مشاهدات حکایت از رفت‌و‌آمدهای توریست‌ها به بازار برای تبدیل ارز خود به ریال دارد؛ اتفاقی که علاوه‌بر تقویت سمت عرضه نشانگر آن است که تمایل فروشندگان کالا و خدمات داخلی به دریافت ارز کاهش یافته است.
این در حالی است که در دوره نوسان ارزی، فروشندگان از خریداران خارجی معادل ریالی کالاها، ارز نیز می‌پذیرفتند؛ اما در دوره اخیر به‌واسطه ثبات حاکم بر بازار این پذیرش کم شده است. «دنیای اقتصاد» در گزارش تحولات روزانه بازار ارز به این موضوع نیز پرداخته است. در کنار بررسی بازار داخلی، روند جهانی بازار طلا نیز دنبال شده است.
توریست‌های خارجی در بازار ارز
در روزهای اخیر همزمان با افت تدریجی و نسبی قیمت، بازار ارز شاهد حضور بیشتر «توریست‌های خارجی» و تقاضای این افراد برای تبدیل ارز خود به ریال بوده است. این موضوع از یکسو بیانگر افزایش عرضه ارز در بازار است و از سوی دیگر، از تقویت اعتبار ریال به دنبال ثبات اخیر در روند قیمت‌ها حکایت دارد. این در حالی است که در سال‌های گذشته و با نوسان‌های شدید، جهشی و غیرقابل پیش‌بینی ارز، به میزان زیادی از اعتبار ریال کاسته شد و نگرانی‌هایی نسبت به «دلاری» شدن اقتصاد کشور مطرح می‌شد؛ به‌طوری که حتی شهروندان داخلی نیز به‌تدریج تمایل بیشتری برای استفاده از «دلار» در معاملات خود نشان می‌دادند و وضعیت هشدارآمیزی در اقتصاد ایجاد شده بود.
البته کارشناسان معتقدند این وضعیت که به دنبال نوسان‌های شدید ارزی رخ داد، بیش از هر چیز در نتیجه تورم بالای سال‌های ماقبل بود که به دلیل عدم تعدیل نرخ ارز با تورم، زمینه‌های یک شوک در آینده را در بازار ارز به وجود آورده بود. بر همین اساس، در حال حاضر نیز کارشناسان معتقدند در هدایت مسیر آینده نرخ ارز، ضرورت تناسب و تعدیل قیمت با تورم باید مورد ملاحظه قرار بگیرد.
روز گذشته قیمت خرید دلار به زیر سطح 3100 تومان رسید، در حالی که نرخ فروش با 5 تومان کاهش به 3105 تومان رسید. البته در بازار دیروز فعالان غیررسمی دلار را با قیمت‌های پایین‌تر از 3100 تومان به فروش می‌رساندند، ولی تابلوی صرافی‌ها شاهد نرخ‌های پایین‌تر از این سطح نبود. با رسیدن قیمت دلار به 3105 تومان، پرسش بازار و فعالان این است که آیا بار دیگر بازار در مقابل کاهش قیمت به زیر 3100 تومان مقاومت خواهد کرد یا در روزهای آینده شاهد کاهش قیمت و عبور آن به سمت کانال قیمتی زیر 3100 تومان خواهیم بود؟ تعدادی از فعالان بازار اعتقاد دارند روند کاهشی قیمت دلار در روزهای آینده ادامه پیدا خواهد کرد و قیمت دلار به زیر 3100 تومان (سطح حمایتی) خواهد آمد، اما گروهی دیگر از فعالان همچنان باور دارند در شهریورماه شاهد افزایش تقاضا خواهیم بود و به تبع این افزایش تقاضا، قیمت دلار صعودی خواهد شد.
افت 5 تومانی دلار
روز گذشته قیمت دلار در ساعات ابتدایی بازار بر تابلوی اکثر صرافی‌ها 3110 تومان درج شد که نسبت به روز یکشنبه تغییری نداشت و ثابت باقی مانده بود. در ادامه اما نرخ‌ها کاهش یافت. در ساعات انتهایی بازار، قیمت دلار با 5 تومان کاهش نسبت به روز یکشنبه به 3105 تومان رسید. این در حالی است که از اواسط تیرماه سال‌جاری قیمت دلار به زیر 3110 تومان نیامده بود. با وجود اینکه روز یکشنبه نرخ غالب بازار 3105 تومان بود، برخی صرافی‌ها قیمت‌های خود را روی همان رقم قبلی 3110 تومان ثابت نگه داشتند و در مقابل کاهش نرخ‌ها مقاومت کردند. نکته قابل توجه در مورد بازار ارز دیروز سقوط نرخ خرید دلار به زیر 3100 تومان بود. روز گذشته نرخ خرید دلار بر تابلوی اکثر صرافی‌ها 3090 تومان یا 3095 تومان درج شد. همچنین دلار در معاملات فعالان غیررسمی با سقوط قیمت به زیر 3100 تومان مواجه شد و با نرخ‌هایی بین 3195 تومان تا 3198 تومان معامله شد.
