تحولات اخیر منطقه، عبور ایرلاینهای بینالمللی از آسمان ایران و تقاضا برای استفاده از آسمان ایران را افزایش داده است؛ تقاضایی که درآمد ارزی ایران از محل پروازهای عبوری را به میزان چشمگیری افزایش خواهد داد. آنطور که مدیرعامل شرکت فرودگاهها گفته، درآمد ارزی ایران از محل پروازهای عبوری در سال گذشته 120میلیوندلار بوده و در یکماه گذشته این درآمدها 40درصد افزایش یافته است. بهعبارتی درآمدهای ارزی ایران از محل پروازهای عبوری با احتساب 640 پرواز کنونی به 170میلیوندلار خواهد رسید و اینطور که خبرها حاکی است، احتمالا تقاضا برای استفاده از آسمان ایران افزایش خواهد یافت و بهتبع آن این رقم هم بیش از این خواهد شد. با آغاز حملات هوایی آمریکا در روز جمعه به مواضع گروه داعش در عراق، بسیاری از پروازهای بینالمللی مسیر خود را از عراق به آسمان ایران تغییر دادهاند. به گزارش ایسنا از روز جمعه که آمریکا حملات هوایی خود به عراق را آغاز کرد، آمار لحظهای وبسایتهای ردیابی پروازها نشان داد پروازها به مقصد منطقه خلیجفارس و مناطق دیگر که معمولا از راههای هوایی عراق عبور میکنند، مسیرهای موازی از طریق ایران را در پیش گرفتند. بر اساس اطلاعات وبسایت Flightradar24.com، ایرلاینهای متعددی بعدازظهر روز جمعه به وقت خاورمیانه از طریق غرب ایران پرواز کردند. مقامات وبسایت آمریکایی FlightAware.com
اظهار کردهاند شماری از ایرلاینهای غیرآمریکایی که عمدتا منطقهای و داخلی هستند همچنان بر فراز عراق پرواز میکنند. با اینهمه بیشتر مردم بهسمت شمال میروند و از طریق مرز ایران-ترکیه تردد میکنند تا از عراق و همچنین سوریه جنگزده اجتناب کنند. سازمان هواپیمایی فدرال آمریکا در واشنگتن چندساعت پس از اینکه جنگندههای آمریکایی مواضع داعش را که بخشهایی از شمال عراق را تصرف کرده است، بمباران کردند پرواز همه هواپیماهای مسافری آمریکا بر فراز عراق را ممنوع کردند. بریتیش ایرویز که تا پیش از تحولات اخیر از آسمان عراق استفاده میکرد، همچنین لوفتهانزا، اتریش ایرلاینز، ایرفرانس، امارات، کیالام رویال داچ ایرلاینز و ویرجین آتلانتیک اعلام کردند دیگر بر فراز عراق پرواز نمیکنند. بر اساس گزارش خبرگزاری فرانسه، مسیرهای هوایی در شمال و شرق عراق برای پروازهای مسافت طولانی میان اروپا، خاورمیانه و آسیا با وجود سالها آشفتگیای که در این کشور حکمفرما بوده، همواره مورد علاقه ایرلاینهای بینالمللی بوده است. اما سازمان هواپیمایی عراق 22 ژوییه با اشاره به افزایش عملیات نظامی زمینی از خلبانان خواست جانب احتیاط را رعایت کرده و پایین ارتفاع 23هزارو500پایی پرواز نکنند.
سازمان ایمنی هواپیمایی اروپایی نیز هفته گذشته از ایرلاینهای اروپایی خواست در پرواز بر فراز عراق محتاط باشند و به احتمال استمرار وضعیت خطرناک ناشی از منازعه مسلحانه در این کشور اشاره کرد. نگرانی نسبت به پرواز بر فراز مناطق جنگی پس از سرنگونی هواپیمای مالزی ایرلاینز در منطقهای در شرق اوکراین که در کنترل نیروهای جداییطلب طرفدار روسیه بود، افزایش یافته است. در این فاجعه که 17 ژوییه روی داد و گفته میشود به دلیل اصابت یک موشک زمینبههوا بوده است، همه 298 سرنشین این هواپیما کشته شدند.
