عمر مفید ساختمان‌ در ایران چند سال است؟

در حال حاضر به طور متوسط روزانه بالغ بر ۳ هزار واحد مسکونی جدید در کشور احداث می‌شود، به همین جهت صنعت ساختمان به عنوان یکی از مهمترین و اساسی ترین صنایع در توسعه کشور، نقش اصلی در مصرف منابع و سرمایه‌های ملی دارد به طوری که بنابر آمارهای جهانی بیش از ۳۰ درصد از درآمد سرانه ملی در کشور ما صرف تامین مسکن می‌شود.

اما باوجود اهمیت این صنعت در کشور، عمر مفید ساختمان‌ها در ایران کمتر از ۴۰ سال است در حالی که این مقدار در کشورهای توسعه یافته به بیش از ۱۰۰ سال می‌رسد که نشانگر هدررفت بالای سرمایه در صنعت ساختمان است.

آمارها نشان می‌دهد که هرایرانی به طور متوسط حدود ۱۰ درصد درآمد سالانه خود را به علت پایین بودن کیفیت ساختمان از دست می‌دهد که این اتلاف سرمایه‌های ملی زیان های زیادی را به اقتصاد و صنعت وارد می‌کند.

از سوی دیگر، ایران کشوری زلزله خیز است که پایداری ساختمان‌ها و ساخت بناهای پایدار در آن اهمیت زیادی دارد و خسارات سنگین مالی به همراه فرصت‌هایی که صرف بازسازی زلزله می شود از جمله خسارت‌های اولیه‌ای است که بر اثر این حادثه طبیعی گریباگیر کشور خواهد شد. بنابراین ساخت و ساز باکیفیت و استفاده از مصالح ساختمانی با دوام از اصول اولیه مقاومت در برابر زلزله به شمار می‌رود.

اما در تولید برخی از مصالح ساختمانی به دلیل نبود نظارت کافی بر کارگاه‌ها و عدم رعایت استانداردهای کافی مشکلاتی وجود دارد که همین موضوع عمرمفید ساختمان‌ها را در کشور کاهش می‌دهد، ضمن آنکه وجود سازنده‌های بدون صلاحیت و رعایت نکردن اصول ساخت و ساز حرفه‌ای و تخصصی از دیگر عواملی است که کاهش عمر مفید ساختمان‌ها را به دنبال دارد.

آجر و سیمان انرژی‌برترین ماده ساختمانی

براین اساس، تولید مصالح ساختمانی در کشور ما علاوه بر کیفیت پایین در برخی محصولات، بسیار انرژی بر است بطوریکه سهم بخش صنعت از مصرف کل انرژی در کشور حدود ۲۰ درصد برآورد می‌شود که در این میان اجزای تشکیل دهنده ساختمان یکی از پرمصرف ترین مواد اولیه این بخش هستند و با سهم ۲۵ درصدی از انرژی مصرفی، سهم بالایی را نسبت به آمارهای جهانی به خود اختصاص داده‌اند.

براساس آمارها، صنعت آهن و فولاد حدود ۱۶ درصد، آجر ۲۱ درصد، سیمان ۱۳ درصد، شیشه ۲ درصد، و گچ و آهک ۳ درصد از انرژی بخش صنعت را مصرف می‌کنند که آمار بالایی در مصرف انرژی به شمار می‌رود ضمن آنکه نوسان قیمتی در این بازارها تاثیر زیادی را هم بر قیمت نهایی مسکن می گذارد.

سیمان به عنوان یکی از پرکاربرترین مصالح ساختمانی، رتبه دوم مصرف انرژی را به خود اختصاص داده است به طوری‌که ۱۳ درصد از کل مصرف انرژی مربوط به این ماده اولیه ساخت و ساز است و حتی برخی آمارها نشان می‌دهد که مصرف انرژی در تولید سیمان نسب به متوسط جهانی ۲۸ درصد بیشتر است که با توجه به حجم ساخت و سازهای کشور، رقم بالایی محسوب می‌شود.

از طرف دیگر متاسفانه به رغم سرمایه‌گذاری خوبی که در این صنعت سیمان انجام شده است، مصرف این ماده اولیه در کشور الگوی مناسبی ندارد و بخش زیادی از سیمان پرتلند تولیدی در کشور صرف کارهای بنایی می‌شود که در واقع نیازی به کاربرد این نوع سیمان‌ها در بنایی نیست و به راحتی با تولید سیمان‌های بنایی که مصرف انرژی کمتری دارد، صرفه جویی مناسبی در این حوزه انجام می‌شود.

در حال حاضر حدود ۸۰ واحد تولید سیمان در کشور وجود دارد که ظرفیت تولید این واحدهای تولیدی تاپایان سال ۹۳ به بیش از ۸۵ میلیون تن می‌رسد، ضمن آنکه براساس سند چشم انداز ۲۰ ساله ظرفیت تولید سیمان در سال ۱۴۰۴ باید به رقم ۱۱۰ میلیون تن افزایش یابد. این در حالی است که با روش تولید کنونی این ماده اولیه، مصرف انرژی چندبرابر می‌شود و هزینه‌های تولید افزایش پیدا ‌می‌کند.

آمارها حاکی از آن است که میزان هزینه انرژی و سوخت مورد استفاده در این صنعت بر مبنای قیمت جهانی برابر با ۵۴.۷۵ دلار است که با احتساب قیمت دلار ۲۴۷۰۰ ریال معادل ریلی آن برابر با ۱ میلیون و ۳۵۲ هزار و ۳۲۵ ریال می شود. این در حالی است که قیمتی که کارخانه‌های تولیدی سیمان در سال ۹۲ برای بحث سوخت پرداخت کرده اند. بالغ بر ۱۷۵ هزار و ۶۲۰ ریال است. این محاسبات نشان می دهد که میزان مصرف بهینه سیمان چه تاثیری در اقتصاد کشور خواهد داشت و از هدررفت سرمایه های کشور جلوگیری می شود.

در واقع سیمان حدود ۱۲ درصد از حجم بتن را شامل می‌شود و سیمان و بتن اجزای کلیدی ساخت و سازهای مسکونی و تجاری هستند بنابراین کاهش مصرف انرژی و هزینه های تولید در این بخش می‌تواند نقش زیادی را بر هزینه تمام شده ساختمان داشته باشد. ضمن آنکه تولید با کیفیت و استاندارد این مواد اولیه و کاربرد صحیح آن در ساخت و سازها عمرمفید ساختمان را در ایران چندبرابر می‌کند.

اما باوجود اهمیت این مواداولیه در صنعت ساختمان، ضعف نظارت بر تولید مصالح ساختمانی و کاربرد صحیح آنها در ساختمان سازی همچنان یکی از بزرگترین مشکلات صنعت ساختمان به شمار می‌رود که ادامه این وضعیت در آینده زیان های جبران ناپذیری را به کشور وارد می‌کند.