پس از تحریم نفتی ایران و روسیه توسط آمریکا و کشورهای غربی، کارشناسان و صاحبنظران اقتصادی دو کشور در این مورد هم‌عقیده بودند که در این شرایط دو کشور ایران و روسیه که دارای منابع عظیمی هستند می‌توانند با یکدیگر همکاری مشترک تجاری و اقتصادی را شروع کنند که در نهایت منجر به توسعه اقتصادی دو کشور در این شرایط تحریم تحمیلی شود. با حضور فریدون مجلسی تحلیلگر روابط بین‌الملل در غرفه آرمان در بیستمین نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری‌ها به تحلیلی از روابط تجاری ایران و روسیه پرداختیم که متن این گفت‌وگو در پی خواهد آمد.
روسیه نزدیکترین مسیر تجاری برای ایران
فریدون مجلسی کارشناس روابط بین‌الملل با تحلیل روابط تجاری ایران و روسیه به آرمان گفت: مساله مهم در ارتباط با روابط تجاری با کشور روسیه این است که آیا ما باید با روسیه روابط اقتصادی رو به توسعه داشته باشیم یا اینکه تمام تخم‌مرغ‌های اقتصادی خود را در سبد روسیه یا چین بریزیم و در بزنگاه‌های تاریخی متوجه شویم که چه اشتباهی کرده‌ایم.روسیه تا قبل از انقلاب کمونیستی بزرگترین طرف بازرگانی ایران بود، چون نزدیکترین کشور به ایران بود و حمل‌ونقل از بنادر روسیه به بندر انزلی به آسانی انجام می‌گرفت. پنجره‌های ارسی یا کفش‌های روسی که به راحتی وارد کشور می‌شد که در ایران هم از معروفیت خاصی برخوردار بودند. روسیه کشوری ثروتمند و دارای منابع لایزال در جهان است و کماکان مسیر رفت و آمد بین ایران و روسیه از طریق دریای خزر و چه از طریق کشورهای واسط مثل آذربایجان، ترکمنستان انجام می‌گیرد و هنوز نزدیکترین مسیر تجاری برای کشور ما محسوب می‌شود. همچنین کشور روسیه از صنعت خوبی برخوردار است، به گونه ای که چیزی حدود نیم قرن پیش اولین انسان را به دور زمین فرستاده است اما به علت نواقص سیستم بود که نتوانست این مهم را توسعه دهد وگرنه از لحاظ علمی و صنعتی از هیچ کدام از کشورهای اروپایی کمتر نیست. هم‌اکنون نیز روسیه به کشوری آزاد تبدیل شده و از دام کمونیست رها شده. این تحلیلگر روابط بین‌الملل در ادامه با اشاره به تحریم‌های اتحادیه اروپا و آمریکا علیه روسیه خاطرنشان کرد: تحریمی که اخیرا از سوی کشورهای اروپایی انجام گرفته است، اقدام بسیاری مثبت و مفیدی برای این کشور بود. چرا که کشورهای اروپایی در این اندیشه بودند که اگر کشورهای ضعیف‌تری را تحریم کنند و زندگی مردم را به مخاطره بیندازند، می‌توانند وضعیت کشوری همچون روسیه را نیز به مخاطره بیندازند. این درحالی است بازتاب این تحریم در کشور روسیه این بود که ما اصلا نیازی به این کشورها نداریم و می‌توانیم از امکانات و پتانسیلی که در داخل وجود دارد، استفاده کنیم و از توانایی لازم هم برخوردار هستیم. از طرفی این اقدام اتحادیه اروپا و آمریکا علیه روسیه برای ما هم بهتر بود برای اینکه همسایه نزدیک‌تری بتواند با بهای کمتر و قیمت مناسب‌تر، کالاها و فرآورده‌های خود را در مقایسه با دیگر کشورهای اروپایی به کشورمان صادر کند.مجلسی در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان روسیه را شریک تجاری قابل اعتمادی برای ایران دانست یا در صورت رفع تحریم روسیه از سوی آمریکا و کشورهای اروپایی شاهد پشت کردن روس‌ها به تعهداتشان خواهیم بود، گفت: اگر تحریم‌ها لغو هم شود؛ آیا در این فکر نخواهیم بود که در دام تحریم دیگری نیافتیم یا اگر دچار تحریم شدیم، دوباره همان لطمه‌های گذشته به ما وارد نشود و شیوه‌های جایگزینی در ارتباطات داخلی و خارجی جایگزین فشارهای تهدیدی نکنیم، طبیعتا به این فکر خواهیم افتاد. روسیه جمعیتش بیش از دوبرابر ایران است و از نظر علمی و صنعتی برتر از کشورماست قطعا در اندیشه خواهد بود که هرگز با لغو تحریم‌های که چندان مهم نبوده و بیشتر جنبه هشداردهنده داشته است، به ایران پشت نخواهد کرد. اما مشکل روس‌ها این است که فکر می‌کنند که ایران هم همان کشور قاجاری است که سرزمین‌های شمالی خود را در قرارداد 07 19 منطقه‌ای نفوذی برای روسیه قائل شود و بخواهد از ایران استفاده ابزاری کند. ایران را بهانه برای گرفتن جلوی غرب قرار دهد که اگر به ما امتیازات بیشتری ندهید با ایران دوست خواهیم شد و آینده ایران را در چنگ خواهیم گرفت. چیزی که با افشاگری ویکی لیکس در ایران انعکاس داشت این بود که پادشاه عربستان با آمریکا توصیه کرده است که «ایران ماری است و باید شما سر مار به سنگ بکوبید تا بتوانید راحت شوید». مادامی که آمریکایی‌ها از روسیه خواستند قرارداد نیروگاه اتمی بوشهر سنگ اندازی کند و پیمانکاری خود را به تاخیر بیندازد؛ روسیه نپذیرفت.
