بازگشت صنعت خودرو ایران به روزهای طلایی ؟

 افزايش توليد خودرو بعد از يك دوره طولاني افت در صنايع خودروسازي كشور، يكي از برنامه‌هاي اصلي خودروسازان و وزارت صنعت، معدن و تجارت در سال‌جاري عنوان شده است.

خودروسازان كه فروردين امسال را با جهشي 73 درصدي در توليد نسبت به فروردين سال قبل آغاز كردند، تا پایان سال برنامه توليد يك ميليون و 300 هزار دستگاهي را برای خود برنامه‌ریزی کرده‌اند. اين برنامه در حالي به وزارت صنعت و معدن و تجارت و مشتریان خودرو اعلام شده كه با توجه به مبهم بودن روند قیمت‌گذاری و حمایت‌های دولتی، تحقق آن با اما و اگرهايي روبه‌رو است.بطوری‌که برخی ازکارشناسان عنوان می‌کنند که افزايش توليد به‌عنوان يكي از اصلي‌ترين راهكارهاي ثبات قيمت خودرو است در حالي از سوي خودروسازان و وزير صنعت مورد توجه ويژه قرار دارد كه رسيدن از تيراژ 700 هزار دستگاهي در سال گذشته به تيراژ يك ميليون و 300 هزار دستگاهي در سال جاري، با شك و ترديد همراه مي‌شود. 

اين ترديدها زماني بيشتر مي‌شود كه با نگاهي به شرايط توليد، مي‌توان دريافت با وجود موج اميدي كه در ميان خودروسازان براي بهبود فضاي توليد وجود دارد، موانع توليد كماكان بر سر راه آنان قرار دارد. در چنين شرايطي چگونه مي‌توان به محقق شدن برنامه توليد يك ميليون و 300 هزار دستگاهي خودروسازان و ثبات قيمت‌ها به اين واسطه اميدوار بود؟ 

روز گذشته در همين راستا وزير صنعت به خبرگزاري «ايرنا» گفت كه برای ثبات قیمت خودرو در بازار، تمام سعی و تلاش خود را برای افزایش تولید بيشتر خودرو به کار خواهد بست. علاوه‌بر وزير خودروسازان نيز طي روزهاي گذشته با مانور دادن روي توليد يك ميليون و 300 هزار دستگاهي، آمادگي خود را براي اين ميزان توليد اعلام كرده‌اند، اما با توجه به واقعيات موجود به‌نظر مي‌رسد آمادگي خودروسازان به تنهايي براي رسيدن به اين برنامه كافي نباشد. 

خودروسازان در شرايطي اين حجم از توليد را براي امسال پيش‌بيني مي‌كنند كه همچنان توقع جبران زيان 6 هزار ميليارد توماني را از سوی دولت دارند. از طرفي خودروسازان در كنار اعلام اين برنامه براي توليد، به قدرت خريد از دست رفته بخش زيادي از مشتريان خود در نتيجه افزايش قيمت‌ها نيز نظر دارند. ظاهرا آن‌ها به دليل كمبود منابع مالي، همچون سال‌هاي گذشته برنامه‌اي براي فروش‌هاي اقساطي يا لیزینگی نیز نخواهند داشت. 

از ديگر سو با توجه به باقي بودن مشكلات نقل‌و‌انتقال پول به دليل نامشخص بودن نتايج مذاكرات هسته‌اي و ادامه داشتن تحريم‌هاي بانكي، مي‌توان اين موضوع را نيز به‌عنوان مانعي بزرگ بر سر راه توليد خودرو در نظر گرفت. موضوعاتي كه به آنها اشاره شد به همراه مجموعه ديگري از مشكلات باعث مي‌شود كه توليد يك ميليون و 300 هزار دستگاهي خودروسازان در سالي كه مشكلات متعدد توليد همچنان بر جاي خود باقي است با اما و اگرهايي همراه شود. برنامه‌اي كه خودروسازان براي توليد امسال ارائه كرده‌اند 400 هزار دستگاه از تيراژ طلايي خودروسازان در سال 90 كمتر است، سالي كه نرخ ارز در آن به ميزان فعلي رشد نكرده بود و تامين مواد اوليه و نقل‌و‌انتقالات مالي با ساير كشورها نيز به دشواري اين روزها نبود. با توجه به تمام مشكلات موجود به‌نظر مي‌رسد يا اميد خودروسازان به بهبود شرايط توليد بسيار زياد است يا اينكه آنها عزم كرده‌اند در شرايطي غيرعادي براي توليد، تيراژي بالاي يك ميليون دستگاه را براي خود به ثبت برسانند.