قهر آسمان روسیه با پروازهای اروپایی و آمریکایی
جدای از این موارد، دولت روسیه هم روز پنجشنبه تحریمهایی را علیه اتحادیه اروپا و آمریکا وضع کرد. آنطور که عصر ایران منتشر کرده است، یکی از موارد در دست بررسی مسکو، بررسی ممنوعیت عبور پروازهای شرکتهای اروپایی و آمریکایی از آسمان روسیه بهسمت آسیا و اقیانوس آرام است. موضوعی که والاستریتژورنال آن را خودانزوایی روسیه دانسته و پیشبینی کرده بعید است که پوتین، از درآمد پروازهای عبوری خود چشمپوشی کند. اما به نظر میرسد این تهدید در صورت عملیشدن، تعداد پروازهای عبوری از آسمان ایران را افزایش دهد و این موضوع بهنفع ایران تمام شود.
در انتظار درآمد 170میلیوندلاری
همزمان با انتشار اخبار افزایش تقاضا برای استفاده از آسمان ایران، مقامات ایرانی هم چراغ سبزی به این موضوع نشان دادهاند. چون مدیرعامل شرکت فرودگاهها به ایرنا گفته بود «اگر شرکتهای هواپیمایی پروازهای خود را بر فراز ایران گسترش دهند، از تخفیف در تعرفه عوارض برخوردار خواهند بود.» همچنین وی از ارتقای سیستمهای ناوبری برای افزایش پروازهای عبوری خبر داده و گفته بود: پیشبینی ما این است که باید برای ارتقای سیستمهای ناوبری حدود 250میلیوندلار هزینه شود. آسمان ایران مسیری امن و اقتصادی برای پروازهای بینالمللی است.
همین عاملی است که طی یک ماه گذشته پروازهای عبوری از 480پرواز در روز به 684پرواز برسد و درآمد هوانوردی کشور در همین یکماه، رشد 40درصدی داشته باشد. بهگفته محمدعلی ایلخانی درآمدهای ارزی ایران از محل پروازهای عبوری در سال گذشته 120میلیوندلار بوده و در یکماه گذشته 40درصد، یعنی 50میلیوندلار افزایش یافته است. اما ادامه تحولات اخیر مانند ناامنی در فضای کشور اوکراین و همچنین عراق احتمالا تعداد پروازها به آسمان ایران را از این هم ببیشتر خواهد کرد. آنطور که محمدعلی ایلخانی گفته آسمان ایران ظرفیت 750پرواز روزانه را دارد و همین سبب میشود که درآمد ایران از این محل بیشازاین هم افزایش یابد. اما نمیتوان دقیقا پیشبینی کرد که این درآمد تا چهحد افزایش یابد. چون بهگفته ایلخانی تعرفه پروازهای عبوری به تناژ هواپیما و طول مسیر بستگی دارد که این رقم از 50دلار شروع میشود و تا دوهزاردلار نیز میرسد.
ایلخانی افزود: 120میلیوندلار، سال گذشته از محل پروازهای عبوری درآمدزایی شد که با کاهش مناطق ممنوعه پروازی، انگیزه شرکتهای هواپیمایی بیشتر میشود. حادثه دلخراش سقوط هواپیمای مالزیایی برای ایران پیامد مثبت داشت، به نظر میرسد پس از این سانحه سازمان جهانی هواپیمایی کشوری (ایکائو) نسبت به عبور شرکتهای هواپیمایی از شرق اوکراین هشدار داده و عبور هواپیماها را از آسمان ایران خواستار شده که در این راستا ایران آمادگی خود را برای پذیرش پروازهای عبوری از شمال اروپا به شرق آسیا اعلام کرده است. سرپرست فرودگاههای کشور گفته افزایش پروازهای عبوری، منجر به افزایش سالانه 50میلیوندلاری درآمدهای کشور میشود.