خرید طلا و سکه در میان مردم نه‌تنها از نشانه‌های ثروت به شمار می‌رود بلکه یکی از راهکارهای سرمایه‌گذاری و پس‌انداز نیز هست. شاید پیش از ورود مصنوعات طلای خارجی به کشور و رقابت بر سر مصرف مصنوعات طلای لوکس و دارای نشان و زمانی که فقط طلای دست‌ساخته هنرمندان و صنعتگران ایرانی در بازار کشور خودنمایی می‌کرد،
طلا از قابلیت بیشتری برای سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت و بلندمدت برخوردار بود زیرا مصرف‌کننده علاوه بر قیمت طلای خام فقط هزینه ساخت را باید می‌پرداخت و همین امر موجب می‌شد تا سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت در زمینه طلا برای مردم به صرفه باشد. اما از وقتی که پای مصنوعات طلای خارجی به کشور باز شد و رقابت بر سر مصرف این کالاها اوج گرفت، همچنین دریافت اجرت طلا بی‌حساب و کتاب شد و طلافروشان مجبور به پرداخت اجاره‌بهای سنگین بابت مغازه‌های خود شدند و پای دریافت مالیات ارزش‌افزوده به خرید و فروش طلا باز شد، شاید سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت در این بازار دیگر مقرون به صرفه نبود. البته نباید از مولفه نوسانات شدید نرخ طلا که ناشی از تغییرات شدید قیمتی در بازارهای جهانی بود و همچنین تاثیر نوسانات نرخ ارز بر بازار طلا نیز غفلت کرد.
هر چند تمامی موارد یادشده به عواملی تبدیل شد که سرمایه‌گذاری در بخش طلا برای مردم کمی جذابیت خود را از دست بدهد اما با این حال مردمی که هنوز به دنبال سرمایه‌گذاری در زمینه طلا هستند، تلاش می‌کنند تا راهی برای تداوم جذابیت این بازار پیدا کنند بنابراین سرمایه‌ها به سمت خرید طلای دست دوم هدایت شد، طلاهایی که زرق و برق روز نخست را از دست داده‌اند و شاید هم کمی خوردگی و فرورفتگی داشته باشند و به همین دلایل و البته نیاز صاحبان اولیه فروخته شده‌اند.
کهنه‌ای که با نرخ نو می‌فروشند
خرید و فروش طلای دست دوم در بازار رواج داشته اما تمایل به این امر در سال‌های اخیر به مراتب بیشتر شده است. پیش از این طلای دست دوم با فاصله قیمت ناچیزی نسبت به طلای خام به فروش می‌رسید و به همین علت در بازار به آنها طلای بدون اجرت گفته می‌شود. اما این روزها در ظاهر رسوم قدیمی بازار چندان اجرایی نمی‌شود زیرا طلای دست دوم به قیمت طلای نو با اجرت به فروش می‌رسد، البته گاهی کمی ارزان‌تر. خانمی که برای خرید طلا در نزدیکی دو عید بزرگ قربان و غدیر به سبزه میدان آمده تا از بازار بزرگ طلافروشان خرید کند، می‌گوید: برای خرید یک گردنبند آمده‌ام اما نه برای خودم، می‌خواهم کادوی سرعقدی بدهم. با او کمی از روزهای نه‌چندان دور حرف می‌زنم؛ از زمانی که جوان‌تر بوده و بازار طلا برای مشتریان پروپاقرص خود جذاب. با لبخندی می‌گوید: طلا زیاد دوست دارم اما نه برای استفاده بلکه برای سرمایه‌گذاری. آن روزها که جوان بودم و دخل و خرج زندگی اجازه پس‌انداز کردن به ما می‌داد، با به‌دست آوردن هر پولی به سبزه میدان می‌آمدم، زیرزمین پاساژ طلافروشان، جایی که می‌توانستم به راحتی با پولی که داشتم مقداری طلای دست دوم بخرم و پس‌انداز کنم. من که قصد استفاده از طلاها را نداشتم فقط با این خرید می‌خواستم آینده خود و بچه‌هایم را تامین کنم و شاید روز مبادای خود را تضمین. از او درباره قیمت طلاهای دست