بعضی وقت‌ها بهترین گزینه شاید روسیه باشد
وی در پاسخ به این سوال که برخی چنین مواردی از عدم همکاری روسیه را دستاویزی قرار داده‌اند که ما نباید با کشور روسیه به خاطر عدم تعهد به پیمان‌های که با ایران در گذشته داشته اند، رابطه برقرار کنیم؛ گفت: قطعا این انتقاد به کسانی وارد است که بخواهند روابط با روسیه را به روابط با جهان ترجیح دهند. اما اعتقاد من بر این است که روسیه هم یکی از کشورهای جهان است و توسعه اقتصادی ما باید در ارتباط جهانی باشد و ما باید بهترین گزینه را برگزینیم. بعضی وقت‌ها بهترین گزینه شاید خود روسیه باشد زمانی که شما قرار است الوار وارد کشور کنید، شاید بهترین گزینه روس باشد. همانطور که می‌دانید الوارها هم در جنگل‌های سیبری وجود دارد و چوب روسی هم در ایران شهرت دارد. حال اگر بخواهیم همین الوار را از اندونزی، کنگو و کانادا بیاوریم به‌صرفه نیست.
گسترش روابط اقتصادی با دیگر کشورها
این تحلیلگر روابط بین‌الملل با اشاره به تهاتر ایران و روسیه در روابط تجاری این دو کشور تصریح کرد: اولا معنی تهاتر معنی واحدی نیست و در طول زمان تغییر یافته است. معنی تهاتر درحال حاضر رنگ اعتباری پیدا کرده است؛ یعنی کالاهای به روسیه معادل این‌قدر دلار صادر می‌شود و کالاهایی معادل همان مقدار وارد می‌شود. این بده و بستان کاری یا همان تهاتر است. یک تهاتر سنتی این بود که نه بنده 100کیلو کشمش به شما می‌دهم و شما به من 200کیلو لوبیا دهید و این نوعی تهاتر مستقیم است. اما تهاتر مالی و بانکی به صورت پرداخت مطالبات و بدهی‌ها، الزامی تحمیل شده است و نباید یک امر تحمیلی را به یک رابطه متعارف همیشگی تبدیل کنیم. امروز که بانک‌های اروپایی و آمریکایی ما را دچار تحریم کردند و نمی‌توانیم آزادانه گشایش اعتبار داشته باشیم و اقلام مورد نیاز خود را از هر جایی که تمایل داریم وارد کنیم. لذا ایران ناچار شد با کشورهای مثل کره جنوبی، چین و هند خط خاصی را ایجاد کند. اما مساله این است که به‌طور مثال هندی‌ها موقع خرید نمی‌گویند؛ چون ایران تحریم است ما نمی‌خریم اما موقع پرداخت پول می‌گویند شما تحریم هستید و ما نمی‌توانیم پول شما را واریز کنیم. لذا ایران ناچار است خط تهاتر مبادلاتی ایجاد کند. طرف مقابل سود بیشتری خواهد برد. به نوعی ما مجبوریم کالاهای خود را 20 درصد ارزان‌تر دراختیار این کشورها قرار دهیم. بیشتر کالاهای صادارتی کشور ما هم یا نفت است یا محصولات پتروشیمی و... . باید تمام تولیدات انرژی بر را زیر مجموعه گاز به حساب بیاوریم و نباید سنگ‌آهن را به چین صادر کنیم و آنها همان را به آهن تبدیل کنند و به چندبرابر قیمت به خودمان بفروشند. ما باید خودمان که مدعی هستیم ساخت ذوب‌آهن مثل موم در دستمان است، کنار منابع گاز که روز به روز نقشه صادراتی به ترکیه می‌دهیم که آهن برای ما تولید کند، بتوانیم سنگ‌آهن را تبدیل به آهن کنیم ، یا برق تولید کنیم و از این طریق آب شیرین به‌دست آوریم. در وهله نخست باید بده و بستان، امتیاز دادن و گرفتن خودمان را از شر این تحریم‌ها آزاد کنیم . مردم این رای و اختیار را به آقای روحانی دادند و انتظاردارند که با استفاده از کلیدی که دارد بدون واهمه روابط را با دیگر کشورها گسترش دهد.
روابط آزاد با هر کشوری در راستای منافع ملی
مجلسی در پایان با تاکید بر جایگزینی روسیه به‌جای جهان اظهار کرد: جایگزینی روسیه به جای جهان را کاملا منفی میدانیم. اما توسعه تجاری با روسیه به‌عنوان کشور همسایه مانند توسعه رابطه با کشور ترکیه، عراق و... امری طبیعی است. همچنین توسعه اقتصادی با روسیه اگر قرار باشد به استفاده ابزاری با ایران تبدیل شود، نفی میکنم. ما باید آزادانه با هر کشوری که منافع ما اقتضا ء می‌کند یا دارای کالای با کیفیت و قیمت مناسب است، رابطه برقرار کنیم. اگر چنانچه تنها گزینه‌ای که برای ما باقی بماند روسیه باشد، ناچار هستیم با هزینه ای گزاف به آنها متوسل شویم.
تمام تخم‌مرغ‌های اقتصادی را در سبد روسیه نگذاریم
| کد خبر : ۷۹۹۲ | چهارشنبه، ۲۱ آبان ۱۳۹۳ - ۰۸:۰۴:۳۳ | ۳۷۸۹ بازدید |
پس از تحریم نفتی ایران و روسیه توسط آمریکا و کشورهای غربی، کارشناسان و صاحبنظران اقتصادی دو کشور در این مورد هم‌عقیده بودند که در این شرایط دو کشور ایران و روسیه ...