تولیدکنندگان فولاد می‌گویند با بحران فروش مواجه شده‌اند و تولیدشان مازاد از تقاضای بازار است؛ قصه‌ای که برای فولادی‌ها تازه نیست اما کاهش قیمت جهانی فولاد موجب شده که این بحران رنگی جدی‌تر به خود بگیرد. مشکل در فروش محصولات فولادی، از جایی شروع شد که بازار پروژه‌های عمرانی کساد شد و از سوی دیگر دولت با توجه به اینکه با کمبود بودجه مواجه بود، از راه فرار همیشگی برای تامین این کسری یعنی کاستن پروژه‌های عمرانی استفاده کرد. از سوی دیگر بیش از یک‌سال است که بازار ساخت‌و‌ساز مسکن نیز راکد است و شرایط پساتحریم و انتظار بازار برای کاهش قیمت‌ها نیز به آن دامن زده است. حالا اما فولادسازان می‌گویند این بحران رنگی جدی‌تر به خود گرفته و اگر به ابعاد آن توجه نشود، شاید نتوان در آینده صنعت فولاد را نجات داد.
سقوطی که همچنان ادامه دارد
بهمن آرمان، کارشناس صنعت فولاد و از مدیران پیشین فولاد مبارکه اصفهان درباره این بحران به «فرصت امروز» می‌گوید: «کاهش فعالیت‌های عمرانی و وجود مانع برای صادرات موجب شده صنعت فولاد کشور امروز با بحران مواجه شود. تولید داخل در بازارهای جهانی قدرت رقابت ندارد و از سوی دیگر تولیدکنندگانی مثل چین و اوکراین اقدام به دامپینگ در بازار کرده‌اند.»
او با بیان اینکه دولت به درخواست تولیدکنندگان فولاد مبنی بر افزایش تعرفه واردات به 30درصد توجهی نکرده است، تصریح می‌کند: «متاسفانه ما شاهد حمایت نکردن دولت از صنایع استراتژیکی نظیر فولاد و پتروشیمی هستیم و در سال گذشته به‌رغم اینکه قیمت جهانی فولاد 35درصد کاهش پیدا کرد، دولت قیمت گاز تحویلی به کارخانه‌های فولادی را 85درصد و قیمت برق را 25درصد افزایش داد و همین موضوع موجب افزایش هزینه‌های تولید شد.»
رضا زائر حیدری، کارشناس صنعت فولاد در گفت و گو با «فرصت امروز» درباره دلیل پررنگ شدن این بحران بیان می‌کند: «در حال حاضر مصرف سرانه فولاد کاهش یافته و حتی قابل مقایسه با سال گذشته نیست. مهم‌ترین علت این اتفاق توقف پروژه‌های عمرانی است که به علت تامین نشدن بودجه عمرانی مسکوت مانده‌اند. از سوی دیگر در صنعت ساختمان نیز تحرکی را مشاهده نمی‌کنیم. همه این دلایل موجب شده اکنون تولید فولاد از فروش پیشی بگیرد و ما شاهد کاهش قیمت فولاد باشیم.»
او می‌افزاید: «ابعاد این بحران باتوجه به حجم کارگاه‌هایی که تعطیل شده و کارخانه‌هایی که با نیمی از ظرفیت خود کار می‌کنند در آینده بسیار بزرگ‌تر خواهد شد بنابراین لازم است راهکاری هرچه سریع‌تر برای نجات این صنعت از بحران اجرایی شود.»
جایزه صادراتی؛ نجات غریق صنعت فولاد
کاهش قیمت‌های جهانی نیز موجب شده تا فولادسازان داخلی نتوانند مازاد فروش خود را به صادرات تبدیل کنند، زیرا قیمت تمام شده فولاد‌سازها آنقدر بالاست که توان رقابت را از فولادی‌های ایران در بازارهای جهانی سلب کرده است. در این شرایط این پرسش مطرح می‌شود که کدام راهکار می‌تواند صدای زنگ خطر را در صنعت فولاد قطع کند؟
آرمان در پاسخ به این پرسش توضیح می‌دهد: «در حال حاضر حدود 5/2میلیون تن فولاد در انبارهای فولاد مبارکه و فولاد خوزستان وجود دارد. در حالی که محصولات وارداتی از کشورهای اروپای شرقی بازار ایران را در دست گرفته و چینی‌ها نیز به این بازار مکاره اضافه شده‌اند. بنابراین برای نجات صنعت فولاد چند راهکار وجود دارد. نخست آنکه دولت جوایز صادراتی را دوباره برقرار کند، نظیر اتفاقی که در چین شاهد آن بودیم.»
این کارشناس صنعت فولاد می‌افزاید: «گام دیگر، موافقت دولت با افزایش تعرفه واردات فولاد به 30درصد است. ضمن آنکه دولت می‌تواند مانند تصمیمی که آمریکا در اوایل دهه 90 میلادی گرفت، واردات فولاد را سهمیه‌بندی کند. نکته دیگر که باید به آن توجه داشت این است که تولید فولاد در ایران متاثر از قیمت گاز طبیعی است بنابراین دولت می‌تواند افزایش قیمت گاز و برق را برای مدتی متوقف کند تا بتوانیم از مزیتی که این صنعت دارد، بهره ببریم.»
آرمان تاکید می‌کند: «نباید اشتباهی که درباره صنایع پتروشیمی اتفاق افتاد، در صنعت فولاد هم رخ دهد. در صنعت پتروشیمی با افزایش شش‌برابری قیمت خوراک پتروشیمی‌ها موجبات سقوط سودآوری این شرکت‌ها و سودآوری آنها در بورس فراهم شد. بنابراین اگر اقدامی صورت نگیرد سرنوشتی مشابه صنایع پتروشیمی در انتظار فولاد خواهد بود.»
زائر حیدری در این زمینه اظهار می‌کند: «واردات فولاد باید هرچه سریع‌تر متوقف شود. اگرچه اکنون تعرفه‌ای برای واردات وجود دارد اما این تعرفه بازدارنده نیست این در حالی است که ما در شرایط فعلی نیاز به 99درصد از محصولات وارداتی نداریم. نکته دیگر این است که باید صادرات محصولات فولادی با برقراری جوایز صادراتی تقویت شود، زیرا تولیدکنندگان ما توان رقابت در بازارهای جهانی را ندارند و در این شرایط بحرانی نیاز به حمایت مستقیم دولت دارند.»