  بلندپروازی خودروسازان 

با تمام اين تفاسير سوال اصلي همچنان بر جاي خود باقي است، اينكه آيا خودروسازان با توجه به شرايط فعلي موفق به ثبت تيراژ ياد شده خواهند شد؟ براي رسيدن به پاسخ اين سوال، نظر كارشناسان را جويا شديم تا به يك پيش‌بيني از تيراژ واقعي خودروسازان با توجه به شرايط فعلي خودروسازان برسيم. 

اينكه تيراژ توليد خودروسازان در سال‌جاري نسبت به سال گذشته بيشتر خواهد بود، موضوعي است كه كارشناسان روي آن اتفاق نظر دارند. با توجه به تيراژ توليد خودروسازان در فروردين سال‌جاري كه نسبت به سال قبل رشدي 73 درصدي را ثبت كرد، كارشناسان عقيده دارند در هر صورت توليدات خودروسازان نسبت به سال گذشته رشد خواهد داشت، اما اينكه اين رشد به يك ميليون و 300 هزار دستگاه خواهد رسيد يا خير، از نظر آنها با شك و ترديد همراه است. بر همين اساس يك مدير ارشد در صنعت خودرو عقيده دارد افزايش توليد نسبت به سال قبل حتمي است، اما برنامه اعلام شده از سوي خودروسازان مبني‌بر توليد يك ميليون و 300 هزار دستگاه خودرو تا پايان سال، با توجه به واقعیات فعلي تولید کمی بلندپروازانه است. 

اين مدير ارشد در صنعت خودرو به خبرنگار «دنياي‌اقتصاد» مي‌گويد: امسال در بهترين شرايط هر كدام از دو خودروساز بزرگ مي‌توانند نزديك به 500 هزار دستگاه توليد داشته باشند بنابراين تا پايان امسال نهايتا 900 هزار دستگاه يا در بهترين حالت يك ميليون دستگاه خودرو توليد خواهد شد. او در ادامه مي‌گويد: اگر توليدات امسال به 900 هزار دستگاه برسد، رشد توليد نسبت به سال گذشته تا 30 درصد خواهد بود و به نظر مي‌رسد اين ميزان رشد براي كنترل بازار و ثبات قيمت‌ها كافي است؛ زيرا با توجه به كاهش قدرت خريد مردم ممكن است توليد بيش از آن خودروسازان را با مشكل مواجه كند.  به عقيده اين مدير ارشد، توليد يك ميليون و 300 هزار دستگاهي خودروسازان با در نظر گرفتن اين اصل برنامه‌ريزي شده است كه هر كدام از خودروسازان در سال‌جاري صد هزار دستگاه صادرات داشته باشند، اما اين ميزان صادرات در سال‌جاري براي خودروسازان محقق نخواهد شد و از سوي ديگر به دليل كوچك شدن بازار، امكان فروش اين تعداد خودرو در بازار داخلي هم با مشكلاتي همراه خواهد بود. 

صادرات خودروهاي داخلي به آن سوي مرزها بعد از افت شديد توليدات خودروسازان، با كاهش قابل‌توجهي همراه شد. در كنار كاهش شديد صادرات خودروسازان، عراق به‌عنوان مقصد اصلي خودروهاي داخلي، تصميم به احداث خط توليد خودرو در داخل مرزهاي اين كشور گرفت. حالا عراق كه زماني سالانه ميزبان 90 درصد از خودروهاي صادراتي ايران بود، بر مونتاژ خودرو در كشورش به جاي واردات تاكيد دارد. 

  اگر تحريم‌ها رفع شوند

توليد يك ميليون و 300 هزار دستگاهي خودروسازان علاوه‌بر اينكه تابع شرايط اقتصادي است، تا حدود زيادي نیز به شرايط بين‌المللی وابستگی دارد.اثرگذاري شرايط بين‌المللي بر توليد خودرو در كشور تا جايي ا‌ست كه دبير انجمن قطعه‌سازان آن را با تمام مشكلات موجود در داخل كشور همسطح می‌داند. ساسان قرباني در اين رابطه به خبرنگار «دنياي‌اقتصاد» مي‌گويد: در حال حاضر هم تزريق ارز به صنعت خودرو و هم نقل‌و‌انتقال ارز به خارج از كشور، به بهبود شرايط بين‌المللي بسيار وابسته است.

 او در ادامه مي‌گويد: چنانچه نتايج مذاكرات موفقيت‌آميز باشد مي‌توان اميدوار بود كه نقل‌و‌انتقال پول با هزينه بسيار كمتري همراه شود و از طرفي دسترسي به منابع بيشتري براي تامين مواد اوليه با كيفيت وجود داشته باشد. اميدواري قرباني به رفع تحريم‌ها در حالي است كه يك مدير ارشد در صنعت خودرو عقيده دارد حتي اگر مذاكرات به خوبي هم به پايان برسد، دست‌كم 6 ماه زمان نياز است تا كارهاي بانكي مانند شرايط عادي ادامه داشته باشند.  قرباني در ادامه عقيده دارد رسيدن به برنامه توليد يك ميليون و سيصد هزار دستگاهي با توجه به موانعي كه همچنان بر سر راه خودروسازان قرار دارد بسيار سخت است، اما در هر صورت با در نظر گرفتن شرايط فعلي توليد، خودروسازان قادر به تحقق 80 درصد از برنامه توليد امسال خود خواهند بود. 

