«ریل آماده است، سوزنبان و بقیه هم آمادهاند که قطار به منزل برسد» این روایت جواد ظریف است در سیزدهمین روز مذاکره در وین. اما همتای آمریکایی او این روایت را بهگونهای در لفافه میگوید: «اهدافی که داریم غیرقابل دسترسی نیستند... راههایی برای توافق وجود دارد.» وزیر خارجه ایران در پایان مذاکرات روز سهشنبهاش با جان کری و کاترین اشتون در وین در نشستی خبری گفت در این مذاکرات به اندازه کافی پیشرفت شده و احتمال تمدید آن وجود دارد. او افزود ایران دوست ندارد مذاکرات به بعد از ۲۰ جولای، پنج روز دیگر، کشیده شود اما در صورت لزوم، توصیه خود او تمدید مذاکرات است و او مطمئن است که جان کری نیز چنین پیشنهادی را خواهد کرد. ظریف همچنین گفت موعد نهایی برای دستیافتن به توافق، ۲۵نوامبر، چهارم آذر است. اما نمیتوان تنها بخش مثبت حرف این دو وزیر را که برای سومین روز رودرروی هم نشسته و مذاکرهکردهاند، شنید. جان کری، بعدازظهر به وقت وین بود که در مرکز خبرنگاران، پشت تریبون ایستاد و گفت: «پیشرفتهای ملموسی داشتهایم، هرچند شکاف و اختلافات در موضوعات اساسی باقی مانده است. در چند روز گذشته مذاکرات گستردهای با ظریف داشتیم، دراینباره که چه کار میتوانیم کنیم تا مطمئن شویم خواستههای ایران و آمریکا تامین شود. باید مطمئن شویم برنامه هستهای ایران اکنون و در آینده صلحآمیز خواهد بود. در این فاصله شش ماه که از توافق ژنو گذشته همه اعضا به آن پایبند بودهایم ولی کارهای زیادی هنوز باید انجام شود و تیم ما به سختی در این زمینه تلاش خواهد کرد.» وزیر امور خارجه آمریکا افزود: «مسیری به جلو در این مذاکرات وجود دارد که ایران نیاز دارد پا در آن مسیر بگذارد.»
جان کری همچنین گفت که موضعش را به صورت «کاملا آشکار روشن کرده که 19هزار سانتریفیوژی که ایران در حال حاضر در اختیار دارد، خیلی زیاد است.» کری مدعی شد میزان ظرفیت غنیسازی که از سوی رهبر ایران مطرح شده در شرایط فعلی بسیار زیاد است اما اضافه کرد که رهبر ایران هم در مورد برنامههای درازمدت ایران سخن میگفته است.
او گفت که از وین به واشنگتن خواهد رفت تا نتیجه مذاکرات را به باراک اوباما گزارش دهد. جان کری به خبرنگاران در وین گفت برای مشورت با رییسجمهوری آمریکا و کنگره درباره روند مذاکرات و امکان تمدید مهلت فعلی برای دستیابی به توافق جامع هستهای با ایران به واشنگتن برمیگردد. کری بعد از این نشست خبری و لحظاتی پیش از ترک وین، باز هم دیداری کوتاه با ظریف داشت. پیش از آن ظریف گفته بود در این مرحله از مذاکرات واشنگتن باید «تصمیمی سیاسی» بگیرد. پیش از این «جاش ارنست» سخنگوی کاخ سفید در پاسخ به این پرسش که آیا وزیر امور خارجه آمریکا این اختیار را دارد که ضربالاجل بیستم جولای در مذاکرات مربوط به ایران را تمدید کند، گفته بود: «جان کری در جریان گفتوگوهای وین به ارزیابی میزان جدیت ایران پرداخت.» به گفته او «کری قصد دارد تا به واشنگتن بازگشته و پیشنهادهایی را به باراک اوباما برای ادامه مسیر ارایه کند.» جواد ظریف که دوساعتی بعد از جان کری در جمع خبرنگاران حرف میزد هم در پاسخ به پرسشی در مورد میزان پیشرفت در نگارش متن نهایی توافق گفت: «تا جاییکه ممکن بود پرانتزها رفع و متن تمیز شده، اما موارد باقیمانده نیازمند تصمیمات سیاسی است و به محض اتخاذ این تصمیمهای سیاسی، قابل دسترسی است. متن به جایی رسیده که از یک مرحله امکان کار وجود داشته باشد و در فاصله چندین روز آماده خواهد شد.»ظریف همچنین گفت این هفته با مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی در وین دیدار خواهد کرد. به گفته ظریف، او در دیدار با «آمانو» در مورد چگونگی تسریع روند حلوفصل مسایل فعلی و گذشته صحبت خواهد کرد.
