابوالفضل موسوی می افزاید: بعد از برجام ایران مذاکراتی با شرکت ایرباس انجام داد، در حالی که در مورد فروش هواپیما مانند قطار یا حتی کامیون‌های خاص یک سیاست جهانی وجود دارد؛ یعنی تمام شرکت‌ها باید هماهنگ با هم پیش روند و به‌عنوان مثال، در صورتی که بوئینگ اجازه فروش هواپیما به ایران را ندهد، سایر شرکت‌ها از جمله ایرباس اجازه امضای قرارداد با ایران را نخواهند داشت.
او تصریح می‌کند: با هماهنگی که انجام شد، موانع برای امضای قرارداد برداشته شد و قرارداد ایران با بوئینگ خط فروش ایرباس را نیز آزاد کرد، ولی آمریکا به‌دلیل درگیربودن با سیاست‌های داخلی خود از حضور در خطوط هوایی ایران جاماند. بنابراین اگر بوئینگ قصد عقب‌نشینی و تحریم ناوگان هوایی ایران را داشته باشد، درواقع خودتحریمی می‌کند و تحریم‌های آن در ناوگان هوایی ایران خللی وارد نمی‌کند. البته در سیاست کلی که باید سن ناوگان هوایی ایران کاهش یابد، تاثیر خواهد داشت. موسوی در مورد تاثیر این تحریم بر قرارداد با شرکت‌های اروپایی می‌گوید: قرارداد خرید ما از ایرباس قطعی شده و هواپیماهای این شرکت وارد خطوط هوایی ایران شده و مورد استفاده عموم مردم قرار گرفته‌اند. این قراردادها جاری هستند و نمی‌توان قراردادهای جاری را تحت‌الشعاع قرار داد، مگر تحریمی مانند شوای امنیت وارد شود. بنابراین در صورتی که این شورا وارد نشود، تحریم‌های جدید تاثیری بر ناوگان هوایی ما نخواهد داشت.