اگرچه بسياري از منابع خبري طي چند روز اخير از توافق زودهنگام ميان ايران و1+5 خبر داده‌اند، اما تحريم‌ها همچنان پاشنه آشيل مذاكرات است، به‌طوري مي‌تواند بهانه‌يي براي تمديد زمان مذاكرات به بعد از سوم آذر باشد.مذاكرات پس از يك دهه به مرحله حساس خود نزديك شده است. به نظر مي‌رسد تيم هسته‌يي دولت يازدهم توانسته اعتماد طرف مقابل به خصوص امريكا را در خصوص گام‌هاي مثبت خود بر اساس چارچوب توافقنامه ژنو جلب كند، اما مساله مهم اعتماد ايران در خصوص لغو تحريم‌ها است. موضوعي كه بر اساس نظر اكثر كارشناسان و حتي مقامات ارشد ديپلماتيك نزديك به تيم‌هاي هسته‌يي به آن اذعان كرده‌اند.در همين خصوص خبرگزاري ريانووستي خبر داد كه سرگئي ريابكوف، معاون وزير امور خارجه روسيه و مذاكره‌كننده ارشد اين كشور در عمان عنوان كرد كه به‌طور قطع اين تحريم‌ها، آينده آنها و چگونگي لغوشان تقريبا اصلي‌ترين مساله در اين مذاكرات است. همان‌طور كه ما فهميده‌ايم بيشترين توجه به اين مساله در نشست‌هاي سه‌جانبه ميان مقامات ايران، امريكا و نماينده اتحاديه اروپا بوده است.
تحريم گره كور توافق
ايران و 1+5 كم‌تر از يك سال قبل در سوم آذر 1392 بر سر يك برنامه اقدام مشترك (توافق ژنو) به تفاهم رسيدند كه يكي از مهم‌ترين اهداف اين تفاهم «رسيدن به راه‌حل جامع شامل يك فرايند متقابل و گام به گام است و به رفع همه‌جانبه تمامي تحريم‌هاي شوراي امنيت، تحريم‌هاي چندجانبه و تحريم‌هاي ملي مربوط به برنامه هسته‌يي ايران مي‌انجامد.»برداشتن تحريم‌ها پيچيدگي‌هاي فني خاص خود را دارد و امري زمان‌بر است، اما تعهد به لغو كليه تحريم‌ها از سوي 1+5 به ويژه امريكا، و امضاي سندي كه در نهايت به اين تعهد به صراحت اشاره شده باشد، مورد تاكيد ايران است.همچنين ايران اين انتظار را از 1+5 دارد كه شرايط ثبت و الزام‌آور بودن هر نوع توافق و تعهدي را در چارچوب راه‌حل جامع در شوراي امنيت سازمان ملل فراهم كند. واضح است كه قطعنامه‌هاي شوراي امنيت كه عليه ايران در سال‌هاي گذشته صادر شده است تنها به دست اين شورا قابل برداشته شدن و لغو هستند.
بازگشت غيرمنتظره
تيم هسته‌يي ايران روز گذشته با وجود اينكه همگان انتظار ادامه مذاكرات در مسقط را داشتند بدون اطلاع قبلي به تهران بازگشتند تا ادامه مذاكرات هفته آينده 27 آبان در وين دنبال شود اين در حالي بود كه ظريف وزير امور خارجه ايران در خصوص نتيجه نشست‌هاي مسقط (3جانبه كري، ظريف و اشتون و ديدارهاي چندجانبه روز سه‌شنبه) وعده هفته آينده را داد تا همچنان همگان مانند هميشه به گمانه‌زني‌هاي كارشناسان، رسانه‌ها و ديپلمات‌هاي غربي اكتفا كنند.
با اين حال «تعادل»سراغ «سيامك باقري»، استاد دانشگاه عالي دفاع ملي رفته تا نظرات و گمانه‌زني‌هاي اين كارشناس داخلي را نيز داشته باشد.
روند كنوني مذاكرات را چطور مي‌بينيد؟
اختلافاتي وجود دارد به‌خصوص بحث تحريم‌ها كه منجر به توقف مذاكرات شده، از اين باب كه هنوز پيشرفت ملموسي براي اجماع براي تنظيم و امضاي توافقنامه در سوم آذر نبوده است كه در اصل به منطق طرفين در چگونگي نگاه به اختلافات بازمي‌گردد. عامل اصلي قفل شدن مذاكرات هسته‌يي منطق‌هاي موجود بين ايران و امريكاست.
امريكايي‌ها با توجه به اينكه عوامل نفوذ و فشار (لابي‌هاي اسراييل، اعراب و كنگره) زيادي بر سيستم تصميم‌گيري‌هاي خود دارند عملا مايل نيستند تحريم‌ها يك باره برداشته شود.
به علاوه منطق آنها بر اين اساس است كه به طرف ايراني اعتماد ندارند بر اين اساس كه ايراني‌ها به تعهدات خود عمل نمي‌كنند. لذا معتقدند كه بايد تحريم‌ها بمانند تا يقين پيدا كنيم كه فعاليت‌هاي ايران در چارچوب ان‌پي‌تي است. منطق ديگر آنها اين است كه اين تحريم‌هاي اعمال شده عليه ايران بوده كه تهران را به پاي ميز مذاكره كشانده و عملا مي‌تواند رفتار ايران را مديريت كند چرا كه ساير موارد كارساز نبوده و عملا اين منطق نمي‌گذارد كه امريكايي‌ها در اين خصوص گام‌هاي جدي بردارند.