  توليد يك ميليون و 300 هزار دستگاهي با تكيه به چين؟ 

در كنار نظراتي كه تاکید بر تحقق نيافتن برنامه توليد خودروسازان در سال‌جاري دارد، معاون بازاريابي و فروش ايران‌خودرو با توجه به تيراژ فعلي خودروسازان عقيده دارد محقق شدن توليد يك ميليون و 300 هزار دستگاهي تا پايان امسال دور از ذهن نخواهد بود اما آيا قطعه‌سازان به‌عنوان بخش اصلي توليد خودرو توان تامين قطعات مورد نياز براي اين ميزان توليد را خواهند داشت؟ 

ساسان قرباني به‌عنوان دبير انجمن قطعه‌سازان عقيده دارد با توجه به تجربه توليد يك ميليون و 640 هزار دستگاهي در سال 90، قطعه‌سازان از نظر ظرفيتي و فني مشكلي براي توليد تيراژ موردنظر خودروسازان ندارند، اما مساله اصلي اين است كه آنها مجبورند مواد اوليه توليد خود را تا چهار برابر گران‌تر از سال 90 تامين كنند ضمن اينكه براي انتقال ارز به خارج از كشور نيز با مشكلات متعددي دست و پنجه نرم مي‌كنند. يك مدير ارشد در صنعت خودرو نيز با اشاره به نقش كليدي قطعه‌سازان براي رشد توليد در سال‌جاري مي‌گويد: طي چند سال گذشته قطعه‌سازان بسياري ورشكست و از چرخه صنعت جدا شدند، اينكه شرايطي فراهم شود تا آنها بار ديگر وارد چرخه توليد شده و به ظرفيت توليد برسند هم پروسه‌اي زمان‌بر خواهد بود. 

اما با توجه به شرايط فعلي قطعه‌سازان، توليد خودرو چگونه از ماه‌هاي پاياني سال با رشد همراه شد و قرار است اين رشد چگونه ادامه داشته باشد؟ پاسخ يك مدير ارشد در صنعت خودرو به اين سوال اين است كه با خروج شركاي خودروسازان از ايران به دليل تشديد تحريم‌ها،‌ شوكي بزرگ به صنعت خودرو وارد شد كه حالا خودروسازان با گذار از آن شوك مي‌توانند به رشد توليد اميدوار باشند.

 او در ادامه مي‌گويد: وقتي شرايط سختي اعمال مي‌شود ادامه كار در ابتدا سخت است، اما با گذشت زمان توليد با شرايط حاكم وفق داده مي‌شود، براي مثال زماني‌كه اروپايي‌ها ايران را ترك كردند، توليد با افت شديد همراه شد اما بعدا با ورود چيني‌ها شرايط توليد رو به بهبود گذاشت. اين مدير ارشد در ادامه مي‌گويد: وارد شدن و جايگزين شدن چيني‌ها هم چيزي نزديك به يك سال زمان برد. اينكه آنها بيايند، چيزهايي از ما ياد بگيرند، خودشان را با توليدات ما وفق بدهند و تمام اينها باعث شد تا بازگشت توليد به روال قبل خود كمي زمان ببرد با اين تفاوت كه ما در سطح همكاري با شركت‌هاي خارجي دچار افت رتبه و كيفيت شديم زيرا به هر حال چيني‌ها خودروسازان دست چندم در دنيا هستند.

در نهايت با تمام اين تفاسير و با توجه به محدوديت‌هاي صادراتي موجود براي خودروسازان، از بين رفتن بخشي از بازار به دليل كاهش قدرت خريد، باقي بودن مشكلات نقل‌و‌انتقال مالي زنجيره خودروسازي، خروج بخش زيادي از قطعه‌سازان از زنجيره توليد و ساير مشكلات كوچك و بزرگ خودروسازان، پيش‌بيني كارشناسان صنعت خودرو اجرايي نشدن صد در صد توليد يك ميليون و 300 هزار دستگاه خودرو در سال‌جاري است. اين پيش‌بيني در حالي است كه با توجه به صحبت‌هاي كارشناسان، به‌نظر مي‌رسد محقق شدن بخشي از برنامه توليد امسال نيز بدون همكاري چيني‌ها براي خودروسازان امكان‌پذير نیست.