حواس پرت‌ها چگونه اقتصاد خانواده خود را زمین می‌زنند؟

تجربه هواس پرتی یک تجربه مشترک است. همه ما تجربه های تلخی از حواس پرتی را یدک می کشیم. از جر و بحث با همسر تا از دست دادن یک فرصت شغلی. اما معمولا نمی دانیم این حواس پرتی از کجا آب می خورد. روانشناسان می گویند حواس پرتی به عوامل متعددی بستگی دارد، اما یکی از عواملی که مستقیما به حواس پرتی بستگی دارد نیروی اراده (Willpower) است. یعنی هرچه بتوانیم اراده خودمان را قوی تر کنیم کمتر دچار حواس پرتی می شویم. حواس پرتی به صورت کاملا مستقیمی بر روی همه تصمیم های ما مخصوصا تصمیم های اقتصادی تاثیر می گذارد. اگر انسان های اولیه برای حفظ زندگی شان نیاز به جمع کردن حواس در برابر خطر حمله حیوانات داشتند ما باید حواسمان به حساب های بانکی مان باشد.

خراسان در گزارشی نوشت: روانشناس معروف کلی مگ گونیگال (Kelly McGonigal) که یکی از پربازدیدترین تدتاک ها را با بیش از 12 میلیون بار مشاهده دارد، در کتاب پرفروش خود تحت عنوان غریزه اراده عنوان می کند که  مشتریان حواس پرت بیشتر مستعد پذیرش تبلیغات هستند و بیشتر با خریدهایی به خانه می روند که در لیست خرید آن ها نبوده است. احتمالا شما هم تجربه های مشابهی از این گونه در خاطر دارید!

امروزه خطر حواس پرتی خیلی بیشتر از گذشته افراد را تهدید می کند. همچنین مطالعات نشان داده که افراد زمانی که فعالیت خود را به دلیل چک کردن این گونه پیغام ها قطع می کنند، بعد از بازگشت دوباره به همان فعالیت به مدت زمان حدود 23 دقیقه نیاز دارند تا بتوانند مجددا تمرکز خود را به دست آورند.

ما نمی توانیم در لحظه تصمیم بگیریم که حواس پرت نباشیم، اما می توانیم از علت هایی که موجب حواس پرتی ما می شوند جلوگیری کنیم.

جریمه حواس پرتی

در حال رانندگی هستیم که ناگهان پلیس جلوی ما را می گیرد و از ما درخواست مدارک می کند. مدارک را نگاه می کند و شروع می کند به جریمه کردن، شما که شوکه شدید به سرعت علت را از پلیس می پرسید و می گوید تاریخ بیمه و معاینه فنی تان گذشته است و در ادامه با لطف می گوید که فقط برای بیمه جریمه ات می کنم تا سریع تر آن را تمدید کنی. زمانی که مدارک را می گیرید متوجه می شوید که فقط 3 روز از تاریخ بیمه گذشته است. این جریمه جزو کمترین هزینه های احتمالی وارد شده به دلیل حواس پرتی و تمدید نکردن بیمه ماشینتان است. در زندگی، هر روز متمرکز بودن کار دشواری است، به همین دلیل ناخواسته بعضی روزها حواس پرت می شویم. در زندگی دفعات زیادی جریمه می شویم چون فقط حواسمان نبوده. این مسئله از ابتدا همراه ما بوده است، از زمان دبستان که به علت همراه نداشتن کتاب درسی، یک صفحه مشق بیشتر جریمه شدیم تا بزرگسالی که به علت فراموشی در بازپرداخت قسط ها جریمه می شویم.

حواس پرت‌ها موفق نمی‌شوند

برای تاثیر اراده در زندگی  تست معروف مارشملو ( Marshmallow) را بررسی می کنیم. والتر میشل، روانشناس شناخته شده، در آزمایشی میزان مقاومت کودکان 4 ساله را در برابر شیرینی بررسی کرد. کودکان را در اتاقی قرار می دادند و در میز جلوی آن ها شیرینی می گذاشتند و آزمایشگر به کودک می گفت: "اگر صبر کنی و شیرینی را نخوری، زمانی که برگردم یک شیرینی دیگر به تو می دهم" سپس آزمایشگر از اتاق بیرون می آمد و واکنش کودکان را با دوربین بررسی می کردند. مشاهده کردند که بعضی از بچه ها توانستند در برابر وسوسه خوردن شیرینی مقاومت کنند و بعضی از آن ها نتوانستند.

نکته شگفت انگیز این آزمایش زمانی مشخص شد که زمان دبیرستان میشل به سراغ همان بچه ها رفت و نمرات و نوع اخلاقیات آن ها را مورد جست و جو قرار داد. کسانی که توانستند یک دقیقه برای شیرینی صبر کنند نمرات و اخلاق بهتری داشتند.

در تحقیق دیگری پژوهشگران بررسی کردند افرادی که حواس پرت هستند آسان تر وسوسه می شوند. به عنوان مثال دانش آموزانی که قرار بود شماره به خاطر بسپارند و حواسشان به حفظ اعداد پرت بود 50 درصد بیشتر شکلات انتخاب کردند تا میوه در میان وعده روزانه.

با حواس پرتی چه کنیم؟

"ما به طور خود به خود نمی فهمیم که حواسمان نیست." این جمله را نیکولاس طالب می گوید. حواس پرتی موجب زیان ما می شود. ممکن است یک تصمیم گیری اقتصادی اشتباه در زمان حواس پرتی را نتوانیم در تمام عمرمان جبران کنیم. پس راه حل چیست؟ چند راه حل کاربردی را ذکر می کنیم که بتوانیم اراده خودمان را تقویت کنیم. در ابتدا با توجه به مفاهیم بالا سعی کنید لحظات حواس پرتی خود را بشناسید و فقط برای آن لحظات یک تصمیم بگیرید: "هیچ تصمیم مهمی نمی گیرم". برای جلوگیری از حواس پرتی سعی کنید به اندازه کافی غذای خوب بخورید، گلوکز باعث تقویت سیستم عصبی مغز می شود. به اندازه کافی بخوابید، کمبود خواب باعث اخلال در رسیدن گلوکز به مغز در زمان بیداری می شود. راه حل دیگری که غیر عادی به نظر می رسد اما علمی است، همیشه آدم با اراده ای نباشید. زمان هایی را قرار دهید برای حواس پرتی، زمان هایی که به شما آسیب نمی رسد، چون در هر لحظه حواس جمع بودن در دراز مدت موجب تضعیف سیستم دفاعی بدن می شود و با بیولوژی انسان در تضاد است.

یکی دیگر از علت هایی که می توانیم برای حواس پرتی ذکر کنیم، عادت های بد است. شما قصد می کنید که پول های خود را ذخیره کنید، اما با دیدن یک شکلات یا یک لباس عادت قدیم به سراغ شما می آید و حواس شما به خرید کردن پرت می شود. برای جلوگیری از این مشکل باید یک قدم عقب تر هدف گذاری کنید. یعنی به جای اینکه بگویید قصد دارم پول پس انداز کنم، بگویید نمی خواهم روزی بیشتر از مثلا 15 هزارتومان خرج کنم، همین تغییر جمله ای کوچک باعث فعال شدن بخشی از ناحیه سمت راست جلویی مخ شما می شود و یک راه حل یک دقیقه ای! به مدت یک دقیقه سعی کنید تعداد کمتری نفس بکشید. حدود 4تا6 نفس برای یک دقیقه، همین راه حل ساده باعث واکنش و توجه بخشی از مغز می شود.