ایران و مذاکرهکنندگان کشورهای «1+5» 13روز است که با یکدیگر در حال مذاکره برای دستیابی به توافق نهایی هستند. تا 20جولای، یعنی پایان مهلت ششماهه توافق ژنو، پنجروز فرصت باقی است تا مذاکرهکنندگان به توافق نهایی دست پیدا کنند.با این حال جواد ظریف میگوید که «موعد نهایی اصلی 25 نوامبر (چهارم آذر) است.» او اضافه کرد که «ما دوست نداریم مذاکرات به بعد از 20 جولای کشیده شود، اما این احتمال وجود دارد. تمایل شریکان مذاکرهکننده من این است که تمدید موعد مذاکرات بعد از 20 جولای میتواند سودمند باشد. ما با این اعتقاد که راهی برای حرکت رو به جلو وجود دارد به کارمان ادامه میدهیم.»از روز یکشنبه وزیر خارجه آمریکا و وزرای خارجه کشورهای اروپایی نیز وارد وین شدند و به مذاکرات پیوستند. بعد از آن نیز چندین دور مذاکره دوجانبه بین ایران و آمریکا انجام گرفت و عصر دوشنبه یک دیدار سهجانبه بین اشتون، ظریف و کری برگزار شد.
فتوای رهبری، سوال خبرنگاران
جان کری در نشست خبری خود در پاسخ به سوالی در مورد سخنان آیتالله خامنهای درباره نیاز غنیسازی ایران به 190 هزار سو گفت: «این عدد جدیدی نیست که ما را متعجب کند. نشاندهنده این است که ایران برنامه درازمدت هستهای دارد و به گفته ایرانیها، میخواهند انرژی تولید کنند.» او همچنین اضافه کرد که «من وارد موضوع تعداد سانتریفیوژها نمیشوم چون درباره آن مذاکره و صحبت خواهیم کرد.» با این حال او گفت که «19هزار (سانتریفیوژ) عدد خیلی زیادی است.» کری با اشاره به فتوای رهبری در مورد صلحآمیز بودن برنامه هستهای ایران گفت: «این فتوا خیلی جدی است و ما آن را مد نظر داریم.»
تعداد «سو» مطرحشده توسط مقاممعظمرهبری موضوع سوال از محمدجواد ظریف نیز شد، او جواب داد «190هزار سو از سوی مقاممعظمرهبری نشاندهنده یک تصمیم سیاسی صلحآمیز از ابتدای برنامه غنیسازی ایران است. نکته بسیار راهگشای مقاممعظمرهبری این است که براساس مقررات بینالمللی، ما امروز به این مقدار نیاز نداریم، زمانی را داریم که به این مقدار برسیم. از لحاظ فناوری نیز نیاز به زمان داریم که به این میزان برسیم. این زمان امکان رسیدن به راهحل را برای ما فراهم میکند، به اضافه اقداماتی که در کنار آن میتوانیم انجام دهیم.» او علت واردشدن تهران به پروسه غنیسازی 20درصد را نداشتن سوخت دانست که بر اساس برنامه اقدام مشترک فعلا 20درصد تولید نمیشود.
