سرویس پخش تلویزیونی نت فلیکس در حال دگرگون کردن دنیای برنامههای تلویزیونی و صنعت رسانههای تصویری است و هماکنون تعداد مشترکان آن در سراسر جهان از دهها میلیون نفر فراتر رفته است.
نت فلیکس (Net Flix) تا مدتی پیش یک کسبوکار محقر بود که فعالیتش به عرضه فیلمهای دیویدی از طریق پست الکترونیکی به مشتریان محدود میشد، آن هم فقط در محدودهای کوچک در منطقه لسگاتوس کالیفرنیا. اما اکنون تبدیل به یک شبکه تلویزیونی جهانی شده است. سرویس اشتراک این شبکه تنها از اوایل امسال از ۶۰ کشور به ۱۹۰کشور افزایش پیدا کرده و تعداد مشترکان حقیقی آن نیز از مرز ۸۳میلیون مشترک عبور کرده که از این تعداد ۴۷میلیون مشترک متعلق به ایالات متحده است و تمامی این جمعیت عظیم در هر ماه مبلغی بین ۸ تا ۱۲دلار بهعنوان حق اشتراک استفاده از این سرویس پرداخت میکنند.
اشتهای مردم و تقاضای آنها برای این سرویس تلویزیونی با حق اشتراک بسیار خوشایند و همهپسند آن به شدت قوی و زیاد است، آن هم در شرایطی که برای مثال سرویس خانواده نتفلیکس بهطور متوسط شامل بخش حدود ۲ ساعت برنامه در هر روز میشود. برنامهها و روش فعالیت و سرویسدهی بسیار نوآورانه این شرکت ۱۹ساله، دنیای بینندگان برنامههای تلویزیونی را دچار تغییر اساسی کرده است. نتفلیکس برنامههای تلویزیونی را در سطح معیارهای جهانی به مشترکان خود عرضه میکند و این سرویسها دو ویژگی بسیار مهم دارند. این شبکه تلویزیونی برنامههای خود را براساس خواستههای مشتری و بدون قطع شدن برنامهها برای بخش میانبرنامههای تبلیغاتی و پیامهای بازرگانی آزاردهنده پخش میکند و همین دلایل کافی است تا شتابی بسیار پردامنه را در زمینه تغییر جهت تماشاگران تلویزیون و چرخش آنها از شبکهها و برنامههای تلویزیونی رایج بهویژه شبکههای تلویزیونی کابلی که بابت تماشای آنها باید حق اشتراک ماهانه بیشتری نیز پرداخت شود به سمت سرویسهای متنوعتر و جذابتر نتفلیکس، نظارهگر باشیم.
نتفلیکس برای آگاه شدن از سلیقهها و خواستههای مشترکان نوعی رابط هوشمند را به کار گرفته که دارای پلتفرم کاری «الگوریتممحور» بوده و از طریق آن اطلاعات گوناگونی را دریافت و جمعآوری میکند. این پلتفرم میداند مشترک تلویزیون چه برنامهای را تماشا میکند، یاد میگیرد که آنها چه برنامههایی را دوست دارند و براساس این دادهها برنامههای مختلف شامل سریالها، فیلمهای سینمایی و شوهای تلویزیونی را بهطور پیوسته و متوالی برای آنها پخش میکند. این فناوری جدید کمک کرده شاهد طلیعه دورانی جدید در عرصه رسانههای تصویری و بهطور مشخص خدمات پخش برنامههای تلویزیونی باشیم؛ دورهای که در آن جریان سیال برنامههایی که خواهان تماشای آنها هستیم به صورت آنلاین و با تکیه بر فناوری نمایشی نتفلیکس به آسانی در دسترس قرار میگیرد و تا یک دهه پیش قابل تصور هم نبود؛ در حالی که اکنون حدود ۳۵درصد ترافیک اینترنت خانههای امریکا را در ساعات اوج مصرف به خود اختصاص داده است. این تغییر مسیر و نگاه مردم باعث شکلگیری روند جدیدی در هر دو شاخص عرضه و تقاضای برنامههای تلویزیونی شده است.
شرکت نت فلیکس برای تولید و دریافت گواهیهای لازم در زمینه تولید محتواهای تصویری در امسال ۶میلیارد دلار بودجه در نظر گرفته بود که در فاصلهای کوتاه و در حال حاضر این بودجه را ۳ برابر کرده است. این ریخت و پاش سرمایه البته بازخورد معنیداری در بخشهای مختلف اقتصاد تولیدات تلویزیونی بر جای گذاشته و ثروت عظیم بادآوردهای را برای استودیوهای تلویزیونی، تهیهکنندگان، نویسندگان و بازیگران به ارمغان آورده است. هنوز بسیاری از دستاندرکاران در صنعت محصولات تلویزیونی ابراز شگفتی میکنند که سرویس نتفلیکس چگونه از آن وضعیت محقرانه دیروز به موقعیت ممتاز و جهانی امروز رسیده و نوار پیروزی این شرکت تا کجا و تا چه زمانی امتدادیافته و قطع نخواهد شد. اما به هر حال مسیری که نتفلیکس پیمود تا به مقصود خود یعنی متحول کردن دنیای تلویزیون برسد، اکنون سایر شرکتهای پخش تلویزیونی را وادار کرده تا با بیشترین سرعت ممکن از روی دست نتفلیکس کپیبرداری کنند. با این حال این شرکت، هنوز نخستین تحولگرای پیشرو بهشمار میرود.
