وداع با دلار 2900 تومانی !

خیابان فردوسی تهران این روزها جنب و جوش دیگری دارد. نبض معاملات تهران این روزها دوباره محل رفت و آمدهای چشمگیر ارزی شده است. گفته می شود افزایش تقاضا برای خرید ارز، حجم معاملات را بە طرز قابل توجهی نسبت بە چند ماه قبل بالا بردە و همین موجب افزایش قیمت ها در بازار ارز شده است. تحولات بازار ارز را می توان تا حد زیادی متاثر از عرضە و تقاضا دانست با این حال عوامل زیادی در صعود دلار به بالای سه هزار تومان نقش داشتند.

چشم اندازهای تورمی

باید خاطر نشان کرد کە چشم اندازهای تورمی نیز نقش بسزایی در تعیین رفتار متقاضیان دارد. چشم انداز نرخ تورم جاذبه خوبی برای بازار ارز است که پس انداز کنندگان ایرانی را به سمت خود می کشد. فاز دوم هدفمندی یارانەها از سال آیندە بە اجرا در می آیند و شامل افزایش ٢٠ و ٢۴ درصدی قیمت آب و برق و نیز افزایش نرخ گاز است.

حسن روحانی وعده داده که نرخ تورم ایران را تا پایان سال آینده به ۲۵درصد خواهد رسید. تحقق این وعده غیرممکن نیست، به شرط ایجاد تغییرات بنیادی در ساختارهای دولت، مدیریت منابع و نیز روابط بین‌المللی کشور برای سرعت بخشیدن به رفع تحریم‌ها و بازگشت به شرایط عادی.با این حال حتی اگر این شرایط هم تامین بشود، با توجه به افزایش چشمگیر بهای آب و برق و نیز چشم‌انداز بالا رفتن بهای حامل‌های انرژی در فاز دوم قانون هدفمند کردن یارانه‌ها که قرار است سال آینده اجرا شود، دستیابی به نرخ تورم بیست و پنج درصدی تا پایان سال ۱۳۹۳ بسیار دشوار به نظر می‌رسد. این موضوعیست که حتی مسئولان بانک مرکزی به آن اذعان دارند.

ابوالفضل اکرمی مدیرکل اقتصادی بانک مرکزی هم به تازگی گفت انتظار می‌رود نرخ تورم در سال آینده به بیست و پنج درصد برسد، ولی بلافاصله اضافه کرد که «البته بدون تغییر قیمت حامل‌های انرژی».به هر حال ترس از شعله‌ور شدن یک تب تازه تورمی در پی افزایش دوباره قیمت حامل‌های انرژی، یکی از دلایل روی آوردن به بازار ارز برای حفظ قدرت خرید و کسب درآمد است، و همین افزایش تقاضا طبعا نرخ دلار را بالا می‌برد.

سفرهای نوروزی

سفرهای نوروزی سهم بسزایی در افزایش نرخ ارز به ویژه دلار دارند. از سفرهای نوروزی به عنوان یک عامل مقطعی نام برده می شود. در واقع شماری از مسافران نوروزی که برای تعطیلات خود به خارج می‌روند، به منظور تامین نیاز ارزی خود به بازار آزاد مراجعه می‌کنند، و در نتیجه تقاضای ارز و قیمت آن را بالا می‌برند.بە گفتە محمد یکی از سودا گران ارز در خیابان فردوسی تهران، بیشتر مراجعە کنندگان مصرف کنندە ارز هستند و قصد سفر دارند نە سرمایە گذاری.به گزارش وزارت فرهنگ ترکیه سال گذشته میلادی با وجود سقوط ارزش ریال ۱۱۹۲۰۰۰ ایرانی به این کشور سفر کردند. امسال نزول حدودا ۲۰درصدی ارزش لیره ترکیه نسبت به سایر ارزهای جهانی می تواند در تشدید میزان خرده فروشی ارز مسافرتی بسیار کارساز باشد.

بحران اوکراین

در این میان جهش ناگهانی قیمت ارز و طلا در اوایل هفتە گذشتە تا حد زیادی تحت تاثیر نگرانی‌های ژئوپولیتیک جاری اکراین کە باعث تقابل روسیە و غرب شده، قرار داشت کە با فروکش کردن تب حمله روسیه به اکراین طلا و ارز در بازارهای جهانی دوبارە با کاهش قیمت همراه شد. بحران اوکراین، با نگرانی‌های ژئوپولیتیک شدیدی که به وجود آورده، هم قیمت طلا و هم قیمت ارز را بالا برد. در واقع هر وقت تنش‌های بین‌المللی اوج می‌گیرند، سرمایه‌گذاران و پس‌اندازکننده‌ها برای حفظ دارایی‌شان از خطرهای احتمالی، به این دو ارزش پناه می‌برند و این گرایش جهانی طبعا بر بازار آزاد ارز تهران هم تاثیر می‌گذارد.

