نرخ ارز تا کجا افزایش خواهد یافت؟

 روند افزایشی نرخ ارز البته از حدود بیش از دو هفته پیش آغاز شد و این روند، ‌همزمان بود با زمزمه‌های آغاز فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها و ‌نام‌نویسی‌ها برای دریافت یارانه نقدی و البته شروع سقوط آزاد بورس ‌پس از تعطیلات سال نو. 

بنا بر این گزارش، هم‌اکنون یازار ارز همچنان دچار نوسان است و نرخ دلار با افزایش روزانه امروز به رقم ۳۲۶۰ تومان‌ و بهای یورو نیز به ۴۵۰۰ تومان رسیده است. البته روند افزایشی در همه ارز‌ها به یک شکل نیست و در برخی از جمله درهم امارات و یوان چین، شاهد روند نوسانی رو به کاهش هستیم؛ اما شرایط عمومی بازار ارز، حاکی از روند افزایشی است. از ‌سوی دیگر، در بازار طلای کشور نیز از حدود دو هفته پیش، شاهد روند افزایشی هستیم که این امر منجر به آن شده در ‌‌نهایت امروز بهای سکه تمام از مرز یک میلیون تومان گذشته و به رقم یک میلیون و ۳ هزار تومان برسد. همچنین طلای ۱۸ عیار نیز به رقم ۱۰۲ هزار تومان در هر گرم رسیده است. 

البته روند افزایشی بهای طلا در بازار به نسبت بهای ارز کاملا منطقی به نظر می‌رسد و دلیل ‌‌آن است که از یک سو افزایش بهای ارز خود تأثیر مستقیم بر افزایش بهای طلا در بازار دارد و از سوی دیگر اونس جهانی طلا در هفته‌های گذشته با افزایشی قابال توجه در بازار‌های جهانی روبه‌رو شده است. 

اما در خصوص افزایش بهای ارز در بازار چه باید گفت؟ 

آنگونه که به نظر می‌رسد، هم‌اکنون بازار ارز در کشور بار دیگر درگیر جو روانی شده‌ که برای چندین ماه از آن خبری نبود و در واقع بازار ارز در شرایطی قرار گرفته‌ که در تابستان سال ۹۱ در آن قرار گرفته بود و برای چندین ماه پیاپی این روند، ‌افسار بازار را در دست داشت؛ شرایطی که البته دلالان بازار ارز استفاده فراوانی از آن بردند. این گزاره از آن روی مطرح است که نگاهی به وضعیت اقتصادی در کشور، نشان از آن دارد که ‌دست‌کم تا کنون هیچ اتفاقی که مستقیم‌ بهای ارز را تحت تأثیر قرار دهد، رخ نداده است. 

البته آن گونه که در برخی ‌تحلیل‌ها مطرح شده، ‌نگرانی در خصوص به نتیجه نرسیدن مذاکرات هسته‌ای به دلیل شرایط اوکراین و ممانعت روسیه از همکاری با ۵‌+‌۱ و همچنین تشکیک در ‌عدم ورود مبالغ آزاد شده از دارایی‌های بلوکه شده کشور در خارج بر پایه مفاد موافقت‌نامه ژنو در افزایش بهای ارز طی هفته‌های اخیر بی‌تأثیر نبوده است.اما واقعیت آن است که هیچ کدام از این عوامل ‌‌مستقیم در افزایش بهای ارز کارساز نبوده‌اند و اگر تأثیری نیز از آن‌ها بتوان رد‌یابی کرد، تنها به عنوان عوامل کاتالیزور و شتاب دهنده در افزایش نرخ ارز می‌توان به آن‌ها استناد کرد. شاید دلایل اصلی در افزایش نرخ ارز را بتوان در دو مورد کلی خلاصه کرد: نخست سقوط آزاد بورس اوراق بهادار تهران به ویژه پس از تعطیلات عید نوروز و دوم اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها که تأثیر روانی مستقیم بر بازارهای مالی کشور دارد. 

کار‌شناسان اقتصادی نیز بر این باورند ‌افزایش سود سپرده بانک‌ها و جو روانی حاکم بر جامعه در خصوص شیوع گرانی در پی اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها، موجب شده تا در روزهای گذشته، بخشی از نقدینگی مردم از بورس اوراق بهادار خارج شده و به سمت بازار ارز حرکت کند و حتی هزاران حساب پس انداز مردم نزد بانک‌ها بسته شده و پول آن‌ها به سمت بازار ارز و سکه سرازیر شود و همین ‌موجب افزایش نرخ ارز و کاهش شاخص بورس شده است. 

‌تأثیر عوامل ساختاری و در عین حال روانی را با هم می‌توان در افزایش نرخ ارز در هفته‌های اخیر در بازار دید؛ اما نکته اساسی و پرسش اصلی ‌اینجاست، به رغم آنکه بخش مهمی از نوسانات بازار ارز حالت روانی پیدا کرده است، چرا بانک مرکزی دخالت مؤثری در بازار ندارد؟ 

چندی پیش، ولی‌الله سیف در واکنش به نوسانات بازار ارز این نوسانات را موقتی خواند و اشاره کرد که به زودی قیمت‌ها به روال چند ماه پیش باز‌می‌گردد. 

سیف گفته بود: نشانه‌های مثبت ناشی از عملکرد اقتصاد با نوسانات روزهای اخیر در بازار ارز سازگار نیست و همین می‌تواند برگرفته از تأثیر عوامل غیراقتصادی باشد. وی همچنین اشاره کرده بود: در شرایط عادی برخی ‌اخبار و اظهار‌نظر‌ها که بنا بر احتمالات و نه از روی اطلاعات واقعی مطرح می‌شود، می‌تواند آثار کوتاه مدت و موقتی بر بازار داشته باشد که البته بلندمدت نخواهد بود؛ هرچند ولی‌الله سیف به درستی به وجود عوامل غیر اقتصادی در بازار ارز و نوسانات اخیر آن اشاره می‌کند، ‌این امر به هیچ وجه نافی ورود مستقیم بانک مرکزی به عنوان متولی اصلی بازار ارز برای کنترل آن نیست. در واقع نباید مسئولان بانک مرکزی، تجربه تلخ گذشته را تکرار کرده و با تکرار اینکه بازار ارز تحت عوامل سیاسی و غیر اقتصادی است آن را به حال خود‌‌ رها کنند. 

از سوی دیگر، آنچه مسلم است اینکه ‌دیر یا زود، ب ازار ارز از آنجایی که تحت عوامل روانی و غیر اقتصادی دچار نوسان شده است، ‌‌حد ثبات خود را باز‌خواهد یافت و در نتیجه دوباره این دلال‌های بازار ارز هستند که با سود‌های سرشار از این فضا بیرون خواهند آمد. آنچه به نظر می‌رسد، این است که افراد عادی هشدارهای بانک مرکزی و کار‌شناسان اقتصادی را جدی گرفته و از ورود هیجانی به بازار ارز خودداری کنند.