«وجود انحصار در صنعت خودرو» تا پيش از كاهش تعرفه واردات در سال 91، موضوعي بود كه اتفاقنظري جمعي بر سر آن وجود داشت، اما با كاهش ناگهاني تعرفه واردات خودرو از 90 درصد به 45 درصد، اين «اتفاقنظر» تبديل به «اختلاف نظر» شد تا كارشناسان مختلف براي پاسخ به اين پرسش كه «با وجود اين ميزان تعرفه براي واردات خودرو، صنعت خودرو همچنان انحصاري است يا خير؟» نظرات خود را بيان كنند.تعرفه واردات خودرو كه از سالهاي ابتدايي آغاز فعاليت صنعت خودرو، خصوصا در سالهاي پس از هشت سال جنگ تحميلي از جمله حمايتهاي قاطع دولت از اين صنعت بود، در سال 92 يعني يك سال پس از كاهش تعرفه واردات خودرو در دولت دهم، بار ديگر به ميزان 5درصد كاهش يافت تا به اين ترتيب سقف تعرفه واردات خودروهاي خارجي به 40درصد برسد.
در حال حاضر براي واردات خودرو، بر اساس حجم موتور و ميزان مصرف سوخت سه سطح تعرفهاي وجود دارد كه از 40 درصد در خودروهاي زير 2000 سيسي آغاز شده و به 75 درصد در خودروهاي بالاي 2500 سيسي ميرسد. اما با توجه به اينكه ورود خودروهاي خارجي به كشور در سالهاي گذشته با مانعي سخت به نام تعرفه 90 درصدی همراه بود، آيا حالا و در شرايطي كه خودروهاي لوكس بيشماري با تعرفه 40 درصدی در حال ورود به كشور هستند، همچنان ميتوان گفت كه صنعت خودرو انحصاري است؟ بر اساس آخرين آمار منتشر شده از ميزان واردات خودرو، در بهار امسال تعداد 23 هزار و 242 دستگاه خودرو به ارزش بیش از 484 میلیون و 223 هزار دلار وارد کشور شده است. روشن شدن بحث قديمي «انحصاري بودن يا نبودن صنعت خودرو» با تكيه بر تعرفه واردات خودرو بهعنوان يكي از اصليترين دلايل وجود انحصار در صنعت خودرو، از آنجايي اهميت دارد كه ميتواند موضوعات بسياري را از جمله «قيمتگذاري خودرو»، «ورود سرمايهگذاران خارجي به كشور» يا «دخالت داشتن يا نداشتن دولت» در اين صنعت را روشن كند.
بر همين اساس زماني ورود خودروهاي خارجي به كشور با سختي انجام ميشد، در چنين دورهاي خودروسازان در ازاي در دست داشتن تمام بازار، مانند امروز با قيمتگذاري دولت يا به همراه داشتن برچسب انحصاري بودن اين صنعت چندان مشكلي نداشتند؛ درحاليكه حالا آنها با اشاره به نرخ تعرفه واردات خودرو و همچنين وجود چند خودروساز خصوصي در كشور زير بار انحصاري بودن اين صنعت نميروند. اما در حال حاضر و با توجه به نرخ تعرفه واردات خودرو، ديدگاههاي مختلفي در رابطه با انحصاري بودن يا نبودن صنعت خودرو بر اساس «تعرفه واردات خودرو» ايجاد شده است. در اين ميان برخي كارشناسان با خودروسازان موافق هستند و با اشاره به تعرفه 40 درصدي واردات خودرو «انحصاري بودن» اين صنعت را بيمعنا تلقي ميكنند. در مقابل برخي ديگر از كارشناسان همچنان عقيده دارند به دليل افت ارزش ريال، تعرفه 40 درصدي نيز همچنان بالاست و مانعي براي واردات خودرو به شمار ميرود. در اين ميان خودروسازان عقيده دارند با وجود تعرفه 40 درصدي براي واردات خودرو نميتوان گفت صنعت خودرو انحصاري است. آنها عقيده دارند با توجه به نرخ فعلي ارز، تعرفه «موثر» واردات خودرو نه 40 بلکه 28 درصد است.
بهعقيده خودروسازان با توجه به اینکه مبنای گمرک برای اخذ معادل ریالی تعرفه ارز مبادلهای است، معادل ريالي تعرفه 40 درصدي یک خودروی 10 هزار دلاری بر مبنای دلار 2635 تومانی (دولتي)9 میلیون و 800 هزار تومان است. خودروسازان عقيده دارند كه درصورت مبنا قرار دادن قیمت ارز آزاد در گمرک برای اخذ تعرفه واردات، میزان ریالی تعرفه 9 میلیون و 800 هزار تومان نخواهد بود؛ بلکه بيش از 14 میلیون تومان است، بنابراين تعرفه موثر واردات خودرو نه 40 بلکه 28 درصد است. خودروسازان با انجام اين محاسبات عقيده دارند ادعاي انحصاري بودن صنعت خودرو بياساس است.
