چندي پيش بود كه محمدرضا نعمت‌زاده، وزير صنعت، معدن و تجارت در جلسه سياستگذاري خودرو از خودروسازان خواست تا خودروهايي كه تكنولوژي قديمي دارند را از خطوط خود خارج و خودروهاي جديد را جايگزين آنها كنند. موضوعي كه حداقل بحث آن نه براي رسانه‌ها و نه براي خودروسازان جديد نيست. طي سال‌هاي گذشته بارها قواعد و قوانين توليد خودرو براي خودروسازان داخلي گوشزد شده است و بارها مباحث زماني مختلفي براي خروج خودروهاي قديمي از خطوط توليد عنوان شده است.
نمونه‌هاي اين اعلام زماني حداقل براي يك نوع خودرو، در سال‌هاي گذشته بارها تغيير كرده است و حتي بعد از اعلام نظر وزير صنعت، معدن و تجارت براي خروج خودروي مورد نظر مديرعامل اين خودروسازي زمان اعلام شده را رد كرد تا نشان دهد همچنان خودروهاي فعلي در خطوط توليد باقي خواهند ماند. حال باز هم موضوع خودروهاي قديمي به فضاي رسانه‌اي بازگشته است و از تكليفي صحبت مي‌شود كه طي آن خودروسازان با دستور وزير بايد چند نوع خودروي توليدشان را از خطوط توليدي خارج كرده و محصولات جديد جايگزين كنند.
تجربه‌اي كه جاده‌مخصوصي‌ها پيش از اين نيز هم داشتند اما به‌گونه‌اي متفاوت. زماني كه نارنجي‌پوشان خودروي مگان و زانتيا را از خط توليد خارج كردند، قرار بود تا خودروي ديگري جايگزين شود اما زمان جايگزيني اين خودروها به قدري طولاني شد كه موجب تك‌محصولي شدن اين گروه صنعتي نيز شد. با همه اين اوضاع به نظر مي‌رسد خودروسازان قصد دارند خطوط توليدي خود را با محصولات جديدي كه قراردادهاي آنها را به تازگي منعقد كرده‌اند، جايگزين كنند؛ موضوعي كه حتي موجب شد تا اعلام زمان‌هاي جديد براي توقف توليد برخي خودروها منطقي‌تر به نظر مي‌رسد. اين گزارش‌ها البته تاكيد مي‌كنند كه يكي از دلايل نارضايتي مصرف‌كنندگان ايراني از كيفيت خودروهاي داخلي، قديمي و تكراري بودن اين خودروها است. در همين حال برخي خودروهاي در حال توليد در دو شركت ايران‌خودرو و سايپا عمري بيش از دو دهه دارند كه در اين زمينه مي‌توان به دو خودروي پژو ۴۰۵ در ايران‌خودرو و پرايد در سايپا اشاره كرد.
همين قديمي بودن تكنولوژي و خطوط توليد اين خودروها باعث شده كيفيت اين خودروها نيز پايين باشد؛ به‌گونه‌اي كه برخي گزارش‌ها حاكي از آن است كه بيشترين نارضايتي مصرف‌كنندگان از كيفيت خودروهاي داخلي مربوط به دو خودروي ۴۰۵ و پرايد است؛ قديمي و از رده خارج بودن برخي خودروهاي در حال توليد در دو خودروساز بزرگ داخلي علاوه بر نارضايتي مصرف‌كنندگان انتقاد وزير صنعت، معدن و تجارت را به عنوان مسوول ارشد دولتي سياستگذار صنعت خودرو به دنبال داشته است. در اين رابطه محمدرضا نعمت‌زاده در جلسه چندي پيش شوراي سياستگذاري خودرو از اين دو شركت خواست برنامه زمان‌بندي خود را براي از رده خارج كردن خودروهاي قديمي در حال توليد ارايه كنند. وي در اين جلسه از ايران‌خودرو و سايپا خواست در سريع‌ترين زمان ممكن خودروهاي جديد با كيفيت بالا را جايگزين خودروهاي قديمي كنند.
يكي از موضوعاتي كه در اين ميان نبايد از نظر دور كرد موضوع هزينه‌هاي ايجاد خطوط توليد خودرو است؛ موضوعي كه در دستور وزير مغفول مانده است. هرچند رقم دقيق ايجاد خطوط توليد خودرو در يك خودروسازي رقمي بيش از چند ده ميليارد تومان را در بر مي‌گيرد و زماني حداقل يكساله براي تغيير و ايجاد يك خط توليد لازم است؛ نكته‌اي كه ظاهرا در دستور جديد وزير به آن توجه شده و هيچ ضرب‌الاجلي براي اين امر تعيين نشده است. بنا به گفته حاضران در جلسه شوراي سياستگذاري خودروي مورد نظر و البته جلسه انعقاد قرارداد با سيتروئن فرانسه زماني كه وزير صنعت، معدن و تجارت خواستار خروج خودروهاي قديمي از خطوط توليد شد هيچگاه زمان دقيقي براي اين دستور تعيين نشد اما مديران خودروساز دست به كار تدارك خطوط جديد شده‌اند.