ظریف سرسخت است
وزیر خارجه آمریکا، همتای ایرانی خود را «مذاکرهکنندهای سرسخت» توصیف کرد: «او برای آنچه میخواهد میجنگد. هم ما میدانیم چه باید بکنیم و هم او میداند که چه باید بکند تا به توافقی که مورد نظر طرفین است برسیم. ما به مذاکره ادامه میدهیم.» بعد از این نشست خبری جان کری و محمدجواد ظریف یک دیدار دوجانبه دیگر داشتند که حدود نیمساعت طول کشید و بعد از آن ظریف با کاترین اشتون دیدار کرد. اما مطابق معمول محتوای جلسات خبری منتشر نشد. صبح روز گذشته نیز معاونان ایران و آمریکا رایزنیهای دوجانبه داشتند.
اگرچه سیزدهمین روز مذاکره پر از اخبار و گمانهزنیهایی درمورد پیشنهادات دو طرف در مورد تعداد سانتریفیوژها و میزان غنیسازی بود اما هیچکدام از دو مذاکرهکننده ارشد تمایلی نشان ندادند که در مورد موضوع تعداد سانتریفیوژها در سطح رسانهها گفتوگو کنند. ظریف گفت: «اصرار بر تعداد سانتریفیوژها بیمورد است. آنچه مهم است حصول اطمینان نسبت به صلحآمیز بودن برنامه هستهای ایران است.» او تاکید کرد که «راه حل در دسترس است اما در جزییات باید توافق شود. حتما روشهای مختلفی برای رسیدن به یک راهحل وجود دارد. روشهایی علمی مطرح است که میشود به آن رسید... غیراز مساله کاهش سانتریفیوژها روشهای اثباتشده علمی دیگری برای حصول اطمینان از صلحآمیزبودن برنامه هستهای ایران وجود دارد.» ظریف تاکید کرد «ایران تصمیمات خودش را گرفته و این موضوعی دوطرفه است.»
او در پاسخ به سوال خبرنگار «شرق» درباره لغو تحریمها نیز گفت: «لغو تحریمها از موضوعات مورد بحث در مذاکرات است. تحریمها باید به صورت کامل لغو شود و باقی صحبتهایی که شده، گزارشها پیشتر گمانهزنیهای خبری بود و واقعی نیست. ما خواهان لغو تحریمها از طریق مذاکره هستیم.» او همچنین در مورد اراک نیز گفت: «به نظر ما مساله اراک یک موضوع قابل قبول و راستیآزمایی است و در این زمینه مشغول مذاکره هستیم.»
گمانهزنیهایی از داخل مذاکرات
روز گذشته برخی رسانهها گمانهزنیهایی از مذاکرات هستهای مطرح کردند، روزنامه نیویورکتایمز مدعی است که گزارش خود را به نقل از یک عضو برجسته مذاکرهکننده ایرانی نوشته و از یک پیشنهاد جدید از طرف ایرانی سخن گفته که بر اساس آن ایران میپذیرد که تواناییهای هستهای خود را برای چند سال محدود کند، مشروط بر آنکه به دنبال آن، با ایران همچون بقیه کشورهای عضو «انپیتی» رفتار شود. یکروز پیش از این هم والاستریتژورنال به نقل از برخی دیپلماتها نوشته بود: «برای اولینبار نشانههایی دیده میشود از اینکه ایران آماده است تا حدودی ظرفیت غنیسازی خود را در بازه زمانی توافق نهایی کاهش دهد. پیشنهاد ایران شامل متوقفکردن فعالیت برخی از «سانتریفیوژهای فعال» و «کاهش بازده سوخت» آنهاست.» کری در پاسخ به سوال خبرنگاران گفت که درباره این گزارش نیویورکتایمز اظهارنظر نمیکند.