دومی که خریداری می‌کرده، می‌پرسم و بدون درنگ می‌گوید: طلای دست دوم می‌خریدم که پولم هدر نرود چون هدفم از خرید طلا فقط پس‌انداز بود، نه چیز دیگر. قبلا فاصله قیمت بین طلای دست دوم و نو بسیار زیاد بود اما الان نه؛ قمیت طلای دست دوم به طلای نو نزدیک‌تر شده است به همین دلیل خریدش دیگر صرف نمی‌کند. اگر قرار باشد برای خرید طلای کهنه و کارکرده به اندازه طلای نو پول پرداخت کنم دیگر چرا باید چیزی بخرم که زیبایی خود را از دست داده است؟
راست می‌گوید خب، طلای کهنه نه چشم‌نواز است و نه برای خریدار جذاب. اگر به لحاظ قیمتی هم برای مصرف‌کننده مقرون به صرفه نباشد، چرا باید کسی برای خرید آنها اقدام کند؟ برای گرفتن پاسخ این سوال به سراغ یکی از طلافروش‌ها می‌رویم. این مرد جوان می‌گوید: رسم است که طلای کارکرده را هزار تومان ارزان‌تر از قیمت طلای خام خریداری کرده و به مشتری با قیمت طلای خام بفروشیم اما متاسفانه این رسم‌ها کمی از سوی همکاران نادیده گرفته می‌شود، البته نه هنگام خرید طلای دست دوم بلکه موقع فروش آن. وی ادامه می‌دهد: به طور معمول اگر خریدار و یا فروشنده طلای کار کرده از وضعیت بازار خبر نداشته باشد، کمی ارزان‌تر خرید کرده و کمی هم گران‌تر می‌فروشیم. البته این اشتباه فقط از طرف افرادی رخ می‌دهد که برای بار نخست و بدون افراد باتجربه قصد خرید و فروش طلا را داشته باشند، رخ می‌دهد. فروشنده جوان ادامه می‌دهد: برخی از همکاران طلاهایی را که سالم هستند و فروشنده از آنها استفاده نکرده و یا کم استفاده کرده، آبکاری می‌کنند و در ویترین می‌گذارند و متاسفانه به اسم طلای نو می‌فروشند اما این کار کمی دور از انصاف است چون همان طلا را به اسم طلای کارکرده و مستعمل از صاحبش ارزان‌تر از نرخ طلای خام خریداری کرده و به اسم طلای نو می‌فروشند.
خرید و فروش ممنوع
اما محمد کشتی‌آرای، رییس اتحادیه فروشندگان طلا و جواهر در گفت‌وگو با صمت درباره خرید و فروش طلای دست دوم می‌گوید: براساس قانون، فروش طلای دست دوم ممنوع است اما خرید آن با ارائه فاکتور از سوی فروشنده امکان‌پذیر است. وی با تاکید بر اینکه خرید و فروش طلا باید با ارائه فاکتور انجام شود، اظهار می‌کند: طلافروشان به هیچ عنوان اجازه فروش طلای دست دوم به مشتری را ندارند و باید مصنوعاتی را که از مردم خریداری کرده‌اند، دوباره به چرخه تولید بازگردانند. رییس اتحادیه فروشندگان طلا و جواهر در واکنش به سوال خبرنگار ما مبنی بر اینکه چرا در بسیاری از طلافروشی‌ها، طلای دست دوم در ویترین قرار می‌گیرد و به مشتری عرضه می‌شود، آن هم با نرخ طلای نو، تصریح می‌کند: به‌طورقطع این یک تخلف است و باید با آن برخورد شود، به همین دلیل در بازرسی‌هایی که از واحدهای صنفی داشتیم، تعدادی از واحدها را پلمب کرده و به تعدادی هم اخطار دادیم. کشتی‌آرای درباره اینکه طلای دست دوم باید با چه نرخی از مردم خریداری شود، اظهار می‌کند: این مسئله بستگی به قیمت روز طلا دارد اما صاحبان مغازه‌ها حق دارند درنهایت طلای دست دوم را تا ۷درصد ارزان‌تر از قیمت روز طلای خام خریداری کنند. هرچند رییس اتحادیه طلافروشان از منع قانونی فروش طلای دست دوم خبرمی دهد اما حقیقت این است که برخی ویترین‌ها پر از طلای دست دوم است که گاهی به قیمت طلای نو نیز به فروش می‌رسد.