انتقاد ترکان از کانون‌های سیاسی:
انتقاد ترکان از وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های ملی مخل در فعالیت‌های مناطق آزاد تند و صریح است: «دستگاه‌های ملی و وزارتخانه‌ها از مناطق آزاد دست بردارند.» دلیل را هم به همان صراحت و سادگی عنوان کرده است: «مشکل دخالت این ارگان‌ها در مناطق آزاد تبدیل به مصیبت شده است.»
ششم شهریور سال گذشته بود که قرعه مدیریت در مناطق آزاد به نام ترکان درآمد و روحانی در نامه‌ای وی را به این سمت منصوب کرد. حالا درست یک‌سال بعد از حضور ترکان در مناطق آزاد در سمت دبیر شورایعالی مناطق آزاد تجاری و اقتصادی، وی زبان به انتقاد از دستگاه‌های ملی و وزارتخانه‌ها باز کرده و در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری دوشنبه‌شب گفته: «می‌خواهند در مناطق آزاد سنگ‌اندازی کنند. تا در منطقه‌ای حرکتی انجام می‌شود انگار افرادی ایستاده‌اند که با سنگ آنجا را هدف قرار دهند.» در نتیجه این سنگ‌اندازی‌ها «وضعیت مناطق آزاد با اهداف اولیه موردنظر فاصله دارد»؛ مناطقی که در هشت‌سال دولت گذشته، پرونده‌های سنگین فساد اقتصادی آن هنوز هم در جریان است.
اما موضوعی که ترکان به آن اشاره کرده گویا فراتر از دخالت وزارتخانه‌ها در اقدامات مناطق آزاد است و گویا بیشتر شایبه دخالت‌های سیاسی می‌رود. چون وی گفته: «در هر منطقه‌ای که فعال می‌شود کانون‌های سیاسی هم متمرکز می‌شوند.» برای همین ترکان اضافه کرده: «از این افراد می‌خواهم اجازه دهند ما تجربیات خود را به آزمایش بگذاریم تا ببینیم آیا می‌توانیم ایران 1404 را در یک قطعه کوچک ایجاد کنیم یا نه.»
اظهارات ترکان در این مورد صریح و کوتاه است. اما علی‌اصغر مونسان، رییس منطقه آزاد کیش در گفت‌وگو با «شرق» توضیحات بیشتری در مورد مناطق آزاد و گرفتاری‌های آنها ارایه می‌کند. به گفته مونسان آنچه در مناطق آزاد حایزاهمیت است وجود قوانین هماهنگ، مدیریت واحد و تسهیل در روابط تجاری است. دلیل آن هم واضح است. سرمایه‌گذارانی که در این مناطق فعالیت می‌کنند باید با یکسری قوانین و مقررات تجاری و اقتصادی یکسان مواجه باشند و مدیریت واحد؛ همان چیزی که در قانون مناطق آزاد دیده شده است و در کل، وجه تمایز این مناطق از سایر نقاط کشور است. اما مشکل از جایی آغاز می‌شود که مدیران مناطق آزاد تابع قوانین این مناطق نیستند. مونسان می‌افزاید: بر اساس قوانین مناطق آزاد، تمامی مدیران بر اساس پیشنهاد مدیرعامل سازمان مناطق آزاد انتخاب و حکم آنها توسط وزیر وزارتخانه‌های مربوطه صادر می‌شود. همین موضوع سبب می‌شود که وزارتخانه‌ها در کار مناطق آزاد دخالت کنند و برخی از مدیران هم به‌جای تبعیت از قانون و مدیریت یکپارچه این مناطق، به قوانین وزارتخانه‌های خود تن بدهند. ترکان هم در سخنان خود به همین موضوع اشاره کرده و گفته: «قانون مناطق آزاد زیر نظر مدیرعامل همان منطقه است.»