پس براي همين تعليق را به جاي لغو به كار مي‌برند؟
درست است، با وجود اينكه ايران بر اساس توافقنامه ژنو انعطاف منطقي داشته است اما امريكايي‌ها متناسب با اين انعطاف رفتار نكرده‌اند. در واقع يك نوع تعليق تحريم‌ها را مطرح مي‌كنند نه لغو آنها را، به علاوه امريكا مطرح مي‌كند كه نبايد ايران به گريز هسته‌يي برسد و اين تعريف با نيازهاي هسته‌يي ايران همخواني ندارد و طرح اين موضوع فقط عدم اعتماد به ايران را بيان مي‌كند. در مقابل ايران مي‌خواهد كه دستاوردهاي هسته‌يي خود را حفظ كند. چون سرمايه‌گذاري شده و مساله كاملا ملي است و هيچ كشوري حاضر نيست از منافع ملي خود بگذرد. به هر حال بايد در هر گونه توافقي كه شكل بگيرد ظرفيت‌هاي مورد نياز ايران در نظر گرفته شود.
آيا ايران مي‌تواند به طرف امريكايي در خصوص تحريم‌ها اعتماد كند؟
ايران بر اساس تجربه تاريخي كه دارد به طرف مقابل اعتماد ندارد و براي همين نمي‌تواند به تعليق اكتفا كند و ادامه روند را به زمان واگذار كند. ايران حس مي‌كند كه با اين كار متضرر خواهد بود و تن به توافقنامه‌يي خواهد داد كه برد- برد نيست. تا زماني كه منطق امريكا در خصوص ايران تغيير كند مشكلات حاكم بر اين پرونده باقي خواهد ماند. اما مساله ديگري كه وجود دارد بازه زماني برداشتن تحريم‌هاست. امريكا زمان زيادي را مطرح مي‌كند و اين از نظر ايران قابل قبول نيست.
چشم‌انداز شما در خصوص سوم آذر چيست؟
خوشبينانه اين است كه امريكا از تحريم‌هاي رييس‌جمهوري و كنگره و برخي ايالات كوتاه بيايد. اما موضوع ديگر تحريم‌هاي شوراي امنيت است كه به‌سادگي حل نمي‌شود. موضوع هسته‌يي ايران رسما از سال 68 شروع شده يعني 25 سال، حال نبايد انتظار داشته باشيم سريع در عرض 2هفته پاسخ نهايي را بگيريم و همه اختلافات و مشكلات سوم آذر حل شود.
پس پيش‌بيني شما تمديد مذاكرات است؟
علايم و نشانه‌هاي تمديد مذاكرات رويت مي‌شود، چون فرصت زماني براي حل موضوعات اساسي كه تاكنون گره اصلي بوده از دست رفته است. پس براي اينكه ادراك مشترك روي موضوعات اساسي به وجود آيد، لازم است تا در خصوص حل موضوعات اساسي مذاكرات ادامه پيدا كند و تدوين و بازگويي و متن‌نويسي حين مذاكرات صورت گيرد. به علاوه هنوز امريكا نتوانسته عوامل ذي‌نفع را مهار و مديريت كند كه از جمله آنها كنگره و رژيم صهيونيستي هستند كه نافع حوزه سياست خارجي امريكا هستند و آنها معتقدند تمديد مذاكرات بهتر از توافق بد با ايران است و البته بخشي از كشورهاي عربي منطقه نيز به‌شدت روي عدم توافق در مذاكرات هسته‌يي تاكيد دارند. به نظر من طرفين به يكسري توافقات رسيده‌اند و اين موضوع اميدواركننده است كه با تمديد مذاكرات پيشرفت بيشتري حاصل شود.
نشانه‌هاي تمديد مذاكرات
وال‌استريت ژورنال مدعي شد مذاكرات هسته‌يي ممكن است بعد از ۲۴ نوامبر تمديد شود.
وال‌استريت ژورنال نوشت كه ديپلمات‌هايي كه در مذاكرات هسته‌يي «مسقط» پايتخت عمان حضور داشتند، اعتراف كردند كه به واسطه پيشرفت‌هاي اندكي كه در مذاكرات مسقط حاصل شد، مي‌تواند موجب شود كه مذاكره‌كنندگان گروه 1+5 (امريكا، انگليس، فرانسه، روسيه، چين به‌علاوه آلمان) مذاكرات هسته‌يي براي رسيدن به توافق جامع هسته‌يي را بعد از مهلت 24 نوامبر تمديد شود. همچنين مي‌توان به گفته‌هاي مارك فيتزپاتريك معاون سابق وزارت خارجه امريكا در گفت‌وگو با مهر ضمن تاكيد بر افزايش نشانه‌هاي مثبت و اميدواركننده براي توافق جامع عنوان كرد كه در صورت حاصل نشدن اين موضوع طرفين مي‌توانند در موارد كوچك‌تر توافق كنند تا مذاكرات ادامه بيابد. وي پيش‌بيني كرده كه ايران و كشورهاي 1+5 با تمديد مذاكرات بعد از تاريخ ۲۴نوامبر موافقت مي‌كنند زيرا جايگزين نرسيدن به توافق، بازگشت به قبل يعني وضع تحريم‌ها و از سرگيري فعاليت‌هاي تعليق شده ايران در مورد سانتريفيوژها خواهد بود كه اين امر براي هيچ يك از طرفين خوشايند نيست.
مذاكرات هسته‌ای بر سر دوراهی تمديد يا تحريم
| کد خبر : ۸۰۱۴ | پنجشنبه، ۲۲ آبان ۱۳۹۳ - ۰۸:۵۴:۲۷ | ۶۷۵۷ بازدید |
طرفين مذاكره به يكسري توافق دست يافته‌اند و اين موضوع اميدواركننده است به‌نظر مي‌رسد با تمديد زمان مذاكرات پيشرفت بيشتري حاصل خواهد شد .