حامد شایگان- دولت امریکا در 9 ماه گذشته سیاست‌های مختلفی برای همراهی دولت‌های اروپایی برای رد برجام اجرا کرد اما از آنجایی که ایران به تعهدات خود پایبند بوده کارشکنی ترامپ را با شکست مواجه کرده است.
این روزها دستگاه سیاست خارجی امریکا به روش‌های دیگری همچون اعمال فشار بر نهادهای ناظر بین‌المللی یا تفسیر غیرواقعی از برجام را پیش گرفته‌اند تا بتوانند با مطرح کردن ضرورت نظارت بر مکان‌های نظامی ایران به هدف خود یعنی نقض برجام از سوی ایران دست یابد.
براساس خبر رسانه‌ها مهم‌ترین محور مورد گفت‌وگوی «نیکی هیلی» نماینده ایالات متحده در سازمان ملل با «یوکیا آمانو» دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که هفته گذشته در وین رخ داد توافق هسته‌ای ایران بود.
دولت جدید امریکا از زمان روی کار آمدن تلاش بسیاری کرد تا با تحریک ایران به مقابله‌به‌مثل با امریکا، فضای جدیدی را ایجاد کند و در نهایت ایران را وادار به نقض برجام کند تا از این طریق ابتکار عمل را در دست بگیرد و جامعه بین‌المللی را علیه ایران بشوراند که توافق برجام از همان ابتدا اشتباه بوده است. گرچه ترامپ در تبلیغات انتخاباتی بارها به این موضوع اشاره کرده بود اما بسیاری از کارشناسان معتقد بودند این تنها شعارهای انتخاباتی است اما سیاست ترامپ در کمتر از یک‌سال اخیر نشان داد، او در آن زمان ضمن مردود دانستن سیاست‌های دولت اوباما به دنبال به چالش کشیدن سیاست‌های جهانی در قبال برجام نیز بوده است تا با دامن زدن به بحران‌های منطقه‌ای قدرت از دست رفته امریکا در تعیین معادلات جهانی را برگرداند و به عبارتی با بر هم زدن توافقات و تعاملات جهانی همچون کنوانسیون محیط‌زیست پاریس، خود را ابرقدرت بلامنازعی جلوه دهد که با دیکته کردن برنامه‌های خود، سیاست‌های همسو با امریکا را در سازمان‌های جهانی یا کمیته‌های بین‌المللی شکل دهد. حال این تئوری رئیس‌جمهوری تاجرپیشه امریکا با شکست مواجه شد و در ادامه مجبور است به اقدامات دیگری همچون مذاکره با آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای دست بزند. هرچند در چند ماه گذشته ترامپ ضمن تعیین کمیته ارزیابی و تجدید نظر درباره برجام در امریکا همواره مذاکراتی نیز با دولت‌های اروپایی داشته است تا توافق ایران را به چالش بکشد.
برای دستیابی به این هدف از هر بهانه‌ای همچون آزمایش‌های موشکی ایران، مسائل حقوق بشر، همکاری با دولت سوریه و یمن و... استفاده کرده اما از آنجایی که این موضوعات هیچ‌گونه ارتباطی با توافق برجام ندارند نتوانسته به نتیجه دلخواه خود دست یابد از این رو در تازه‌ترین کارشکنی خود بر افزایش بازرسی‌ها از ایران به ویژه پایگاه‌ها و مناطق نظامی تمرکز کرده است، موضوعی که به گفته مسئولان ایرانی چنین مجوزی در برجام صادر نشده و این بازی جدید امریکا برای پرونده‌سازی و زیرسوال بردن برجام است. در روزهای گذشته نیز وزیر امور خارجه کشورمان و نمایندگی ایران در سازمان ملل به دیدار نماینده امریکا و آمانو و مباحث مطرح شده واکنش نشان دادند و آن را اقدامی برای افزایش فشار بر سازمان انرژی اتمی و کسب اطلاعات از فعالیت‌های ایران از طریق این نهاد بین‌المللی تفسیر کردند.
همان‌طور که رسانه‌های امریکایی نیز چنین تفسیر کرده‌اند، برای نمونه «فوربس» سفر هیلی به مقر آژانس را اقدامی برای ارزیابی میزان اجرای توافق هسته‌ای از سوی ایران و کسب اطلاعات از طریق آژانس درباره این پرونده دانسته است و آن را به سخنان «علی‌اکبر صالحی» رئیس سازمان انرژی اتمی ایران ارتباط داده که اعلام کرده ایران در مدت کوتاهی می‌تواند توانایی غنی‌سازی اورانیوم ۲۰ درصدی را به‌دست آورد. به همین دلیل هیلی از دبیرکل آژانس خواست نظارت‌های فنی بر فعالیت هسته‌ای ایران را بر اساس برجام بیشتر کند. همچنین «آسوشیتدپرس» یکی از دلایل سفر هفته گذشته هیلی به ژنو را ترس از منزوی شدن کاخ سفید در عرصه بین‌المللی پس از برهم زدن توافق هسته‌ای دانست؛ به همین دلیل دولت ترامپ می‌خواهد از طریق بازرسی از مراکز نظامی ایران وارد این حوزه شود. زیرا به طور قطع ایران این موضوع را نمی‌پذیرد و در نهایت امریکا به عنوان متهم اصلی شکست برجام شناخته نخواهد شد.
برخی دیگر از رسانه‌های امریکا همچون شبکه تلویزیونی سی‌ان‌بی‌سی امریکا با اشاره به اینکه دولت ترامپ در امضای پایبندی ایران به برجام که هر ۹۰ روز از سوی دولت امریکا انجام می‌شود، تردید نشان می‌دهد، برنامه ترامپ را در نهایت تلاش برای جامه عمل پوشاندن به شعارهای خود یعنی رد برجام دانسته‌اند اما او تنها به دنبال راهکاری است تا ضمن اینکه این توافق را بشکند در فضای بین‌المللی نیز بتواند متحدان اروپایی خود را حفظ کند.
حشمت الله فلاحت پیشه، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی درباره اقدام اخیر امریکا و صحبت‌های اخیر نیکی هیلی نماینده این کشور در سازمان ملل به ایرنا گفته است امریکایی‌ها به دنبال اجرای بندهای ۱۱ تا ۱۳ قطعنامه۲۲۳۱ در موضوع برجام هستند و می‌خواهند پایبند نبودن ایران به تعهدات را اعلام کنند اما دستگاه‌هایی که باید با استناد به احکام این مسئله را اعلام کنند شورای امنیت و سازمان ملل و به‌ویژه آژانس هسته‌ای، هستند.
حال با توجه به اینکه دستگاه‌های مربوط عمل به تعهد و فراتر از تکلیف ایران در این زمینه را اعلام کرده‌اند، از این رو امریکایی‌ها تیمی را مشخص کرده‌اند که ماموریت آن اعمال فشار بر این دستگاه‌ها است برای اینکه بهانه‌ای را مبنی بر پایبند نبودن ایران مطرح کنند اما اینکه چقدر موفق می‌شوند باید گفت که در این رابطه سازمان‌های بین‌المللی با امریکا همراه نخواهند شد چراکه پایبندی ایران در عرصه حقوقی این سازمان اثبات شده است. حتی اگر امریکایی‌ها این موضوع را مطرح کنند نمی‌توانند تحریم‌ها را به شرایط گذشته برگردانند. دنیا دیگر امریکا و حسن نیت آن را باور ندارد و حتی موضع خواهد گرفت و امکان بازگشت تحریم‌ها وجود ندارد.