دلار 2650 تومانی بودجه

با خبر ولی الله سیف رئیس کل بانک مرکزی مبنی بر واریز شدن قسط اول دارایی‌های ایران به حساب بانک مرکزی در سوئیس و نیز واریز قسط دوم ظرف یک یا دو روز آینده تا حدودی بازار طلا و ارز داخلی نیز آرام گرفت.با بازگشت این حجم ارز به ایران برخی از کارشناسان معتقدند دلار تا مدتی جهش قیمتی چندانی نخواهد داشت، ولی با توجه بە تورم مورد انتظار حاصل از فاز دوم هدفمند سازی یارانەها و نیز تعیین قیمت ٢۶۵٠ تومانی دلار در بودجه مصوب مجلس برای سال ۱۳۹۳ طبعا بازار آزاد فضای کافی برای تحرک بالای ٣٠٠٠ تومان را براحتی خواهد داشت.بودجه مصوب مجلس برای سال ۱۳۹۳، قیمت دلار را ۲۶۵۰ تومان تعیین کرده است. وقتی قیمت رسمی دلار در سطحی چنین بالا قرار می‌گیرد، طبعا بازار آزاد احساس می‌کند که از دامنه مانور کافی برای عبور از مرز سه هزار تومان برخوردار است، به ویژه از آن رو که دولت به دلیل نیازهای مالی خود نمی‌تواند کاهش قیمت دلار را تحمل کند و مسئولان ارشد پولی کشور هم به صورت ضمنی و گاه حتی آشکار گفته‌اند که با دلار سه هزار تومانی مشکلی ندارند.

نقش بازار سهام

مجلس در مصوبه‌ای قیمت خوراک شرکت‌های پتروشیمی (گازی که به آنها تحویل داده می‌شود) را به گونه‌ای قابل ملاحظه بالا برده و همین امر یکی از دلایل کاهش سودآوری و سقوط ارزش سهام آنهاست. از سوی دیگر این خطر وجود دارد که این شرکت‌ها، به دلیل مشکلات خود، دیگر نتوانند مثل گذشته ارز حاصل از صادرات‌شان را به بازار تزریق کنند. ترس از همین احتمال نیز به گمانه‌زنی‌های درون بازار آزاد در مورد کاهش عرضه ارز دامن زده و نرخ دلار را بالا برده است.از سویی دیگر بازار سهام تهران پس از یک دوره نسبتا طولانی رونق، در شرایط ریزش قرار گرفته و شاخص کل سهام که به نود هزار واحد نزدیک شده بود، به کانال هفتاد و هشت هزار واحد سقوط کرده است. با توجه به چشم‌انداز نامساعد بازار سهام، شمار روزافزونی از سهامداران خرده‌پا سرمایه خود را از بورس خارج کرده و به بازار ارز روی می‌آورند.لازم به ذکر است که بخشی از نوسان‌های نرخ ارز به گمانه‌زنی درباره چشم‌انداز روابط بین‌المللی ایران و تاثیر آن بر اقتصاد کشور مربوط می‌شود و آن هم به صورت گذرا. در واقع تحولات نرخ ارز از متغیرهای واقعی اقتصادی سرچشمه می‌گیرد.

نرخ دلار در گروی تصمیمات تیم اقتصادی دولت و نه مذاکرات هسته ای!

نرخ حقیقی ارز بیش از آنکه به مذاکرات هسته ای گره خورده باشد، به وضعیت اقتصادی داخل کشور و به خصوص تورم بستگی دارد. در دهه ۸۰ میانگین رسمی نرخ تورم سالانه در ایران پانزده درصد بود، حال آن که نرخ برابری ریال در برابر ارزهای خارجی عملا تغییر چندانی نکرد. در شرایط عادی، نرخ برابری دلار را تفاوت میان نرخ تورم در ایران و در منطقه دلار تعیین می کرد .در نتیجه قیمت دلار به پول ملی ایران می‌بایست ماه به ماه و به صورت تدریجی با توجه به همین تفاوت افزایش می یافت. اما ناگهان دولت با تزریق دلارهای نفتی به بازار ارز از پول ملی ایران دفاع کرد. این اقدام غلط و سوء مدیریت درست با وقوع تحریم ها خود را نشان داد و وقتی به دلیل مشکلات ناشی از تحریم این پشتیبانی متوقف شد، ریال به صورتی سرگیجه‌آور سقوط کرد.در حال حاضر هم نرخ تورم در ایران در محدوده سی و پنج تا چهل درصد قرار دارد، حال آن که نرخ تورم در آمریکا بین یک تا دو درصد نوسان می‌کند. تنها در شرایطی دلار می تواند به نرخ های پاین تر برسد که این فاصله به طور چشمگیری کاهش یابد. از سویی دیگر حتی اگر دولت بتواند با دلارهای آزاد شده نفتی بازار را در ثبات نگه دارد، این ثبات چندان دوامی نخواهد داشت. آنچه که ثبات بازار ارز را با مشکل روبرو کرده، نرخ تورم است و به طور قطع با اجرای فاز دوم هدفمندی این موضوع پییده تر نیز خواهد شد. تنها راه موثر برای دفاع از ارزش پول ملی در بازار جهانی ارز، علاوه بر برخورداری از تراز مثبت بازرگانی خارجی، مهار کردن نرخ تورم است.