اما رقیبان باهوش و مشتاق مانند آمازون، یوتیوب و هولو که از نظر سرمایه پایه به شدت مجهز و دارای پشتوانه قوی هستند، تحرکشان را برای جبران عقب افتادن از رقیب قدرتمند بیشتر کردهاند و حال باید پرسید که نتفلیکس تا چه زمانی قادر به حفظ موقعیت برتر خود خواهد بود. دلایلی چند برای ابراز نگرانی وجود دارد. چالشهای نتفلیکس درحال ازدیاد است. پس از چند سال متوالی رشد پرسرعت و گسترش همهجانبه فعالیتهای نتفلیکس، اکنون رقیبان بزرگ پشتسر یکدیگر و فهرستوار به عرصه رقابت وارد میشوند که آمازون در راس این فهرست قرار دارد.
علاوه بر این، نتفلیکس در پیدا کردن راهی مناسب برای ورود به چین بهعنوان بزرگترین بازار تلویزیون جهان مشکل پیدا کرده و هنوز موفق به انجام این مهم نشده است. افت سرعت رشد تعداد مشترکان شرکت نیز موجب بروز نگرانیهایی در میان روسای شرکت شده است مبنی بر اینکه شاید برنامه بسیار بلندپروازانه گسترش بینالمللی فعالیتهایشان را خیلی سریع و زودتر از موعد مقرر به اجرا گذاشتهاند. با این همه باید توجه داشت نتفلیکس برای رسیدن به موقعیت کنونی مسیر سادهای را نپیموده است. ۱۶سال پیش این شرکت تا مرز واگذاری مالکیت خود به شرکت بلاکباستر که یک شرکت فعال در زمینه اجاره فیلمهای دیویدی بود هم پیش رفت اما از قضا آن شرکت دچار ورشکستگی شد و به این ترتیب نتفلیکس به حیات خود ادامه داد.
تغییر چهره این شرکت و تبدیل شدن به شرکتی جهانی در حوزه تولید محتوای رسانهای نیز تنها با یک جهش صرف محقق نشد بلکه مدارج ترقی را پلهپله طی کرد. این شرکت ابتدا تمرکز خود را برخدمات جاری آنلاین معطوف کرد. سپس به مرور یاد گرفت علاقههای بصری مشتریان خود را تجزیه و تحلیل و بر مبنای علاقه و خواستههای آنها، برنامههای پیشنهادیاش را به تکتک آنها معرفی و با این اقدام مشتریانش را برای زمانی طولانیتر حفظ کند. نتفلیکس درنهایت در سال ۲۰۱۰میلادی این جرات را به خود داد تا گستره خدمات خود را به آن سوی مرزهای امریکا بکشاند که نتیجه آن ورود به کشورهای امریکای لاتین در سال ۲۰۱۱میلادی و حضور در انگلیس و اروپای شمالی به فاصله یک سال بعد یعنی سال ۲۰۱۲میلادی بود.
سرانجام در سال ۲۰۱۳ نتفلیکس استودیوی اختصاصی خود را با هدف تولید محتوا و برنامههای سرگرمکننده رسانهای برای مخاطبان و مصارف بینالمللی راهاندازی کرد. اکنون دیگر شرکتی که هالیوود تنها به چشم یک توزیعکننده صرف محصولات خود به آن مینگریست تبدیل به یک تولیدکننده مطرح محصولات رسانهای شده، با این تفاوت که مسلح به دادهها و اطلاعات کاملی از علاقه و خواستههای رسانهای مشتریانش است. نتفلیکس اکنون سرمایه بازار خود را به ۴۰میلیارد دلار رسانده که از نظر ارزش با کمپانی فاکس قرن بیستم برابری میکند اما رقیبان نیز بیدار شدهاند.
در داخل امریکا، آمازون و یوتیوب در ماههای اخیر سرمایهگذاری سنگینی در حوزه خدمات جاری (Streaming Services) انجام داده و شرکت هولو نیز با حمایتهای دیزنی، فاکس، کامکست و تایم وارنر تبدیل به رقیب هالیوودی نتفلیکس شده است. در بازارهای خارجی نیز شرکتهای تلویزیونی سنتی مانند شبکه اسکای روپرت مرداک در انگلیس و ویوندی کانال پلی در فرانسه فعالیتهای خدمات جاری خود را حتی پیش از ورود نتفلیکس به کشورشان گسترش دادهاند. در مجموع بزرگترین تهدید برای نتفلیکس آمازون است که برخلاف شرکتهای کوچکتر به کسب سود بابت خدمات ویدئویی تکیه نمیکند بلکه خدمات ویدئو و تلویزیون آنلاین خود را بهعنوان ابزاری برای فریب و اغوای مشتریان و افزودن بیشتر بر تعداد مشتریان فعال در تجارت الکترونیک به کار میگیرد.
منبع: اکونومیست / مترجم : قاسم دهقان