با چه خودروهايي خداحافظي كنيم؟
اگرچه وزير و البته خودروسازان هيچ نامي از خودروهايي كه قرار است از رده توليد خارج شوند، نبرده‌اند اما ناگفته پيداست كه حداقل يك نوع خاص از هردو خودروساز بايد غزل خداحافظي را با خطوط توليد بخوانند؛ پژو 405 و پرايد؛ دو خودروي پرفروش هر دو خودروسازي. هرچند پژو405 بنا به گفته مديران آبي‌پوش شرايط خروج از خط توليد خود را از چندي پيش آغاز كرده است اما همچنان روي خط توليد است و روزي 800 -700 دستگاه خودرو از آن توليد شده و متقاضي خريد آن همچنان در بازار وجود دارد به گونه‌اي كه اگر ليست پر فروش‌هاي ايران‌خودرويي‌ها را نگاه كنيم اين خودرو در صدر 5 پرفروش خودرويي اين برند است. از سوي ديگر پرايد شريان حياتي نارنجي‌پوشان جاده مخصوص است و اگر قرار باشد سايپايي‌ها غزل خداحافظي پرايد را بخوانند بايد تقريبا بيشتر خطوط توليد خود در تهران و ساير سايت‌هاي خود را بخوانند چرا كه در حال حاضر با توجه به خروج چندين محصول بازار‌دار از اين خودروسازي و عدم جايگزيني به‌موقع آنها با محصولات جديد اين خودرو تنها منبع تامين مالي نارنجي‌پوشان است و با خروج آن اين برند زيان زيادي از عدم جايگزيني به‌موقع آن خواهد ديد.
نكته ديگري كه بايد مورد توجه قرار داد، اين است كه هر دو خودروهاي قديمي در رنج قيمتي زير 30 ميليون تومان هستند كه پيش از اين نيز بحث خروج آنها مطرح شده بود و حالا چالش خودروسازان براي جايگزيني خودرويي كه در اين رنج قيمتي باشد بيش از گذشته به آنها فشار وارد خواهد كرد. چرا كه قراردادهاي جديدي كه خودروسازان منعقد كرده‌اند هم بعيد به نظر مي‌رسد در اين رنج قيمت باشد و خودروسازان بتواند متقاضيان اين رنج قيمتي را راضي نگه دارند و شايد مجبور شوند خودروي جديدشان را يا با قيمت پايين‌تر به بازار روانه كنند يا تلاش كنند متقاضيان را متقاعد به هزينه‌كرد بيشتري كنند. در اين مورد البته وضعيت ايران‌خودرويي‌ها بهتر از سايپايي‌هاست چرا كه هم‌اكنون نيز تنها با كمي هزينه بالاتر خودروهاي خانواده سمند وجود دارند و اگر ظاهر و مزاياي سمند بتواند خريداران 405 را متقاعد كند، مي‌تواند جايگزين مناسب يا شايد موقتا مناسبي براي 405 باشد اما اين روال براي سايپايي‌ها كمي سخت‌تر است.
سايپايي‌ها با توليد انواع خودروي پرايد بازار مناسبي را در اختيار دارند كه به مدد تغييرات ظاهري و آپشن‌گذاري‌هاي مختلف انجام شده است اما نمي‌توان به‌طور كامل اعلام كرد كه اين خودرو داراي تكنولوژي جديد است كه مي‌تواند همچنان در خط توليد باقي بماند. گو اينكه تيبا ديگر خودروي توليدي اين برند هم جزو خروجي‌هاي نارنجي‌پوشان است و حداكثر تا يك سال ديگر بايد غزل خداحافظي را بخواند. درعين‌حال آبي‌پوشان كه تجربه خروج پيكان را داشتند و توانستند سهم بازار خودرو را از 36 درصد در سال 92 به 54 درصد در سال جاري افزايش دهند كمي پيش از اين به ضرب‌الاجل وزير لبيك گفته‌اند و طبق مذاكراتي كه با ژاپني‌ها داشتند و كمتر در مورد آن صحبت كرده‌اند، قصد دارند تا خودرويي در رنج قيمت 30 ميليون تومان را با همكاري سوزوكي به خطوط توليد خود بياورند. با اين اوصاف بايد منتظر ماند و ديد كه بالاخره هزينه چند ده ميلياردي ايجاد خط توليد جديد و مراسم توديع خودروهاي مذكور چه زماني مهيا مي‌شود و مديران خودروساز حاضر مي‌شوند خودروي جديدي را جايگزين خودروهايي كنند كه حكم نان‌آور شركت‌شان را دارند.