بزرگ‌ترين تاثير تحولات اقتصادي دنيا را مي‌توان در روزهاي گذشته بازار سكه ايران نظاره كرد. از روز شنبه و با شروع فعاليت بازار، سكه بهار آزادي تحت تاثير طلاي جهاني قرار گرفت و روند نزولي هفته گذشته خود را با شيب تند‌تري ادامه داد. كاهش قيمت سكه روز شنبه به 20 هزار تومان رسيد تا كمترين قيمت طي 8 ماه و نيم اخير را براي آن رقم بزند. آمارها نشان مي‌دهد كه آخرين بار 24 بهمن سال گذشته بود كه سكه تمام بهار آزادي به اين سطح از قيمت رسيده بود. هر گرم طلاي 18 عيار نيز روز يك‌شنبه به 93 هزار و 200 تومان رسيد تا 3هزار تومان نسبت به روز پاياني هفته گذشته ارزان‌تر شده باشد.
بازار سكه از يك سو با افت تقاضا دست و پنجه نرم مي‌كند و از سويي ديگر شاهد ريزش اونس و تشديد پيش‌بيني‌هاي كاهشي است و اين در حالي است كه افزايش دلار نيز مانع از اين روند نمي‌شود. مصادف شدن با ايام محرم و عزاداري در سراسر كشور به ميزان زيادي از حجم تقاضاي طلاي بازار كاسته است. كارشناسان اين كاهش تقاضا را اهرم دومي بر قيمت‌هاي بازار دانسته و پيش‌بيني مي‌كنند كه در روزهاي آينده همچنان ادامه داشته باشد. كاهش قيمت سكه فقط در فروش تاثيرگذار نبود، بلكه تمام سررسيد‌هاي آتي را نيز تحت تاثير خود قرار داده‌است. طبق آخرين آمار از سايت رسمي بورس كالاي ايران قراردادهاي آتي در آبان با رقمي كمتر از فروش بازار روبه‌رو شد و به ارزش 909هزار 500 تومان به معامله گذاشته شد. رقم قراردادهاي ماه‌هاي آينده در بازار آتي نشان مي‌دهد كه بازار نگاه خوشبينانه‌يي به افزايش ارزش سكه در بازار ندارد و اين روند نزولي در ماه‌هاي آينده همچنان ادامه خواهد يافت.
آشنايي با بازار سكه در ايران
اما سكه و طلا اين روز‌ها بيشتر از گذشته در بازار ايران خبرساز شده است. كاهش قيمت شديدي كه سال‌ها در بازار ديده نشده بود و هم‌اكنون رخ داده است. براي بسياري از مردم ايران سكه كماكان كالاي سرمايه‌يي به شمار مي‌رود و خريد و فروش آن در بازار رونق بيشتري نسبت به بسياري از كالاهاي ديگر دارد. از اين رو در ادامه به معرفي بيشتر معاملات سكه در بازار ايران و شيوه محاسبه قيمتي آن مي‌پردازيم:
خريد و فروش سكه بهار آزادي
خريد و فروش سكه به صورت عمده و خرد، در ايران انجام مي‌شود. با توجه به كاربردهاي سكه، مصرف و دادوستد سكه طلاي بهار آزادي، از تواتر، تعدد و تكرارپذيري بالايي برخوردار است؛ به نحوي كه حتي در مواقع اوج مصرف و دادوستد (اعياد رسمي و مذهبي) حجم نقدينگي در گردش اين كالا، از برخي كالاهاي اساسي نيز بالاتر است. علاوه بر معامله به شيوه سنتي كه در بازار رايج است، سرمايه‌گذاران حرفه‌يي با شركت در «معاملات قرارداد آتي سكه طلا طرح امام خميني» در بورس كالاي ايران، اقدام به خريد و فروش سكه به صورت آتي مي‌كنند.
اين طرح از دي سال ۱۳۸۷ در بورس كالاي ايران آغاز شده و فقط براي سكه طلاي تمام بهار آزادي طرح امام خميني اجرا مي‌شود. مزيت معاملات آتي سكه طلا، امكان بهره‌مندي از اهرم مالي است؛ زماني كه يك فرد، تعدادي سكه را از صرافي يا بانك خريداري مي‌كند، بايد كل وجه را پرداخت كند، ولي در معاملات آتي با پرداخت يك دهم وجه مي‌تواند صاحب ۱۰ سكه شود. مدت زمان تحويل كالا در اين روش، دو ماه است، كه مشتري مي‌تواند در صورت تمايل با پرداخت وجه معامله، سكه‌ها را به صورت فيزيكي دريافت كند، يا قرارداد خود را به فروش بگذارد. شفاف‌سازي قيمت و عرضه سكه‌هاي استاندارد در بورس كالا، دو ويژگي بسيار مهم اين بازار است كه سبب مي‌شود تمام فعالان از قيمت واقعي آگاهي يافته و از سوي ديگر سكه‌هاي غيراستاندارد كم‌كم از بازار خارج شوند.
شيوه محاسبه قيمت سكه بهار آزادي
عواملي كه بر قيمت سكه طلا در ايران تاثيرگذار هستند، عبارتند از:
قيمت جهاني طلا (قيمت جهاني طلا به صورت يك اونس (۳۱،۱۰۳ گرم) طلاي خالص اعلام مي‌شود).
ارزش دلار به ريال (در دوره‌هايي كه دلار با چند نرخ متفاوت عرضه مي‌شود، معيار قيمت دلار در بازار است).
ماليات بر ارزش افزوده (اين ماليات هنگام عرضه سكه از بانك به خريداران محاسبه مي‌شود و در معاملات سكه مجددا محاسبه نمي‌شود).
سال ضرب سكه (از سال ۱۳۸۶ به اين سو سكه‌ها با تاريخ ۱۳۸۶ ضرب مي‌شوند).
حباب سكه (فاصله قيمت حقيقي سكه و قيمت بازاري آن) كه بر اثر عرضه و تقاضا و عوامل رواني ايجاد مي‌شود. براي مثال اگر قيمت سكه بر اساس عواملي كه در بالا گفته ۵۵۰ هزار تومان باشد اما در بازار ۶۰۵ هزار تومان معامله شود به معني 10درصد حباب است و در صورتي كه قيمت آن ۵۳۹ هزار تومان باشد به معني حباب منفي دودرصدي است.
از بين اين عوامل سه عامل قيمت جهاني طلا، قيمت دلار و حباب به‌طور روزانه در حال تغيير هستند و باعث نوسان قيمت سكه مي‌شوند. افزايش تقاضا در برخي از ايام سال، سبب افزايش قيمت سكه بهار آزادي از طريق ايجاد حباب مي‌شود؛ مانند روزهاي پاياني سال. در اين ايام، بيشترين تقاضا براي «ربع سكه» و در مرحله بعد براي «نيم سكه» است، و «سكه تمام بهار آزادي» كمتر مورد تقاضا قرار مي‌گيرد.