شیراز، مشهد، ارومیه، اراک، تبریز، کرمان، اصفهان و البرز هشت شهری هستند که یکبار در سال میزبانی نمایشگاه خودرو را بر عهده دارند. به عبارت دیگر هشت نمایشگاه خودرو برای یک کشور. حالا به تازگی و پس از 12 سال قرار است نمایشگاه خودرویی دیگر این بار در تهران برگزار شود تا جمع نمایشگاه های خودروی کشور به بیش از خودروسازی ها برسد.
قصه برگزاری نمایشگاه های خودرو در کشور تبدیل به لباسی شده که بر تن صنعت خودرو زار می زند. هر سال نمایشگاه گذاران به بهانه برگزاری یک شوی زیبا از واقعیتی نه چندان دلچسب، به شهرهای برگزاری نمایشگاه می افزایند و به همین بهانه جیب خالی خودروسازان با صرف هزینه های کلان آن هم برای هدفی نه چندان مشخص برای چند روز خالی تر می شود.
هدف از برگزاری هرنوع نمایشگاهی در ابتدا نشان دادن دستاوردهای تازه و سپس برقراری فضای تعامل میان شرکت های داخلی با نمایندگان شرکت های خارجی است. بازدیدکنندگان نمایشگاه خودرو نیز هر سال به بهانه رخ نمایی محصولات تازه، پا به نمایشگاه های خودرو در اقصی نقاط دنیا می گذارند؛ نمایشگاه هایی که حضور قدرتمندانه بزرگان خودروسازی جهان از جنتلمن های آلمانی گرفته تا سرسخت های ژاپنی را به دنبال دارد.
اما نکته جالب اینجاست که کشورهای مطرح دنیا در زمینه خودروسازی نیز در بهترین حالت سالانه یک نمایشگاه خودرو برگزار می کنند. اما در ایران با وجود اینکه خبری از قدرت نمایی خودروسازان در زمینه عرضه محصولات متفاوت در هر سال نیست و در بهترین حالت یا فیس لیفت شده محصولات قدیم به بازار عرضه می شود یا محصولات شرکای خودروسازی صنعت ایران که اصولاً همه آنها چندین بار در سایر نمایشگاه ها به نمایش گذاشته شده اند، به طور مشخص 9 نمایشگاه در سال برگزار می شود، آن هم مشخص نیست با چه هدفی.
اکنون با توجه به اینکه حضور در هر نمایشگاه با احتساب هزینه های غرفه سازی و حمل و نقل و رزرو جا، برای خودروسازان حدودا بیش از 600 میلیون تومان هزینه دارد، این پرسش مطرح می شود که اقدام به برگزاری این تعداد نمایشگاه چه توجیه اقتصادی دارد؟
حسن کریمی سنجری، کارشناس صنعت خودرو در پاسخ به این پرسش به فرصت امروز می گوید: «برگزاری نمایشگاه برقراری یک ارتباط دوطرفه میان عرضه کننده و مصرف کننده است. هدف از برگزاری نمایشگاه ها به نمایش گذاشتن آخرین دستاوردهای فنی یک شرکت است. متأسفانه در ایران هنوز متولی مشخصی برای برگزاری نمایشگاه ها وجود ندارد، با اینکه واحدی برای برگزاری نمایشگاه در وزارت صنعت، معدن و تجارت مشخص شده اما اکنون شاهد هستیم که بسیاری از نمایشگا ه ها توسط بخش خصوصی و سایر نهادها برگزار شده و دستاورد آنها نیز هیچ وقت مورد پایش و بررسی قرار نمی گیرد.»
او با اشاره به برگزاری نمایشگاه های خودرو در جهان، تصریح می کند: «در دنیا کشورهای خاصی در زمان و مکان مشخصی اقدام به برگزاری نمایشگاه خودرو می کنند و همه خودروسازان بزرگ جهان در این نمایشگاه ها با اهداف مشخص شرکت می کنند.
این اهداف شامل به نمایش گذاشتن آخرین دستاوردهای خودروسازان در حوزه تکنولوژی و دانش فنی، مشاهده آخرین دستاوردهای رقبای خود و الگوبرداری از آنها، عرضه مدل های مفهومی و جهت گیری آینده صنعت خودرو و دریافت نظر مشتریان در حوزه مدل های مفهومی آینده و تغییرات دانش فنی در حوزه ماژورها و قطعات است.
همچنین در حاشیه این نمایشگاه ها کارگاه ها و همایش هایی برگزار می شود، در نهایت همه این کارها منجر به رشد و توسعه صنعت خودرو می شود. حالا اگر این کار سالانه در یک کشور حدود 10 بار انجام شود، این فراوانی از کیفیت و حرفه ای بودن نمایشگاه می کاهد.»
کریمی سنجری می افزاید: «بهتر است سالانه یک نمایشگاه خودرو در کشور برگزار شود اما به صورت حرفه ای و با دعوت خودروسازان بین المللی. موضوع دیگر این است که هزینه های برگزاری نمایشگاه ها در ایران کم نیست و ضمن اینکه ناظری برای تعرفه ها وجود ندارد، بسیاری از خودروسازان به دلیل همین هزینه ها و نبود یک خروجی مشخص در نمایشگاه ها شرکت نمی کنند. به نظر می رسد نمایشگاه های خودرو در ایران بیشتر جنبه بازاریابی به خود گرفته است در صورتی که مشتری می تواند با مراجعه به سایت خودروسازان از محصولات و نحوه فروش آنها آگاه شود.»
امیرحسن کاکایی، کارشناس صنعت خودرو و استاد دانشگاه علم وصنعت ایران نیز در این باره در گفت وگو با فرصت امروز بیان می کند: «نمایشگاه های خودرو در ایران از جنبه بازاریابی اهمیت پیدا کرده و خودروسازان صرفاً برای فروش محصولات خود در این نمایشگاه ها شرکت می کنند وگرنه در این نمایشگاه ها از ارائه فناوری ها و محصولات جدید خبری نیست. موضوع دیگر این است که خود خودروسازان تمایلی برای شرکت در برخی از این نمایشگاه ها ندارند اما با دستورهای فرمایشی ناچار به حضور و صرف هزینه در این نمایشگاه ها می شوند.»
نمایشگاه های خودرو در ایران بیشتر کارایی نمایشگاه های ماشین را پیدا کرده که صرفاً هدف از برگزاری آنها فروش محصول است که با یک حساب سرانگشتی می توان به این نتیجه رسید که اگر خودروسازان هزینه ای را که سودش مستقیماً به جیب برگزارکنندگان می رود صرف توسعه محصول خود یا تنوع فروش کنند، موفق تر خواهند بود.
گرچه خودروسازان بزرگ نظیر ایران خودرو، سایپا و بهمن ترجیح داده اند در نمایشگاه تازه از سفر برگشته تهران که در شهرآفتاب برگزار شده و فاصله زیادی تا مرکز شهر دارد، شرکت نکنند. گویا خودروسازان ایرانی نیز متوجه شده اند که صرف این هزینه سودی برای آنها نخواهد داشت.