دلار به 3750 تومان می رسد ؟

زمانی که برای اولین بار، حسن روحانی در برابر دوربین زنده شبکه یک قرار گرفت، وعده کاهش نرخ تورم را به مردم داد. حضور بار اول روحانی در برابر دوربین زنده شبکه یک سیما، مصادف شده بود با صد روزه شدن دولت تدبیر و امید. در آن زمان اولین بارقه های امید در دولت امید دیده شده بود. او در آن زمان گفت که طبق آمار، «رشد صعودی تورم مهار شده است» و در همان زمان وعده داد که «تا پایان سال ۹۳ تلاش کنیم تورم به کمتر از ۲۵درصد کاهش یابد یعنی از ۴۳درصد انشالله به ۲۵درصد پیش خواهیم رفت.»

او بارها وعده تورم ۲۵درصدی را داده است. یکبار در نشست مشترک بازرگانان و تجار ایرانی و عمانی در مسقط، ، یکبار در گزارش صد روزه و آخرین بار در هنگام تحویل لایحه بودجه و در صحن علنی مجلس شورای اسلامی. وی در آخرین پیش بینی خود اعلام کرد که « پیش بینی می کنیم تورم تا پایان سال کمتر از ۲۰ درصد باشد.»

از سویی دیگر اما آمارهای بانک مرکزی به روشنی نشان می‌دهد نقدینگی همچنان در حال افزایش است و تنها ترکیب نقدینگی در سال گذشته تغییر کرده است. هنوز هم شواهدی دال بر کاهش رشد نقدینگی وجود ندارد.

از سویی دیگر اتفاقات دیگری در بازار ارز در حال رقم خوردن است. بازار ارز در یک سال گذشته به دلیل انتظارات خوش بینانه مردم و تغییر سیاست خارجی و اقتصادی دولت توانسته بود با ثباتش، نقش مهمی را در ثبات اقتصادی ایران ایفا کند. به طوریکه تورم نقطه به نقطه در پایان تیرماه ۱۳۹۳، به ۱۴.۶ درصد رسید که نسبت به ماه مشابه سال گذشته۴.۲۹ واحد درصد کاهش نشان می‌دهد.

اما ناگهان ورق برگشت و دلار که در محدوده ۳۲۰۰تومان نوسان می کرد ناگهان سر به آسمان ۳۵۰۰تومانی گذاشت . در نهایت هم در اولین روز زمستانی، یخ دلار آب شد و قیمت ۳۵۵۰تومانی را به ثبت رساند.

به نظر می رسد اکنون بازار ارز شرایط دشواری را پشت سر می گذارد و مشخص نیست که ثبات نرخ ارز حتی در محدوده ۳۵۵۰تومانی تضمین شود یا خیر. اکنون در بازار فشارها برای بالا بردن قیمت ارز در بازار به تدریج تقویت می‌شوند. از یک طرف، افزایش سطح قیمت‌های داخلی باعث شده تقاضا برای نرخ ارز افزایش یابد، و از طرف دیگر کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی درآمدهای ارزی و عرضه ارز را کاهش داده است. از سوی دیگر طبق محاسبات و با توجه به روند افزایشی در بازار هنوز، نرخ ارز همگام با تورم پیش نرفته است و تا تورم پیش بینی شده روحانی یا همان تورم ۲۵درصدی فاصله زیادی دارد.

در ابتدای سال ۹۳، نرخ دلار در حداقلی خود رقم ۳۰۰۰تومان را به ثبت رساند. با در نظر گرفتن تورم وعده داده شده توسط خود دولت یعنی تورم ۲۵درصدی، دلار برای رسیدن به نرخ واقعی خود باید ۷۵۰تومان گران تر شود (۳۰۰۰*۲۵ درصد). در حقیقت نرخ واقعی دلار در پایان سال باید در حدود ۳۷۵۰تومان باشدکه اکنون با توجه به فشارهای موجود در جهت تقویت قیمت، این موضوع بعید نیست.

«نرخ واقعی ارز» از تعدیل قیمت اسمی نسبت به تورم به دست می‌آید. به عنوان مثال زمانی که نرخ اسمی دلار طی یک سال ثابت باشد ولی سطح قیمت‌های داخلی به اندازه ۱۰ درصد افزایش پیدا کند (تورم سالانه ۱۰‌درصدی)، می‌توان گفت از نرخ واقعی دلار حدود ۱۰ درصد کاسته شده است.

کاهش نرخ واقعی به زیان صادرات و به نفع واردات است. مثلاً تصور کنید نرخ دلار معادل ۳ هزار تومان باشد. همچنین یک تولیدکننده ایرانی و یک تولیدکننده خارجی را در نظر بگیرید که هر دو یک کالای «کاملاً مشابه» را تولید می‌کنند که قیمت محصول ایرانی در بازار ۳ هزار تومان است و محصول خارجی هم پس از ورود به بازار ایران، یک دلار قیمت می‌خورد. حال، این فرض را هم وارد کنید که اقتصاد ایران با یک تورم ۲۰‌درصدی مواجه شود که قیمت همه کالاهای تولید داخل را به صورت مشابه و یکسان، به میزان ۲۰ درصد افزایش دهد. در نتیجه این موضوع، قیمت کالای ایرانی گفته‌شده نیز ۲۰ درصد بالا می‌رود و در این مثال، به ۳۶۰۰ تومان می رسد. ولی در صورتی که سیاستگذار ارزی نرخ اسمی ارز را با این شرایط تورمی تطبیق ندهد و مثلاً هر دلار همان ۳ هزار تومان باقی بماند، قیمت کالای خارجی نیز طبیعتاً بدون تغییر می‌ماند و در همان سطح ۳ هزار تومان سابق باقی خواهد ماند. در نتیجه، تولیدات ایرانی از ناحیه «رقابت‌پذیری قیمتی» در مقابل رقبای خارجی خود تحت فشار شدیدی قرار می‌گیرند و به احتمال زیاد، با کاهش مستمر سهم خود از بازار مواجه می‌شوند.