با وجود تمامی برنامه‌های تبلیغی رادیو و تلویزیون، آگهی‌های بزرگ در روزنامه‌ها در ارتباط با کالاهای مصرفی آن‌هم بیشتر از نوع خارجی، خیابان‌های شهر هم از این نوع تبلیغات در امان نیست. بیلبوردهای بزرگی که امروزه در خیابان‌ها و اتوبان‌های شهر تهران، کالاهای مصرفی آن‌هم از نوع خارجی را تبلیغ می‌کنند، درنوع خود بی‌نظیرند. شاید هزینه‌هایی که صاحبان این نوع کالاها برای تبلیغات پرداخت می‌کنند به نسبت درآمدی که از طریق تبلیغات این نوع کالاها کسب می‌کنند، اندک باشد.
اما سوال اینجاست که مگر درآمد حاصل از این نوع تبلیغات برای شهرداری چقدر است که نسبت به باقی ماندن این آگهی‌ها اصرار دارد. چرا که این مساله می‌تواند جنبه منفی بر فضای اقتصادی کشور داشته باشد. اول اینکه باعث رواج فرهنگ مصرف‌گرایی میان مردم خواهد شد و همچنین سبب می‌شود با توجه به نوسانات قیمت ارز کشور، مردم سرمایه هنگفتی را صرف خرید اینگونه کالاها کنند. سوال مهم‌تر اینکه چه کسانی از نابسامانی تبلیغات شهری متضرر می‌شوند؟ اما در مقابل هستند افرادی که از نابسامانی تبلیغات شهری سود می‌بردند؟! به‌منظور بررسی و واکاوی این پدیده به گفت‌وگو با دکتر غلامرضا انصاری یکی از اعضای شورای شهر تهران پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.
به بهانه کسب درآمد آرامش بصری شهروندان دچار خدشه نشود
در این بین یکی از مواردی که بعضا در مدیریت شهری بین کارشناسان امور مالی و درآمد شهرداری و کارشناسان سازمان زیباسازی مورد اختلاف‌نظر است، بحث درآمد حاصل از تبلیغات در عرصه‌های بصری است. طبق قانون هیچ‌کس حق نصب تابلوهای تبلیغاتی را در معرض دید عموم بدون اخذ مجوز از شهرداری ندارد. کارشناسان امور مالی و درآمد شهرداری‌ها از این ظرفیت قانونی استفاده نموده و در تعریف درآمدهای پایدار برای شهرداری‌ها در تعرفه عوارض منابعی از این جهت پیش‌بینی نموده و بعضا هزینه‌های مبلمان شهری و زیباسازی را از محل همین درآمدها تامین می‌کنند. اما نگاه کارشناسان سازمان‌های زیباسازی دقیقا برعکس کارشناسان مالی بر این باور است که نباید به بهانه کسب درآمد از تبلیغات شهری آرامش بصری شهروندان دچار خدشه گردد و فعالیت‌های واحد زیباسازی تحت‌تاثیر انبوهی از تبلیغات غیرعلمی و نامنسجم شهری گم شود. البته جمال کامیاب، مدیرعامل سازمان زیباسازی پیش‌تر درآمد شهرداری تهران از تابلوهای تبلیغاتی اصناف را در سال 91، 12 میلیارد تومان برآورد کرده بود. البته گفته می‌شود حداکثر درآمد سالانه شهرداری از محل تبلیغات کالاهای خارجی که در سطح شهر می‌بینیم، رقمی بیش از 50 میلیارد تومان است. این درحالی است که قرار بود بر اساس مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی تبلیغ کالاهای خارجی در سطح شهرها به‌خصوص شهر تهران کنار گذاشته شود. اما متاسفانه تا به امروز این مهم صورت نپذیرفته است.
چندین‌بار به سازمان زیباسازی تذکر داده شده
غلامرضا انصاری، عضو شورای شهر تهران درباره اینکه چرا بعد از مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر عدم تبلیغ کالاهای خارجی در سطح شهرها به‌خصوص شهر تهران، هنوز شاهد تبلیغات محصولات خارجی در سطح شهر تهران هستیم، به آرمان گفت: شورای‌عالی انقلاب فرهنگی مصوبه‌ای درباره عدم تبلیغ محصولات غیرایرانی و غیرمجاز در سطح شهر دارد و اصرار ما هم بر این است که این مصوبه اجرایی شود. اما همچنان شاهدیم که این محصولات تبلیغ می‌شوند. باید مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی توسط شهرداری تهران و به‌خصوص سازمان زیباسازی اجرایی شود و تا به الان چندین‌بار شورای شهر تهران به این سازمان تذکر داده است. البته باید قراردادهایی که منعقد می‌شود، کوتاه‌مدت باشد که بتوان درمورد آنها اعمال نظر کرد. دوم اینکه این نوع تبلیغات به شکل انحصاری نباشد و به صورت رقابتی باشد.