مونسان تاکید می‌کند: بر اساس قانون در تمام دنیا قوانین مناطق آزاد خاص خودشان است. این مناطق هم دو ویژگی خاص دارند؛ یکی تمرکز در قوانین و دیگری تسهیل در قوانین اجرایی. این دو ویژگی سبب می‌شود کارها در این مناطق به‌سرعت پیش برود. اما مدیران مناطق آزاد چون از وزارتخانه حکم خود را گرفته‌اند به قانون کشور پایبندند و نه قانون مناطق آزاد. به دلیل همین تداخل در قوانین و دخالت‌های وزارتخانه‌هاست که ترکان گفت: «از همه دستگاه‌های ملی و وزارتخانه‌ها می‌خواهم که تمام اتکا و خلاقیت خود را به‌جای دیگری ببرند.» به گفته ترکان آنچه مانع ادامه فعالیت در مناطق آزاد می‌شود این است که «مدیران مناطق آزاد می‌خواهند دستور کار خود را از وزارتخانه‌ها بگیرند و وزارتخانه‌ها نیز آماده تجربه‌های نو نیستند. اما هدف شورایعالی مناطق آزاد انجام تجربه‌های نو در این مناطق است.» مونسان هم در پایان تاکید می‌کند: نهایت این دخالت‌ها و سنگ‌اندازی‌ها آن است که نمی‌توان در این مناطق کاری را پیش برد و در نهایت هم این انتقاد به ما وارد می‌شود که چرا مناطق آزاد نتوانسته‌اند عملکرد مطلوبی داشته باشند.
-----------------------
تغییر کاربری اقتصادی مناطق آزاد به کاربری سیاسی
احمد خرم . عضو هیات‌مدیره منطقه آزاد چابهار
مناطق آزاد تعاریف مشخص و قوانین خاص خود را دارد. تسهیل و ساده‌سازی در قوانین در کنار معافیت‌های مالیاتی برای جذب سرمایه‌گذاران، از مهم‌ترین ویژگی‌های مناطق آزاد است تا این مناطق راه ورود و جذب سرمایه‌های خارجی به کشور باشد. اما موضوع اصلی این است که با گذشت بیش از دودهه از راه‌اندازی مناطق آزاد در ایران، هنوز مدیران این مناطق و مسوولان ما نه با تعریف این مناطق آشنا هستند و نه با قوانین خاص آن. این عدم شناخت را می‌توان به‌راحتی از برخوردهای دستگاه‌های اجرایی با این مناطق درک کرد. آنها با مناطق آزاد به‌گونه‌ای برخورد می‌کنند که با سرزمین اصلی. این در حالی است که باید مدیریتی واحد و قوانینی متفاوت بر این مناطق حاکم شود. در آن صورت است که این مناطق می‌توانند بر اساس کارکرد اصلی خود فعالیت کنند. در یک مقایسه ساده می‌توان وضعیت مناطق آزاد ایران و دوبی را با هم مقایسه کرد. دوبی هم تقریبا فعالیت در مناطق آزاد خود را همزمان با ما آغاز کرده است. اما وضعیت دوبی چگونه است و وضعیت ما به چه نحو است. در حال حاضر تمام برندهای معروف دنیا در دوبی تولید دارند یا قطعات مختلف را به دوبی صادر می‌کنند و آنجا قطعات سرهم شده و کالا را می‌سازند. نگاه درست به مناطق آزاد چه سرمایه‌ای برای دوبی به‌همراه داشته و برداشت نادرست برای ما چه به‌همراه آورده است. دوبی از نظر مناطق آزاد اقتصادی به جایگاهی در منطقه رسیده که جای رقابت و رشد را از دیگر کشورها گرفته است. اما ما کشوری هستیم با نقاط مرزی بسیار و نقاط اتصال بسیار زیاد با کشورهای منطقه و با داشتن مناطق آزاد بسیار باید جایگاه بهتری کسب می‌کردیم. در بررسی مناطق آزاد ایران یک نکته را نباید فراموش کنیم و آن اینکه در هشت‌سال دولت نهم و دهم مناطق آزاد از فعالیت‌های اقتصادی به فعالیت‌های سیاسی تغییر کاربری دادند. مدیریت این مناطق به افراد و جریان‌های خاص سپرده شد. چندین پرونده قطور از فسادهای اقتصادی در مناطق آزاد هنوز در جریان بررسی است. کانون‌های خرید و تصاحب زمین در این مناطق فعال و مانع فعالیت صحیح این مناطق بود.