در معاملات روز گذشته بازار جهانی هر بشکه نفت برنت دریای شمال در برابر 85 دلار و 48 سنت معامله شد که پایین‌ترین قیمت ثبت‌شده برای نفت از اواخر 2010 میلادی است. قیمت نفت برنت دریای شمال تنها در یک روز گذشته 3 دلار کاهش یافته است که بالاترین رقم کاهش روزانه قیمت نفت در طول سه سال گذشته تاکنون است. از سوی دیگر هر بشکه نفت سبک آمریکا نیز در روز چهارشنبه در برابر 82 دلار و 20 سنت معامله شد که نسبت به روز گذشته حدود 3 دلار کاهش داشته است. در همین حال آژانس بین‌المللی انرژی روزسه‌شنبه برای چهارمین ماه متوالی پیش‌بینی خود از تقاضای نفت را کاهش داد. به عقیده این نهاد بین‌المللی در سه ماهه نخست سال آینده میلادی تقاضا برای نفت اوپک به 28.8 میلیون بشکه در روز خواهد رسید که 1.2 میلیون بشکه در روز کمتر از سقف رسمی تولید اوپک است.قیمت جهانی نفت در سه ماه گذشته 30 دلار کاهش یافته است. این به معنای کاهش بیش از 20 درصدی درآمد تولیدکنندگان نفت است.
عوامل پایین نگاه داشتن قیمت نفت
نماینده سابق ایران در اوپک با اشاره به شکل‌گیری ائتلاف جدید نفتی بین عربستان و آمریکا برای پایین نگاه داشتن قیمت نفت و ضربه زدن به اقتصاد کشورهایی همچون ایران و روسیه برخی از دلایل کاهش بهای طلای سیاه را تشریح کرد و گفت: ایران و روسیه با کاهش قیمت نفت مجبورند بهای گاز صادراتی خود را هم ارزان کنند. مهر نوشت؛ سیدمحمدعلی خطیبی در تشریح دلایل سقوط آزاد قیمت نفت خام در بازار جهانی اظهار کرد: استخراج و فرآورش نفت و گاز از ذخایر نامتعارف «شیل اویل و شیل گس‌ها»، پیشی گرفتن عرضه از تقاضا در بازار جهانی، افزایش عرضه ظرفیت مازاد نفت توسط برخی از کشورهای عضو اوپک، کاهش مسائل ژئوپلیتیکی و افزایش سطح ذخیره‌سازی نفت در کشورهای بزرگ مصرف کننده از مهمترین دلایل سقوط قیمت جهانی طلای سیاه است. نماینده سابق ایران در اوپک با تاکید بر اینکه کاهش بیش از 20 درصدی قیمت نفت خام طی چند ماه اخیر برای برخی از کشورهای عضو اوپک مساله بزرگی نیست، تصریح کرد: بر این اساس برخی از اعضای اوپک همچون عربستان‌سعودی با افزایش عرضه نفت به بازار و فروختن نفت بیشتر به نوعی زیان کاهش قیمت‌ها را جبران می‌کنند. مدیر سابق امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران با بیان اینکه کاهش قیمت نفت برای برخی از کشورهای عضو اوپک مساله نگران‌کننده‌ای نیست، اظهار کرد: اما این کاهش قیمت نفت قطعا برای برخی از کشورهای صادرکننده نفت در بلندمدت منجر به شکل گیری نگرانی‌های جدید خواهد شد.
عربستان کاهش قیمت نفت را به اوپک تحمیل کرد
این کارشناس اقتصاد انرژی با یادآوری اینکه عربستان سعودی اخیرا با تغییر فرمول فروش نفت خود و کاهش بهای رسمی نفت صادراتی عملا شرایط را برای کاهش بیشتر بهای نفت در بازار جهانی فراهم کرده است، تبیین کرد: در شرایط فعلی بازار عرضه‌کنندگان برای جلب رضایت مشتریان نفتی خود فرمول‌های جذاب، تخفیف‌های ویژه و امتیازهایی به خریداران نفت ارائه می‌کنند. خطیبی با اعلام اینکه هم‌اکنون عربستان سعودی با ظرفیت تولید بیش از 10 میلیون بشکه نفت بزرگ‌ترین صادرکننده طلای سیاه در بین اعضای اوپک به شمار می‌رود، تصریح کرد: عربستان عملا با کاهش رسمی قیمت نفت خود فشار کاهش قیمت‌ها را به سایر کشورهای عضو اوپک تحمیل کرده است و تولیدکنندگان را در شرایط سخت قرار می‌دهد.نماینده سابق ایران در اوپک با یادآوری اینکه قطعا این اقدامات شیب کاهش قیمت نفت در بازار جهانی را تندتر می‌کند، گفت: با افزایش عرضه مازاد ظرفیت نفت توسط عربستان فعلا نباید انتظار تقویت یا افزایش قیمت نفت در بازار جهانی را داشت و اقدامات فعلی این باور را در بازار تقویت می‌کند که قیمت نفت فعلا افزایش نخواهد یافت. مدیر سابق امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران با اعلام اینکه اظهار نظر برخی از وزیران نفتی کشورهای عربی عضو اوپک مبنی بر عدم تغییر سقف تولید نفت اوپک و یا اعلام رضایت از قیمت‌های فعلی به روند کاهش بیشتر طلای سیاه کمک می‌کند، تاکید کرد: هم‌اکنون وقت به کارگیری دیپلماسی انرژی توسط ایران به عنوان یک کشور تاثیرگذار در بازار جهانی نفت و اوپک است.