درآمد حاصل از تبلیغات، رقم بالایی است
این عضو شورای شهر تهران در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه درآمدهای حاصل از تبلیغات در سطح شهر به چه میزان است تصریح کرد: البته درآمدی که از تبلیغات حاصل می‌شود، رقم بالایی است. اما از آنجایی که این ارقام را در اختیار ندارم، نمی‌توانم رقم مشخصی را اعلام کنم. البته سازمان زیباسازی فضاهای تبلیغاتی را به شرکت‌ها اجاره داده است که از اینرو محدودیت‌هایی برای خود سازمان ایجاد شده است. امیدواریم که با اجرای این مصوبه تبلیغاتی که غیرمجاز و در چارچوب قانون قرار ندارد را بتوانیم به‌صورت جدی‌تر پیگیری کنیم. انصاری در پاسخ به این سوال که متولی اصلی دادن مجوز به این نوع تبلیغات کیست، گفت: شرکت‌ها برای انجام تبلیغات خود در سطح شهر باید از وزارت ارشاد این مجوز را دریافت کنند. اما دیوارنویسی، نصب بنرها یا تابلوهای تبلیغی و مواردی از این قبیل در اختیار سازمان زیباسازی شهر تهران است.
به‌دنبال منابعی غیر از فروش تراکم باشیم
انصاری در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه گفته شده که آقای تندگویان یکی از اعضای شورای شهر تهران طرحی در رابطه با ساماندهی تبلیغات محیطی شهری و بیلبوردها ارائه داده است، اما تا به الان این طرح برای تصویب به صحن علنی شورای شهر نیامده است، توضیح داد: چنانچه چنین طرحی به صحن علنی شورای شهر بیاید، قطعا اعضای شورای شهر تهران استقبال خواهند کرد. البته متاسفانه یکسری تناقضات و مشکلات درخصوص قانون تبلیغات وجود دارد. اما تلاشمان براین است که به سمت درآمدهای پایدار حرکت کنیم. یعنی تلاش بر این است که یکسری منابع غیر از فروش تراکم را به‌وجود آوریم که شهر را پیش‌فروش نکنیم. از طرف دیگر باید مقداری آزادی عمل به مدیریت شهری بدهیم. در واقع باید این تناقضات را باهم ببینیم. وی در ادامه افزود: البته کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر تهران چندین‌بار از مسئولین سازمان زیباسازی خواسته است که مانع تبلیغ محصولات خارجی و غیرمجاز شود.
برخورد قانونی با تبلیغات شهری خارج از چارچوب قانون
البته در همین راستا چندی پیش سیدمحمد بیاتیان با اشاره به بررسی طرح اصلاح ماده (92) قانون شهرداری و الحاق چهار تبصره به آن در جلسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس، عنوان کرد: با موافقت نمایندگان جزئیات و کلیات طرح اصلاح ماده(92) قانون شهرداری به تصویب رسید. این اصلاحیه در راستای نظم‌دهی بیشتر و زیباسازی منظر شهری انجام گرفته است. اگر این اصلاحیه در صحن علنی مجلس هم به تصویب نمایندگان برسد می‌تواند به زیبایی شهرها و افزایش تسلط مدیریت شهری بر شهرها کمک قابل‌توجهی کند. بر اساس این اصلاحیه، تبلیغات در سطح شهرها باید در مکان‌های مشخص شده از سوی شهرداری‌ها و دریافت مجوز از این نهاد صورت گیرد. اگر تبلیغات انجام‌شده در سطح شهرها خارج از قوانین تعریف شده شهرداری‌ها صورت گیرد و چهره شهر را نازیبا کند یا اینکه بدون داشتن مجوز شماره تلفن‌هایی را در این تبلیغات اعلام کرده باشند با آنها برخورد خواهد شد.
با کسانی که قوانین مربوط به تبلیغات شهری را رعایت نکنند و تبلیغات آنها خارج از چارچوب قانون باشد با تعیین جرائمی از یک میلیون ریال تا 5 میلیون ریال برخورد خواهد شد. درصورت تکرار این جرایم مطابق آیین دادرسی مدنی برخورد خواهد شد . بر اساس این گزارش تبلیغات کالاها و محصولات خارجی در سطح شهر تهران با توجه به مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، اقدامی غیرمجاز و خلاف قانون است. این در حالی است که درصد بسیار زیادی از تبلیغات محیطی در ایران برای تبلیغ کالا و خدمات است و منافع آن عاید شهروندان نمی‌شود. بنابراین تبلیغات نباید تنها به عاملی برای سودآوری برخی از شرکت‌ها تبدیل شوند. چراکه این امر در کشورهای پیشرفته که نظام سرمایه‌داری حاکم است، تنها هدف تبلیغات، سودآوری بیشتر است.
درصورتی که در نظام ارزشی ایران، نمی‌توان به بهانه‌هایی چون مصرف‌گرایی جامعه، نوآوری و نیاز بازار، هر کالایی را تبلیغ کرد. تبلیغ کالاهای لوکس در بیلبوردهای شهری و رسانه ملی، قطعا فرهنگ مصرف‌گرایی را در جامعه ترویج خواهد کرد و هیچ کمکی به صنعت و تولید داخل نخواهد کرد. امیدواریم با این نوع پدیده‌های مخرب که سبب از رونق افتادن تولیدات داخلی می‌شود، برخورد قانونی شود.