افول رادیو، جهش تلفن همراه
با وجود آنکه آمارها از کمترشدن قدرت خرید خانوار در سال‌های گذشته حکایت دارد اما جدول توزیع لوازم زندگی متعلق به خانوارها نشان می‌دهد در 10سال گذشته بر حجم استفاده از لوازم رفاهی و مدرن افزوده شده و لوازمی که مسبب زحمت برای مصرف‌کنندگان است از زندگی خانوار خارج شده است.
یکی از این وسایل رفاهی، اتومبیل شخصی است که درصد خانوارهای استفاده‌کننده از آن دوبرابر شده است. آمار بانک مرکزی می‌گوید در سال 82 تنها 9/20درصد از خانوارها اتومبیل شخصی داشته‌اند، در حالی که در سال 92، درصد دارندگان اتومبیل شخصی به 4/44 درصد رسیده است که 112درصد رشد را نشان می‌دهد؛ یعنی حتی از دو برابر هم بیشتر.
سهم هر کالا در بودجه و سبد هزینه‌ای خانوار، معرف اهمیتی است که هر خانواده برای آن کالا در سبد ترکیب کالاهای مصرفی خود قایل است. عوامل موثر بر سهم هزینه خرید خودرو سواری نو در سبد هزینه خانوار یا به کارگیری داده‌های مقطعی مربوط به سال‌های ۱۳۶۰ تاکنون نشان می‌دهد که تغییر قیمت سایر کالاها مانند مسکن، پوشاک، غذا، آموزش، تفریح، لوازم خانگی و... تاثیری بر سهم هزینه خودرو نداشته است. اما میزان درآمد و هزینه واقعی مصرف‌کننده و تعداد افراد خانواده بر میزان خرید و تقاضای خودرو توسط خانواده موثر بوده است. یعنی افزایش درآمد و قدرت خرید خانواده و افزایش سطح هزینه‌های خانواده و همچنین افزایش تعداد اعضای خانواده، باعث شده تا خانواده ایرانی به فکر خرید خودرو باشد. به عبارت دیگر، اگر میزان درآمد و هزینه‌ها بالا برود و ازدواج، بچه‌دارشدن و افزایش تعداد بچه‌ها را در خانواده شاهد باشیم تقاضای خانواده برای خرید خودرو نیز اتفاق می‌افتد.
البته نحوه رفتار خانواده ایرانی نشان می‌دهد خودرو از نظر خانواده‌ها کالایی لوکس و با کشش است؛ یعنی خانوارها ابتدا هزینه غذا، پوشاک، اجاره خانه، خرید مسکن، آموزش و لوازم خانگی و... را در اولویت قرار می‌دهند و بعد به خرید خودرو فکر می‌کنند و از نظر آنها خودرو کالایی ضروری محسوب نمی‌شود. همچنین با افزایش قیمت خودرو و درآمد خانواده، تقاضا برای خرید خودرو فرق می‌کند. هر چه قیمت خودرو بالاتر برود تمایل به خرید کمتر می‌شود اما هر چه درآمد خانواده بیشتر شود تمایل برای خرید خودرو بیشتر می‌شود.
در این جداول آمار جالب توجه دیگر به تلفن همراه مربوط می‌شود. این وسیله جیبی کوچک جای خود را به خوبی در بین خانوار باز کرده و آنقدر محبوبیت داشته که در سال 92 تعداد خانوارهایی که از این وسیله ارتباطی بهره‌مند بودند 7/94درصد برآورد شده‌اند. این آمار وقتی جالب‌تر می‌شود که بدانیم در سال 82 تنها 2/11درصد از خانوارها تلفن همراه داشته‌اند. این عدد یعنی 745درصد رشد یا به عبارتی چیزی حدود هشت‌برابر.وضعیت استفاده از رایانه نیز مشابه آن چیزی است که درخصوص تلفن همراه گفتیم اما با درصدهایی پایین‌تر. استفاده‌کنندگان از یارانه در سال 82 حدود 1/16درصد بوده‌اند که در سال 92 با رشد قابل توجه 191درصد به 47درصد رسیده است.
هر چقدر بازار خرید تلفن همراه و رایانه داغ بوده برعکس بازار رادیو ضبط و رادیو کساد شده است. در سال 82 بیش از نیمی از خانوارها رادیو ضبط داشتند؛ یعنی به‌طور دقیق 8/74درصد از خانوارها، اما در سال 92 مصرف‌کنندگان یا بهتر است بگوییم دارندگان رادیو ضبط به 2/30درصد رسیده است. درصد دارندگان رادیو هم از 8/19 به 2/12درصد رسیده است.
دوچرخه هم از دور خارج شده است. به موازات افزایش متقاضیان اتومبیل، دارندگان دوچرخه روز به روز کمتر شده‌اند. آمارها نشان می‌دهد دارندگان این وسیله نقلیه از 3/23درصد در سال 82 به 7/13درصد در سال 92 رسیده است.با ورود تکنولوژی و ابزار و وسایل جدید، رفاه هم در خانوارها افزایش یافته است و دیگر کمتر کسی به خود زحمت رکاب‌زدن در خیابان‌های شلوغ و آلوده را می‌دهد. مصداق دیگر افزایش رفاه هم شاید کمترشدن استفاده از چرخ خیاطی است. در گذشته بخشی از لباس‌های خانگی افراد خانوار توسط بانوی خانه دوخته می‌شد اما امروز این دوخت‌ودوزها جای خود را به لباس‌های حاضری با مدل‌های روز داده است. به همین دلیل هم تعداد دارندگان چرخ خیاطی از 9/71درصد به 9/58درصد کاهش یافته است.
