فهیمه ملک‌محمدی- در سال‌های گذشته با پیدایش کارآفرینی، توسعه آن موردتوجه بسیاری از کشورهای پیشرفته و جوامع درحال توسعه قرار گرفت.
براساس یکی از فرضیات (دیده‌بان جهانی کارآفرینی)، رشد سریع و موثر اقتصاد ملی برخی کشورها نسبت به دیگر کشورها، ریشه در فعالیت‌های کارآفرینانه دارد. بر همین اساس، شرایطی چون فراهم بودن زیرساخت‌های تجاری و حرفه‌ای، باز بودن فضای بازار برای ورود کارآفرینان و ظرفیت‌های کارآفرینی مانند مهارت و انگیزش، زمینه‌ساز ایجاد و رشد کسب‌وکارهای جدید در کشورهاست. از سوی دیگر کشورها با راهکارهای متنوعی مانند تسهیل ورود و خروج کالا، اعمال معافیت‌های گمرکی یا ایجاد مناطق آزاد تجاری سعی در تامین نیازهای خود و تداوم رشد و توسعه پایدار دارند که به نظر می‌رسد کارآفرینی زمانی که بستر مناسبی همچون حضور در مناطق آزاد تجاری و مرزی می‌یابد، دریچه‌ای به جهان خارج ایجاد کرده که توسعه منطقه‌ای را به دنبال خواهد داشت.
بر این اساس کارآفرینی را می‌توان عاملی مهم و تاثیرگذار در نیل مناطق آزاد تجاری و مرزی به هدف افزایش و توسعه صادرات، ایجاد اشتغال، جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی، انتقال فناوری، افزایش درآمدهای عمومی، افزایش گردشگر و در نهایت ارتقای جایگاه اقتصادی کشورها دانست. به گفته کارشناسان، بحث کارآفرینی دارای یک تعریف عام است که از قبل ایده‌ها منجربه ایجاد کار می‌شود و باید فرهنگ کارآفرینی در جامعه به خوبی تبیین شود. کارآفرینی به دنبال رفع یک نقص است و این مهم باعث شده اهمیت کارآفرینی بیشتر موردتوجه واقع شود. باید تلاش شود فرهنگ کارآفرینی از سوی رسانه‌ها به خوبی تبیین و ترویج شود تا شاهد اشتغال پایدار در استان‌های مرزی و سایر استان‌های کشور باشیم.
در این‌باره رئیس کانون کارآفرینان استان خراسان‌رضوی با اشاره به نقش توسعه کارآفرینی در مناطق مرزی گفت: به‌طور معمول ما برای حفظ مرزها و نگه داشتن پایدار شهروندان در شهرها و روستاها و همچنین محله‌های حاشیه مرزی باید تدبیری داشته باشیم که متاسفانه در چند سال گذشته این تدبیر را نداشته‌ایم، با توجه به اینکه مشکل بحران آب در مرزهای شرقی به شکل واضحی خود را نشان می‌دهد تدبیر مضاعفی در این زمینه لازم است. حسین روشنک در گفت‌وگو با صمت افزود: با توجه به اینکه جمعیت در شهرها و روستاها که تاکنون به دلیل مسائل کشاورزی و دامپروری ماندگار می‌شدند اما هم‌اکنون ممکن است به دلیل کمبود آب کشاورزی برای آنها صرفه اقتصادی نداشته باشد و امکان ماندن در شهر برای آنها فراهم نشود، بنابراین برای حفظ امنیت و ماندگاری پایدار مردم و جامعه و چارچوب‌های اجتماعی لازم است تدبیری جدی از سوی مجلس، دولت و سازمان‌های مربوط دیگر که هرکدام نقش مهمی را به عهده دارند، انجام شود.
او ادامه داد: این تدابیر در همه‌جای کشور به ویژه مرزها برای حفظ امنیت لازم و واجب است، این پرسش مطرح می‌شود که در این زمینه چه برنامه‌هایی باید اجرا کرد؟ در مرحله نخست دولت باید طرح ویژه‌ای برای حاشیه مرزهایی که آب بیشتری وجود داشته و امکان کشاورزی دارد، ارائه کند، همچنین در مرحله دوم، باید به حاشیه‌های مرزی به دلیل ایجاد دامداری و صنعت‌های وابسته به امور دام و طیور که آب کمتری نیاز دارند، توجه بیشتری شود، به جز این موارد در زمینه صنایع روستایی (صنایع‌دستی) که آب‌بری ندارند مشکلی نیست مجلس بودجه‌ای تصویب کند که سازمان‌های مربوط تولیدات صنایع‌دستی در روستاهای حاشیه مرزی را خریداری کنند و با یارانه در داخل کشور یا خارج از کشور (در حوزه صادرات) به فروش برسانند.