ائتلاف نفتی آمریکا و عربستان علیه ایران و روسیه
این کارشناس بازار نفت و انرژی درخصوص توافق احتمالی عربستان و آمریکا برای پایین نگه داشتن قیمت نفت به‌منظور ضربه زدن به اقتصاد کشورهایی همچون ایران، روسیه و ونزوئلا، توضیح داد:درحال حاضر عربستان وارد یکسری معادلات سیاسی پیچیده شده است و قطعا عربستان هم از کاهش قیمت نفت زیان می‌بیند.خطیبی با بیان اینکه عربستان ممکن است از کاهش قیمت نفت یکسری زیان‌های اقتصادی ببیند اما این احتمال وجود دارد که یکسری امتیازهای سیاسی به خاطر تلاش در کاهش قیمت نفت کسب کند، تصریح کرد: از سوی دیگر باید به این موضوع اشاره کرد که با کاهش بهای طلای سیاه در بازار جهانی روسیه به عنوان یک کشور صادرکننده گاز مجبور است که قیمت گاز صادراتی خود را هم کاهش دهد.مدیر سابق امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران با تاکید بر اینکه قیمت گاز صادراتی روسیه تابع بهای جهانی نفت‌خام است، یادآور شد: علاوه بر روسیه سایر کشورهای صادرکننده گاز همچون ایران، قطر، الجزایر و ترکمنستان هم از کاهش قیمت نفت زیان خواهند دید.
خطر کسری بودجه دولت تدبیر و امید
نماینده سابق ایران در اوپک درخصوص بسته شدن بودجه سال جاری دولت بر مبنای نفت 100 دلاری و احتمال کسری بودجه با سقوط قیمت جهانی طلای سیاه هم بیان کرد: کاهش بهای نفت به محدوده 86 دلاری حدود 14 دلار در هر بشکه با نفت 100 دلاری فاصله دارد که پر کردن این فاصله با درآمدهای نفتی مشکل است.وی با بیان اینکه هدف از راه‌اندازی صندوق ذخیره ارزی و یا صندوق توسعه ملی هم برای چنین روزهایی بوده است، اظهار کرد: با تزریق منابع صندوق ذخیره ارزی به بودجه می‌توان خطر کسری بودجه سال جاری دولت را مرتفع کرد.
ایران پیشنهاد نشست فوق‌العاده اوپک را بدهد
خطیبی همچنین در پاسخ به سوالی مبنی بر تشکیل نشست فوق‌العاده و اضطراری اوپک برای بررسی دلایل کاهش قیمت‌ها و حتی کاهش سقف تولید نفت اوپک، بیان کرد: ونزوئلا تاکنون رسما پیشنهاد خود را برای برگزاری نشست فوق‌العاده اوپک اعلام کرده است. مهر نوشت؛ نماینده سابق ایران در اوپک با بیان اینکه وزیر نفت ایران هم باید پیشنهاد برگزاری نشست فوق‌العاده را به ریاست اوپک ارائه کند، تبیین کرد: رئیس اوپک با رایزنی با سایر اعضا و دبیرکل اوپک می‌تواند اقدام به برگزاری نشست فوق‌العاده اوپک کند. این کارشناس اقتصاد انرژی خاطرنشان کرد: تمامی تصمیمات اوپک براساس اجماع حاصل می‌شود و از این رو کل اعضا باید برای برگزاری نشست فوق‌العاده اعلام آمادگی کنند.
نفت ارزان دامن پتروشیمی را هم گرفت
همچنین دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی از کاهش قیمت محصولات صادراتی پتروشیمی ایران در بازار جهانی و منطقه‌ای متاثر از کاهش بهای نفت خام خبر داد و اعلام کرد: با وجود کاهش قیمت‌ها، اهداف ارزی صادرات محصولات پتروشیمی ایران تا پایان سال جاری محقق خواهد شد. مهرنوشت؛ احمد مهدوی درباره تاثیر کاهش قیمت جهانی نفت خام بر قیمت محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های پلیمری صادراتی ایران در بازار جهانی، گفت: قطعا کاهش قیمت نفت خام در بازار جهانی در قیمت و بهای محصولات صادراتی پتروشیمی ایران تاثیرگذار است. دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی ایران با اشاره به کاهش اکثر محصولات صادراتی پتروشیمی ایران در بازارهای منطقه‌ای و جهانی تصریح کرد: از سوی دیگر با توجه به اینکه خوراک برخی از واحدهای پتروشیمی نفتاست این کاهش قیمت در کاهش بهای خوراک نفتای برخی از پتروشیمی‌ها تاثیرگذار خواهد بود. این مقام مسئول در پاسخ به این سوال که آیا اهداف ارزی صادرات محصولات پتروشیمی ایران با توجه به کاهش قیمت‌ها در بازار جهانی محقق خواهد شد، اظهار کرد: برای سال جاری هدف‌گذاری برای تولید 20 تا 22 میلیارد دلار محصول پتروشیمی در کشور است که از این میزان حدود 10 تا 12 میلیارد دلار برای تامین خوراک صنایع تکمیلی پتروشیمی در بازارهای داخلی عرضه خواهد شد. مهدوی افزود: با وجود کاهش قیمت‌ها اما اهداف ارزی صادرات محصولات پتروشیمی ایران تا پایان سال‌جاری محقق خواهد شد. دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی ایران همچنین با اشاره به کاهش واردات برخی از محصولات پتروشیمی به دلیل تامین کامل نیاز صنایع تکمیلی پتروشیمی توسط واحدهای پتروشیمی، خاطرنشان کرد: تا زمانی که نیاز بازارهای داخلی تامین نشود محصولی به خارج کشور صادر نخواهد شد.