كدام تعرفه؟ كدام حمايت؟
اما در كنار خودروسازان، برخي كارشناسان اقتصادي نيز عقيده دارند در شرايطي كه تعرفه 40 درصدي براي واردات خودرو وجود دارد فضا به نفع واردات خودرو تغيير كرده است و نميتوان گفت با وجود اين تعرفه در صنعت خودرو انحصار وجود دارد.
اين كارشناسان عقيده دارند «يك زماني تعرفه بالا براي واردات خودرو را چماق ميكردند بر سر خودروساز كه دولت از شما حمايت ميكند، اما تعرفه 40 درصدي مبناي حمايتي ندارد بنابراين ما نميتوانيم بگوييم خودروسازان در حال حاضر از حمايت تعرفهاي برخوردار هستند و همچنان آن را بر سر خودروسازان چماق كنيم.»
به عقيده يك كارشناس مسائل اقتصادي «با توجه به اينكه در حال حاضر تعرفه واردات خودروي كامل (سي.بي.يو) به 40 درصد رسيده است و تعرفه واردات قطعات منفصله خودرو (سي.كي.دي) 26 درصد است، نميتوان گفت فضا غيررقابتي يا انحصاري است.»
اين كارشناس ميگويد: «اگر تفاضل 16 درصدي اين دو نرخ تعرفه را در نظر بگيريم ميبينيم كه واردات خودروي كامل به صرفهتر است از طرفي در مقايسه نرخ سود بانكي كه بيش از 24 درصد است با اين تفاضل 16 درصدي توليد نيز بهصرفه بهنظر نميرسد.» اما اين كارشناس در حالي به تعرفه 26 درصدي براي واردات قطعات منفصله خودرو توسط خودروسازان اشاره ميكند كه با توجه به عمق داخليسازي خودروهاي توليدي، تعرفه پرداختي خودروسازان براي واردات قطعات منفصله 12 درصد است.
دولت بهمنظور تشويق خودروسازان براي توليد خودرو با تكيه بر توان و دانش فني داخل كشور، اين مشوق را براي خودروسازان گذاشته است كه از تعرفههاي پايينتري برخوردار شوند، بر همين اساس خودروهايي كه ميزان داخليسازي آنها بيش از 56 درصد است، از تعرفه 12 درصدي براي واردات قطعات منفصله برخوردار ميشوند. خودروسازان همواره به داخليسازي بيش از 60 درصدي خودروهاي توليد داخل اشاره كردهاند.
سعيد ليلاز، ديگر كارشناس مسائل اقتصادي نيز عقيده دارد با توجه به نرخ 40 درصدي تعرفه واردات، ديگر نميتوان گفت صنعت خودرو در ايران انحصاري است. او به تعداد زياد و مدلهاي متنوعي از خودروهاي خارجي اشاره ميكند كه خصوصا بعد از رسيدن تعرفه به 40 درصد وارد كشور شدهاند. اين كارشناس مسائل اقتصادي عقيده دارد واژه «انحصار» را ميتوان براي دورهاي استفاده كرد كه تعرفه واردات خودرو 90 درصد بود. اگرچه رشد چشمگير واردات خودرو طي دو سال گذشته واقعيتي است كه نميتوان آن را ناديده گرفت، اما با اين وجود بهنظر ميرسد شكل خودروهاي وارد شده به كشور و همچنين تعداد خودروهايي كه به كشور وارد ميشوند، هنوز به سطحي نرسيده است كه بتوان گفت انحصار صنعت خودرو شكسته شده است. با نگاهي به مدل خودروهاي وارد شده به كشور بعد از كاهش تعرفه واردات خودرو، ميتوان به وضوح مشاهده كرد كه خودروهاي وارد شده به مرزهاي كشور مانند سالهاي قبل همچنان خودروهايي لوكس و گرانقيمت هستند. در واقع خودروهاي وارد شده به كشور به قدري لوكس و گران هستند كه نه از نظر قيمتي و نه از نظر كيفيت، خودروهاي توليد داخل امكان رقابت با آنها را ندارند.
40 درصد تعرفه كم نيست
اما در شرايطي كه عدهاي از كارشناسان مسائل اقتصادي با تكيه بر دلايل خود تعرفه 40 درصدي را مانعي براي واردات خودرو نميدانند و بر اين اساس راي بر «غيرانحصاري» بودن صنعت خودرو ميدهند، برخي ديگر از كارشناسان صنعت خودرو را همچنان انحصاري و تعرفه واردات خودرو را همچنان در مقايسه با گذشته بالا ميدانند.
