مشکلات بازار موبایل در ایران تنها محدود به خرید و فروش گوشی‌های قاچاق یا بدون گارانتی نمی‌شود و دامنه این معضلات آنقدر وسعت یافته که تعمیرات گوشی تلفن همراه نیز از این آشفتگی بی‌نصیب نمانده است.
برای درک این منظور کافی است سری به بازار موبایل فروشان بزنیم و نگاهی به سیل گوشی‌های مرجوعی و دست دوم بیندازیم که چگونه بازار تعمیرکاران ناشی موبایل را گرم کرده است. فروش ضمانت‌نامه‌های بی‌نام و نشان و بدون کارآیی با قیمت‌های آنچنانی هم بخش دیگری از مشکلاتی است که این روزها در بازار تلفن همراه پایتخت مشاهده می‌شود. در این بین گارانتی‌های بدون پشتوانه ازجمله مشکلاتی به‌شمار می‌آید که تنها در بازار ایران مشاهده می‌شود. ضمانت‌نامه‌هایی که از ۵۰ تا ۲۵۰ هزار تومان برای خریدار هزینه برمی‌دارد و خریدار بیچاره تنها زمانی متوجه اصل نبودن آن می‌شود که برای رفع عیب و ایراد گوشی به نمایندگی‌های مجاز مراجعه می‌کند؛ جایی که تعمیرکاران با این استدلال که گوشی شما اصل نیست زیر بار پذیرش گوشی تلفن همراه نمی‌روند.
وجود بندهای عجیب و غریب در ضمانت‌نامه‌های ایرانی
وجود بندهای غیرمتعارف در ضمانت‌نامه‌های تقلبی موضوع دیگری است که تنها در این نوع از ضمانت‌نامه‌ها مشاهده می‌شود. به‌عنوان مثال یکی از بندهای جالب گارانتی‌های تقلبی موجود در بازار این است که در صورت نصب نرم‌افزار غیرمجاز، مسئولیت هرگونه خرابی گوشی تنها برعهده خریدار است و گوشی از شمول گارانتی خارج می‌شود. حال سوال اینجاست که چرا برای این شرط هیچ سازوکار قانونی مشخصی تعریف نشده، یعنی هیچ آیین‌نامه و مقرراتی که نرم‌افزار مجاز را تعریف کند، وجود ندارد؟ تعمیرکاران با این ترفند به راحتی مشتری را دور زده و در صورت مراجعه او برای تعمیر گوشی معیوب خود، با استفاده از این بند عجیب ضمانتنامه ـ به دلیل نصب نرم‌افزار غیرمجاز ـ گارانتی را لغو می‌کنند! حکایت بندهای عجیب و غریب گارانتی‌های تقلبی در بازار ایران به همین جا ختم نمی‌شود و از این موارد عجیب و غریب نمونه‌های بسیاری را می‌توان در بازار ایران مشاهده کرد.
به طور مثال در یک نمونه از گارانتی‌های تقلبی صادر شده برای گوشی سامسونگ، قید شده که در صورت مخدوش شدن، باز شدن یا آب‌خوردگی پوشش پلاستیکی گارانتی، ضمانتنامه از اعتبار خارج است یا در دیگر بندهای آن نوشته شده در صورت مراجعه برای برخورداری از امتیازات گارانتی به‌طور حتم فاکتور فروشنده با مهر و امضای معتبر را به همراه داشته باشید، در غیر این صورت شرکت پشتیبان از ارائه خدمات گارانتی معذور است. مواردی که به خودی خود می‌تواند سبب انصراف خریدار از گارانتی و خدمات پشتیبانی آن شود اما به هرحال موارد استثنا همیشه وجود دارد و ممکن است خریدار با همه موانع موجود آنقدر پیگیر باشد که بخواهد از خدمات گارانتی استفاده کند، در این صورت تغییر نشانی راحت‌ترین راه فرار از تعهدات ضمانت‌نامه‌های تقلبی است.
با این همه اگر فکر می‌کنید، هفت‌خوان استفاده از گارانتی گوشی تلفن همراه به مواردی که گفته شد، ختم می‌شود سخت در اشتباه هستید چراکه مراجعه به یک تعمیرکار خبره ممکن است شما را با حقایقی تلخ روبه‌رو کند. به‌عنوان مثال ممکن است متوجه شوید گوشی چندمیلیون تومانی‌تان تنها یک گوشی رفرش شده بوده است؛ گوشی‌های معیوب و مرجوعی شرکت‌های بزرگ سازنده گوشی‌های تلفن همراه که در بازار جهانی به یک پنجم قیمت گوشی اصل فروخته می‌شود. این گوشی‌ها به‌طور معمول از سوی کشور چین در حجم بالا خریداری می‌شوند و با تعمیرات جزئی و بازسازی ظاهری در حد یک گوشی نو، به سایر کشورها صادر می‌شوند. نکته جالب اینجاست که این نوع گوشی‌ها به‌شکل قاچاق و بیشتر از طریق پاکستان و افغانستان وارد ایران می‌شوند و در ظاهر در حد یک گوشی نو جلوه می‌کنند اما در مدت زمان کوتاهی خریدار را به تعمیرگاه می‌کشانند.
برخورد با متخلفان در 6 روز
رییس اتحادیه صنف دستگاه‌های مخابراتی، ارتباطی و لوازم جانبی تهران در گفت‌وگو با صمت از ارائه روزانه حدود ۴۰ تا ۵۰مورد شکایت به طور متوسط از مراکز خدماتی گوشی موبایل در تهران به اتحادیه خبر می‌دهد و می‌گوید: این موارد شامل طیف وسیعی از تخلفات است. به گفته کریمی، شکایت درباره نحوه تعمیر یا دریافت بیش از حد اجرت یکی از متداول‌ترین موضوعاتی است که در هر روز به اتحادیه گزارش می‌شود.