رئیس کانون کارآفرینان استان خراسان رضوی تصریح کرد: وضعیت هر شهر، روستا، محله مرزی باید با ساختاری برای کارآفرینی فراهم شود تا با جذب سرمایه‌گذاری و توسعه منطقه از مهاجرت مردم به خارج از مرزها جلوگیری شود و مرزها خالی از جمعیت نمانند. روشنک تاکید کرد: زیرساخت‌های کارآفرینی باید از سوی دولت و مجلس فراهم شود، وقتی این‌کار انجام شد به‌طور قطع مجری باید بخش خصوصی باشد.
دولت باید بپذیرد هزینه مدیریت کشور را در ستادها، وزارتخانه‌ها و استانداردی‌ها و مکان‌های مختلف کاهش دهد، هزینه اداره کشور از سوی دولت و قوه قضاییه، قوه مقننه و شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام و... به شدت بالاست، دولت باید تلاش کند از این هزینه‌ها بکاهد و از این محل به روستاها و شهرها و مناطق کوچک مرزی کمک کند در غیر این صورت با مشکل جدی مواجه خواهیم شد. او بیان کرد: بحث حاشیه‌نشینی موضوع مهمی است، برای پاک شدن این مشکل دولت باید کوچک‌سازی کند، این برنامه چندان کار سختی نیست در این زمینه لازم است فقط هزینه‌ها کاهش پیدا کند، معتقدم دولت باید دوباره جهاد سازندگی روستاها و مرزها را فعال کند تا بتواند این معضلات را پشتیبانی و پیگیری کند.
تامین امنیت یکی از اساسی‌ترین چالش‌های مناطق مرزی
نماینده مردم اهواز در مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون اجتماعی گفت: به طور کلی یکی از اساسی‌ترین چالش‌هایی که در مناطق مرزی وجود دارد تامین امنیت در مرز است، بنابریان استقرار، پایداری و زندگی پایدار برای شهروندان می‌تواند تاثیر بسزایی در امن کردن منطقه داشته باشد. زمانی که نابسامانی در مرز وجود داشته باشد در حوزه اشتغال و سایر مسائل مشکل ایجاد می‌شود.
علی ساری در گفت‌وگو با صمت افزود: مشکلات اجتماعی در بیشتر شهرهای ایران وجود دارد اما فرق مشکلات در شهرهای مرزی در این است که به علت نزدیکی با مرز کشورهای همسایه نقش امنیتی آن بارز است و می‌توان گفت امنیت در آن منطقه امنیت کل کشور به شمار می‌رود. اگر کارآفرینی در مناطق مرزی رونق و توسعه پیدا کند نقش بسزایی در تامین امنیت پایدار مرز کشور ایجاد می‌شود. او در پاسخ به این پرسش که مدیریت شهری مناطق چه ظرفیت‌هایی را می‌تواند ایجاد کند که منجر به افزایش کارآفرینی و اشتغال شود؟ ادامه داد: زمانی که مدیریت شهری برای راه‌اندازی بازارچه‌های مرزی تلاش ویژه‌ای داشته باشند می‌توان گفت این تلاش به طور حتم منجر به افزایش اشتغال خواهد شد، بازارچه‌ها هر چه فعالیت بیشتری داشته باشند طبیعی است خروجی و عملکرد بهتری خواهند داشت، بنابراین مدیریت شهری می‌تواند در این منطقه نقش بیشتری ایفا کند، اگر در این مناطق به خوبی مدیریت کنیم، می‌توانیم شاهد کارآفرینی و همچنین افزایش اشتغال در مناطق مرزی باشیم، در حقیقت با امنیتی که در مرزها ایجاد می‌شود به طور مستقیم با واسطه، کارآفرینی را توسعه می‌دهیم و درنهایت این کارآفرینی منجر به امنیت پایدار مرزهای کشور می‌شود.
از نگاه کارشناسان، امروز انسان‌های کارآفرین به عنوان یکی از ابزارهای توسعه به شمار می‌روند، زیرا وجود انسان‌های کارآفرین موجب ایجاد بسترهای موفقیت می‌شود. برای دستیابی به کارآفرینی نیازمند ابزار هستیم. یکی از ابزارهای مناسب برای رشد و توسعه کارآفرینی وجود فرهنگ حامی کارآفرینی است. ارتباط میان کارآفرینی و فرهنگ از دو سو قابل بحث است: از یک‌سو نتایج کارآفرینی است که بر جامعه تاثیر می‌گذارد و از سوی دیگر، خود فرآیند کارآفرینی و فرهنگ حاکم بر آن است که هم متاثر از مبانی فرهنگ جامعه است و هم می‌توان در آن تحولات اساسی ایجاد کند.