جمشيد پژويان در دسته كارشناساني قرار ميگيرد كه صنعت خودرو را حتي با وجود تعرفه 40 درصدي براي واردات خودرو انحصاري ارزيابي ميكند. رئيس پيشين شوراي رقابت در گفتوگو با خبرنگار «دنياي اقتصاد» ميگويد: وقتي ميگوييم تعرفه 40 درصدي بايد ببينيم كه اين ميزان تعرفه يعني چقدر؟ همانطور كه ميدانيد 40 درصد كمترين ميزان تعرفه واردات خودرو در ايران است در چنين شرايطي در مقايسه با تعرفه 12 تا 25 درصدي واردات خودرو در ساير كشورهاي دنيا ميتوان گفت كه تعرفه 40 درصد همچنان بالاست و مانع بزرگي براي واردات خودرو محسوب ميشود.
اين استاد اقتصاد در ادامه ميگويد: بايد ديد قيمت ارزانترين خودرويي كه ميتواند از چين، هند، كره جنوبي يا اروپا وارد ايران شود، با احتساب اين تعرفه چقدر ميشود؛ مثلا اگر خودرويي 8 يا 10 هزار دلاري از يكي از اين كشورها وارد شود با نرخ فعلي ارز قيمت خريد اين خودرو چيزي حدود 30 ميليون تومان تمام ميشود كه تعرفه 40 درصدي واردات آن چيزي حدود 12 ميليون تومان ميشود.
پژويان با اشاره به ميزان مبلغي كه خريدار ارزانترين خودروي خارجي بايد با تعرفه 40درصدي پرداخت كند ميگويد: مبلغ تعرفه در حالي روي قيمت يك خودروي خارجي ميآيد كه خودروهاي داخلي چنين ارقامي را براي ماليات يا هزينههايي از اين دست نميپردازند. بنابراين اگرچه تعرفه 40 درصدي در مقايسه با تعرفه 90 درصدي كه در گذشته براي واردات خودرو وجود داشت بسيار كمتر است؛ اما بايد اين نكته را نيز در نظر گرفت كه حالا نسبت به دورهاي كه تعرفه به همراه ساير هزينههاي واردات بيش از 100 درصد بود، ارزش ريال به يك سوم رسيده است.
پژويان با اشاره به كاهش ارزش ريال نسبت به سالهاي قبل ميگويد: در حال حاضر تعرفه 40 درصد شده است درحاليكه نرخ ارز رشدي 3 برابري داشته است؛ يعني قيمت يك خودروي خارجي با توجه به ارزش ريال و دلار تا 300درصد افزايش پيدا كرده است و به اين معناست كه يك خودروي 20 هزار دلاري حالا 66 ميليون تومان قيمت دارد در حالي كه قبلا نهايتا 25 ميليون تومان بود، حالا خريدار چنين خودرويي بايد 40درصد از قيمت پايه را با توجه به نرخ فعلي ارز پرداخت كند.
به عقيده اين كارشناس مسائل اقتصادي با توجه به تغييرات نرخ ارز و ريال، نميتوان گفت كه هزينههاي واردات خودرو كم شده و حالا صنعت خودرو غيرانحصاري است؛ زيرا هزينهاي كه حالا براي واردات خودرو با تعرفه 40 درصد پرداخت ميشود با هزينههاي تعرفه بيش از 100درصدي دو سال قبل تفاوت چنداني ندارد.
اين استاد دانشگاه در نهايت با اشاره به اينكه بازارخودروهاي وارداتي بازاري خاص و مجزا از خودروهاي داخلي است كه مشتريان خاص خود را دارد ميگويد: هنوز با وجود تعرفه 40درصدي كه برخي عقيده دارند مانعي براي واردات به شمار نميرود، ميزان واردات خودرو به قدري نيست كه بخواهيم بگوييم صنعت خودرو از حالت انحصاري خارج شده است؛ زيرا درجه تمركز دو خودروساز بزرگ كشور در بازار همچنان بالا است و بيش از 90 درصد بازار داخل را شامل ميشود. به عقيده كارشناسان تا زمانيكه سهم هر كدام از دو خودروساز بزرگ كشور از بازار 45 درصد است، نميتوان گفت صنعت خودرو رقابتي يا غيرانحصاري است، حتي اگر تعرفه واردات خودرو در كمترين حالت خود به 40درصد رسيده باشد.
کاهش تعرفه انحصارزدایی از بازار خودرو است؟
کد خبر : ۶۱۳۷ | چهارشنبه، ۱۵ مرداد ۱۳۹۳ - ۰۶:۴۱:۱۹ | ۷۳۹۵ بازدید |
«وجود انحصار در صنعت خودرو» تا پيش از كاهش تعرفه واردات در سال 91، موضوعي بود كه اتفاقنظري جمعي بر سر آن وجود داشت، اما با كاهش ناگهاني تعرفه واردات ...