انتقاد از شمار زیاد تعمیرکاران غیرمجاز در تهران موضوع دیگری است که رییس اتحادیه صنف دستگاه‌های مخابراتی به آن اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: درحال‌حاضر ۴ بازرس به طور ثابت با اتحادیه همکاری دارند و ۱۶ نفر نیز به صورت خودجوش به این اتحادیه یاری می‌رسانند. به گفته او کمبود بازرس در اتحادیه موجب شده تا اتحادیه توان چندانی برای بازرسی و سرک کشیدن به فعالیت تعمیرکاران غیرمجاز گوشی‌های تلفن همراه نداشته باشد. البته این گفته به معنای آن نیست که اتحادیه با تعمیرکاران غیرمجاز مقابله نمی‌کند چراکه در صورت مشاهده فعالیت تعمیرگاه‌های بدون مجوز و گزارش به اتحادیه، موضوع رسیدگی شده و تعمیرگاه در اسرع وقت پلمب می‌شود. کریمی تاکید می‌کند: مشتریان برای جلوگیری از سوءاستفاده تعمیرکاران موبایل، به‌طور حتم باید از تعمیرکاران فاکتور دارای مهر و امضا دریافت کنند تا اتحادیه راحت‌تر بتواند حقوق مشتری را احیا کند. کریمی در ادامه به صمت یادآور می‌شود: به‌طور قطع اگر موردی به اتحادیه گزارش شود ظرف ۶ روز موضوع را بررسی کرده و از اداره اماکن درخواست پلمب واحدهای غیرمجاز را خواهیم داشت.
رییس اتحادیه تجهیزات مخابراتی در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره مشکلاتی که در موارد متعدد برای مراجعه‌کنندگان به تعمیرگاه‌های تلفن همراه ایجاد می‌شود، اضافه می‌کند: لازم است خود مردم هم به این مسائل توجه داشته باشند و در همان ابتدای کار این موضوع را بررسی کنند که آیا واحد مربوط گواهی صنفی دارد یا خیر. البته اگرچه کاربران تهرانی از طریق اتحادیه تجهیزات مخابراتی می‌توانند مشکلات خود را پیگیری کنند، اما شهرستان‌ها وضعیت چندان مشخصی در این زمینه ندارند. رییس اتحادیه تجهیزات مخابراتی اضافه می‌کند: در هر صورت ما در استان تهران پاسخگوی کاربران خواهیم بود و تمام شکایات مردم در اسرع وقت مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
وی همچنین یادآور می‌شود: مردم استان تهران در صورتی که با واحدهای تعمیرکننده گوشی تلفن همراه دچار مشکل شدند، می‌توانند با شماره ۶۶۷۶۳۰۳۵ یا برای پیگیری شکایات خود با شماره ۱۲۴ تماس بگیرند. کریمی در توضیح بیشتر این مطلب می‌گوید: در اتحادیه شورایی را برای حل اختلاف درنظر گرفته‌ایم که در آن خسارت‌های حدود یک تا ۲/۵ میلیون تومان مورد رسیدگی قرار می‌گیرد و به این ترتیب با تلاش در این شورا درصددیم که نگذاریم حقی از فردی ضایع شود. اما نکته جالب آنکه به واسطه ناشناخته بودن مرجع پیگیری این شکایات درحال‌حاضر ماهانه نهایت ۱۰۰ تا ۱۵۰ شکایت بیشتر به این مرکز ارجاع داده نمی‌شود. این در حالی است که به گفته رییس اتحادیه تجهیزات مخابراتی در شورای حل اختلافی که در این اتحادیه وجود دارد، به‌طور کامل احقاق حق انجام می‌شود، به عنوان نمونه اگر فردی گوشی یا تجهیزات تقلبی یک نشان(برند) را فروخته باشد، کارشناسان خبره که از تمام نشان(برند)ها در این شورا حضور دارند، این موضوع را بررسی خواهند کرد و آن را به‌طور کامل تحلیل می‌کنند.
کریمی اضافه می‌کند: تعمیرکاران با توجه به اینکه باید دوره‌های فنی بگذرانند به‌طور معمول مجوزهای خود را از آموزشگاه‌های مجاز فنی و حرفه‌ای گرفته و از طریق این آموزشگاه‌ها گواهی مهارت فنی دریافت می‌کنند و پس از آن به صورت غیرقانونی به فعالیت در این زمینه می‌پردازند. وی ادامه می‌دهد: در این میان ممکن است در برخی موارد برخی تعمیرگاه‌ها مجوز خود را از اتحادیه تجهیزات مخابراتی دریافت کرده باشند که البته این موضوع مختص شهر تهران است و در سایر استان‌های کشور همچنان ارائه مجوزها به سازمان فنی و حرفه‌ای مربوط می‌شود. کریمی همچنین درباره نحوه پیگیری شکایات مردمی توضیح می‌دهد: افرادی که در استان تهران ساکن هستند به‌طور قطع می‌توانند این موضوع را از طریق اتحادیه تجهیزات مخابراتی پیگیری کنند اما در سطح کشور شاید انجمن صنفی بتواند در این زمینه همکاری کند. رییس اتحادیه تجهیزات مخابراتی همچنین یادآور شد: در حوزه تلفن همراه و تعمیرات آن ممکن است کمی بحث پیچیده باشد اما به هر حال پیگیری آن غیرممکن نیست.