در تاریخ ۲۷ بهمن ماه سخنگوی کمیسیون تلفیق بودجه در سخنانی از تصویب ۱۰۴ هزار میلیارد تومان یارانه نان در لایحه بودجه ۱۴۰۲ خبر داد که البته این میزان یارانه حتی با افزایش ۵۰ درصدی نسبت به امسال حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان کسری دارد. این موضوع نشان می‌دهد که دولت سال آینده در تأمین یارانه نان به مشکل برخواهد خورد و احتمالا این کسری را به قیمت تحمیل تورم از این ناحیه جبران خواهد کرد.
به گزارش انتخاب : با توجه به اینکه بودجه یارانه نان امسال ۷۰ هزار میلیارد تومان بوده و سال آینده حدود ۱۰۵ هزار میلیارد تومان تعیین شده و همین رقم نیز کسری ۳۰ هزار میلیارد تومانی دارد به نظر می‌رسد کسری بودجه عامل کاهش سهیمه نانوایی‌هاست و طبق گزارش های منتشر شده اکثریت نانوایی‌ها با کاهش سهمیه مواجه شده‌اند. وقتی ۱۰۵ هزار میلیارد تومان سال آینده کفاف یارانه نان را نمی‌دهد طبیعتا رقم امسال نیز کفاف نداده و به همین دلیل دولت کاهش سهمیه‌ها را در دستور کار قرار داده است.
طرحی که قرار بود توسط دولت اجرایی شود و مرکز پژوهش‌های مجلس نیز آن را توضیح داده این بود که یارانه را به انتهای زنجیره منتقل کند و در عوض آرد را کاملا تک‌نرخی کند. یعنی نانوایی‌ها نیز آرد را به قیمت آزاد خریداری کنند و به قیمت آزاد نیز نان خود را بفروشند با این تفاوت که قیمت نان برای مصرف‌کننده تغییر نمی‌کند و دولت مابه‌التفاوت قیمت نان را به خود نانوایی پرداخت کند.
به عنوان مثال نانوایی سنتی نیز آرد را به قیمت آزاد و هر کیسه ۶۰۰ هزار تومان خریداری کند. مثلا اگر قیمت نان تافتون در حال حاضر حدود ۷۰۰ تومان است به حول و حوش ۱۱ هزار تومان خواهد رسید. اما مصرف‌کننده همان ۷۰۰ تومان را پرداخت می‌کند و دولت ۱۰ هزار و ۳۰۰ تومان را به حساب نانوا پرداخت می‌کند. دولت چنین طرحی را مد نظر داشت، اما دو مشکل بزرگ برای این طرح وجود دارد:
اول نقدینگی نانوا: در حاضر نانوا سهمیه ۱۰ کیسه روزانه آرد خود را حدود ۳۲۶ هزار تومان خریداری می‌کند، اما اگر بخواهد همین مقدار را به صورت آزاد خریداری کند باید حدود ۶ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان هزینه کند.
یعنی هزینه خرید آرد روزانه نانوا از ۳۲۶ هزار تومان به ۶ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان افزاییش می‌یابد که بسیاری از نانوایی‌ها دست کم برای اولین خرید چنین نقدینگی‌ای ندارند. این موضوع بسیاری از نانوایی‌ها را با مشکل شدید و حتی خطر تعطیلی مواجه می‌کند. همین موضوع سرمایه در گردش و کمبود نقدینگی پیش از این دامن‌گیر شرکت‌های داروسازی و حتی مرغداری‌ها نیز شده بود چرا که بسیاری از شرکت‌های داروسازی کوچک بعد از آزادسازی نرخ ارز توان تأمین مواد اولیه با نرخ جدید ارز را نداشتند که نتیجه آن افزایش قیمت دارو و کمبود انواع دارو‌ها در بازار بود.
مرکز پژوهش‌های مجلس نیز ضمن برشمردن این راهکار خطرات آن را نیز که مهمترین آن همین بحث نقدینگی و سرمایه در گردش است، اعلام کرده است. راهکار بازوی پژوهشی مجلس این است دولت در اولین خرید نانوایی‌ها به قیمت آزاد، آن‌ها را حمایت مالی کند.
دوم: کمبود منابع دولت: اجرای چنین طرحی اگر دولت نیز حمایت مالی کند، باعث می‌شود که نانوایی‌ها با حداکثر ظرفیت خود کار کنند چرا که هر چه بیشتر پخت کنند و بهره‌وری آن‌ها بیشتر شود طبیعتا دولت پول بیشتری بر اساس میزان فروش به حساب آن‌ها واریز خواهد کرد. در چنین شرایطی عرضه و تقاضای نان نیز افزایش پیدا خواهد کرد و دولت می‌بایست منابع بیشتری برای این امر تجهیز کند تا حساب خود را با نانوایی‌ها صاف کند.
این موضوع با توجه به وضعیت کنونی اقتصاد کشور و کمبود منابع دولتی کسری بودجه را تشدید خواهد کرد و تورم را افزایش می‌دهد. از طرف دیگر اگر دولت نتواند به تعهدات خود عمل کند، یعنی به دلایل مختلف نتواند حساب خود با نانوایان را صاف کند نانوایان با توجه به اینکه آرد را در بازار آزاد خریداری کرده قیمت نان را به یکباره افزایش خواهند داد که این موضوع می‌تواند تبدیل به یک بحران شود. همین اتفاق برای داروخانه‌ها نیز افتاده و تأمین اجتماعی با عدم رفع تعهدات خود به داروخانه‌ها موجبات افزایش قیمت دارو در داروخانه‌ها را فراهم کرد.
در چنین شرایطی دولت ساده‌ترین راهکار را انتخاب کرده یعنی کاهش سهمیه نانوایی‌ها با این کار هم می‌تواند منابع خود را مدیریت کند و هم از طرف دیگر با تعطیلی نانوایی‌ها و کاهش سودآوری آن‌ها و همچنین کاهش ساعات کار نیز راحت‌تر کنار می‌آید کما اینکه در طول سالیان گذشته نیز همین‌گونه بوده و سیاست‌های دولت از جمله وزارتخانه‌های اقتصادی موجبات تعطیلی بسیاری از صنایع را فراهم کرده‌اند.
این احتمال وجود دارد که دولت در مرحله بعد برای جلوگیری از افزایش کسری بودجه و مدیریت منابع و مصارف سیاست سهمیه‌بندی نان را اجرایی کند البته در حال حاضر هیچ سخنی مبنی بر سهمیه‌بندی نان در گفتار مقامات وجود ندارد، اما اگر بخواهد قیمت آرد را برای نانوایان سنتی آزاد کند و قیمت نان برای مصرف‌کننده را ثابت نگه دارد راهکار سهمیه‌بندی نان دور از انتظار نخواهد بود چرا دولت نمی‌تواند به صورت نامحدود یارانه نان را به نانوایی‌ها پرداخت کند.