اختلاف دیدگاه راجع به کاهش قیمت
گروهی از فعالان بازار کاهش قیمت دلار در دو روز ابتدایی هفته جاری را همچنان تحت‌تاثیر سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و گفت وگوهای وی با مسوولان کشور دانسته‌اند، اما اکثر فعالان کاهش قیمت دلار را ناشی از افت تقاضا می‌دانند. این در حالی است که تعدادی از فعالان غیررسمی، همچنان با نادیده گرفتن عرضه و تقاضا اعتقاد دارند، عاملی بیرونی بازار را کنترل می‌کند.
این عده در گذشته و در زمان افزایش بهای ارز، این ادعا را مطرح می‌کردند که دولت در زمان پرداخت یارانه‌ها قیمت دلار را بالا می‌برد و با فروش دلار، یارانه‌ها را پرداخت می‌کند، اما ماه اخیر در زمان پرداخت یارانه‌ها شاهد افت قیمت دلار بودیم.
با این حال، فعالان غیررسمی که بعضا از روند کاهشی قیمت در روزهای اخیر متضرر شده‌اند، حالا دولت را مقصر «کاهش قیمت» می‌دانند. گویی این عده نظر خود را عوض کرده و در این روزها نیز با نادیده گرفتن عرضه و تقاضا می‌گویند: «دولت در ابتدای ماه قیمت دلار را پایین می‌آورد و در انتهای ماه قیمت آن را افزایش می‌دهد تا توانایی پرداخت تعهداتش را داشته باشد.» این در حالی است که طبق گفته اکثر فعالان بازار و کارشناسان ارزی، در هفته‌های اخیر تقاضا کاهش پیدا کرده و این کاهش، عامل اصلی افت قیمت در روزهای اخیر بوده است. از سویی روز گذشته سرفصل دیگری به سمت عرضه ارز در بازار گشوده شد.
بر اساس مشاهدات میدانی و به گفته فعالان، «افزایش گردشگران خارجی» و تقاضای آنها برای تبدیل ارز خود به ریال، موجب تقویت سمت عرضه ارز به بازار شده است؛ بنابراین در کنار عرضه ارز حاصل از صادرات غیر نفتی، ارز حاصل از گردشگران خارجی نیز به سمت سبد ارزی بازار وارد شد. در واقع به نظر می‌رسد، کاهش تقاضا و تقویت سمت عرضه عامل اصلی کاهش قیمت دلار در بازار بوده است. البته به دلیل نبود آمار از تعداد گردشگران خارجی و میانگین مخارج آنها، امکان برآورد دقیق اثر این عامل بر بازار ارز داخلی وجود ندارد.
رفتار رسمی ارز
روز گذشته بانک مرکزی نرخ رسمی دلار را 26 هزار و 521 ریال اعلام کرد که افزایشی 5ریالی نسبت به روز یکشنبه داشته است. پس از رسیدن نرخ رسمی دلار به نرخ محاسباتی آن در بودجه، بانک مرکزی نرخ مبادلاتی دلار را در ابتدا (چهارشنبه هفته گذشته) 10 ریال و سپس (پنج‌شنبه هفته قبل) 5 ریال افزایش داد؛ اما روز شنبه این نرخ با یک ریال کاهش اعلام شد. در ادامه، در روز گذشته نیز بانک مرکزی قیمت رسمی دلار خود را با 5 ریال افزایش اعلام کرد. انتظار می‌رود بانک مرکزی نرخ رسمی دلار را با همین شیب ملایم افزایش خواهد داد. همچنین بانک مرکزی نرخ رسمی پوند را با 102 ریال افزایش اعلام کرد که این افزایش قیمت اعلام شده را ناشی از افزایش در نرخ برابری این ارز در بازارهای جهانی در برابر دلار دانست. دیروز هر سکه بهار آزادی طرح جدید با قیمت 946 هزار تومان معامله شد که کاهشی 2 هزار تومانی نسبت به روز شنبه داشته است. فروشندگان سکه و طلا کاهش بهای اونس جهانی را در کنار کاهش تقاضا، از عوامل عمده کاهش قیمت سکه در روزهای ابتدایی این هفته می‌دانند.