نقش واهمیت سرمایه گذاری در رشد و توسعه، از ابتدای شکل گیری مکاتب اقتصادی مورد توجه اقتصاددانان بوده است. اما در دوره های اخیر، بهره وری سرچشمه رشد قلمداد می شود که رابطه مستقیمی با موجودی سرمایه دارد. با این حال بیشترین رشد موجودی سرمایه کشور به سال های پیش از انقلاب بر می گردد.
طبق گزارش بانک مرکزی، سهم عمده موجودی سرمایه کشور در اختیار بخش ساختمان و تاسیسات است. این سهم در بازه زمانی سال های 53 تا 91 معادل 77 درصد گزارش شده و این آمار نشان دهنده سهم اندک ماشین آلات است. این موضوع تا اندازه ای از وضعیت نه چندان مطلوب موجودی سرمایه در کشورمان حکایت دارد، چرا که بسیاری از صنایع کشور اگر بیش از ساختمان و تاسیسات به ماشین آلات نیاز نداشته باشند، نیاز آنها به ماشین آلات کمتر از ساختمان نیست. در میان گروه های اقتصادی و براساس آمارهای بانک مرکزی، بخش خدمات بیشترین مقدار موجودی سرمایه، چه از لحاظ ساختمان و چه از لحاظ ماشین آلات را در اختیار دارد و بعد از آن گروه مستغلات و حمل و نقل در جایگاه دوم قرار دارند.
در این بین بخش صنعت در رتبه پنجم و کشاورزی در رتبه هفتم این طبقه بندی قرار دارند. اعداد و ارقام نشان می دهند که دیدگاهی که در خصوص توسعه اقتصادی وجود دراد دیدگاه صنعت محور نیست و از سوی دیگر در حالی که کشور در بخش کشاورزی با مزیت ها و البته پتانسیل های بالا برخوردار است، اما سرماهی قابل توجهی برای این بخش فراهم نشده است.
بررسی های انجام شده از حجم موجودی سرمایه کشور، براساس آمارهای جمع آوری شده به قیمت های ثابت سال 83 نشان می دهد که بیشترین نرخ رشد موجودی سرمایه مربوط به دهه 50 است. در این دهه نرخ رشد مرکب موجودی سرمایه کشور معادل 12.5 درصد در سال بوده است. البته این رشد بیشتر متاثر از افزایش موجودی سرمایه در سال های 55 تا 57 است.
از لحاظ مقایسه سال به سال نیز بخش های نفت و گاز به همراه ارتباطات، بیشترین رشد موجودی سرمایه را تجربه کرده اند. از سوی دیگر در دهه 60 پایین ترین نرخ رشد مرکب موجودی سرمایه در سال های مورد بررسی بوده ایم که در این زمینه می توان آثار جنگ تحمیلی و از هم گسستگی فضای اقتصاد را در این دوران مشاهده کرد.
اما مقایسه رشد موجودی سرمایه در سال های مختلف می تواند گویای عملکرد این شاخص اقتصاد کلان در کشور باشد. پیش بینی می شود که با بهبود شرایط سیاسی، کاهش تحریم ها و چشم انداز مثبت ترمیم محیط کسب و کار، کشور با افزایش سرمایه گذاری مواجه شود و تا پایان سال 94 سرمایه ایران به رقم 8 تریلیون و 290 میلیارد ریال برسد.
