طرحی که اجرا نشده بازار را تکان داد

سال 85 بود که دولت وقت برای جلوگیری از واردات غیرقانونی گوشی تلفن همراه اقدام به اجرای طرح ثبت شماره سریال گوشی‌ها در شبکه  تلفن سیار کشور کرد، اما این طرح مدت بسیار کمی دوام آورد و واردکنندگان غیرقانونی راه های دور زدن آن را یافته و روی دستگاه های قاچاق اجرا کردند تا در نهایت طرح رجیستری را با شکست مواجه کنند.

حالا 10 سال از آن روز ها می گذرد و برخی مسئولان مصرانه به اجرای دوباره این طرح شکست خورده تأکید دارند. از یک سو شواهد نشان می دهد مسئولان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تمایل چندانی به اجرای این طرح ندارند یا حداقل اجرای دوباره آن را منوط به تحقیقات و آزمایشات بیشتر می دانند. اما از سوی دیگر طی یک ماه گذشته مسئولان ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز نشان داده اند که به شدت پیگیر برخورد با واردات غیرقانونی گوشی های خارجی هستند و یک تنه جلوی واردکنندگان خواهند ایستاد.

در حالی که ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز اول مرداد ماه را برای اجرای طرح رجیستری اعلام کرده بود اما وزارت ارتباطات از به تعویق افتادن آن خبر داد و اعلام کرد که این طرح فعلاً در مرحله پایلوت است و احتمالا حدود یک ماه دیگر به طور گسترده در کشور اجرایی خواهد شد.

طی یک ماه گذشته تلاش های یک جانبه ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز باعث پلمپ چند فروشگاه بزرگ محصولات اپل که شعار نمایندگی این کمپانی را با خود یدک می کشیدند، شده است که این ماجرا باعث افزایش نسبی قیمت گوشی های آیفون در بازار کشور شد.

درهمین حال علیرضا گلستانی زاده، معاون برنامه ریزی، نظارت و هماهنگی اقتصادی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، در خصوص فعالیت برخی برندهای تلفن همراه موجود در بازار از جمله گوشی های آیفون گفته بود: «اگر تا روز اجرای طرح رجیستری، این کمپانی (اپل) اقدام به ثبت نمایندگی رسمی در کشور نکند قطعاً تمام گوشی های تلفن همراه این برند جمع آوری خواهند شد و به هیچ عنوان قابلیت رجیستر شدن را نخواهند داشت.»

هفته گذشته نیز هجوم بازرسان و ماموران نظارتی به پاساژ علاءالدین منجر به تعطیلی چندین فروشگاه این مجتمع شد که در نهایت گفته می شود محموله بزرگی از گوشی های غیرقانونی، از  این مرکز خرید ثبت و ضبط شده است تا به فعالان این بازار ثابت شود که تنها محصولات اپل هدف اجرای طرح مقابله با واردات غیرقانونی نیست و سایر برندها نیز برای ادامه حیات باید اقدام به ایجاد نمایندگی های رسمی در ایران کنند.

اما گزارش های میدانی حاکی از آن است که با حرف وحدیث های اجرای طرح رجیستری و برخورد قاطعانه ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز با فروشندگان غیرقانونی تلفن همراه باعث افزایش قیمت این اقلام شده است و فعالان بازار پیش بینی می کنند اگر برخوردها همین گونه پیش رود قطعاً بازار تلفن همراه در هفته های آتی با افزایش بیشتر قیمت مواجه خواهد شد.

فرهاد مُکاری یکی از فعالان بازار در این باره به «فرصت امروز»، گفت: تا به حال برخورد ها گزینشی بوده و در سطح کشوری اجرا نشده با این حال قیمت انواع گوشی به ویژه آیفون روند صعودی به خود گرفته است.

وی در پاسخ به این سؤال که علت نوسانات قیمتی چیست؟ اظهار کرد: همیشه شایعات در بازار تلفن همراه تأثیرگذار بوده است و این بار هم شایعات اجرای طرح رجیستری از اول مردادماه و برخوردهایی که برای جلوگیری از واردات غیرقانونی صورت گرفته باعث افزایش نسبی قیمت ها شده است.

این فروشنده افزود: البته سوءاستفاده فروشندگان و واردکنندگان از فضای موجود بی تأثیر نبوده و این موضوع نیز یکی از علت های بی ثباتی در بازار است.

مُکاری با اشاره به اینکه در حال حاضر گوشی ها قیمت مشخصی در بازار ندارند، گفت: به طور کلی می توان گفت میانگین افزایش قیمت ها حدود 4 یا 5درصد است که در این میان محصولات اپل بیشترین درصد افزایش قیمت را به خود اختصاص داده اند.

این فعال بازار درباره اجرای رجیستری در آینده و تأثیر آن در بازار تلفن همراه گفت: حالا که این طرح اجرا نشده بازار با افزایش قیمت مواجه شده است و این نشان می دهد که در صورت اجرای رجیستری شاهد افزایش زیاد قیمت ها خواهیم بود مگر آنکه نمایندگی های همه برند ها اول در ایران کار خود را آغاز کنند و بعد از آن رجیستری اجرا شود.

وی افزود: در حال حاضر درصد بسیار بالایی از گوشی های موجود در بازار قاچاق هستند و اگر جلوی این واردات به یکباره گرفته شود عرضه و تقاضا مختل خواهد شد و عرضه در بازار به پایین ترین حد ممکن می رسد که باعث کمیابی اکثر برند ها در بازار می شود.

درحالی که به نظر می رسد همکاری چندانی بین نهادهای مرتبط با طرح رجیستری و برخورد با گوشی های وارداتی وجود ندارد. کارشناسان پیش بینی می کنند رجیستری اگر دوباره اجرایی شود موفق عمل نخواهد کرد و تنها منجر به افزایش قیمت دوباره محصولات موبایلی خواهد شد.

وحید دولت آبادی، کارشناس شبکه های مخابراتی درباره چگونگی اجرای رجیستری به «فرصت امروز» گفت: تا به حال که خبر های فنی زیادی از چگونگی اجرای این طرح منتشر نشده است اما آنطور که به نظر می رسد قرار است کد ملی خریدار با شماره سریال گوشی (IMEI)  ادغام شود تا احتمال جعل در آن بسیار کم شود.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا این ابتکار می تواند جلوی قاچاق را بگیرد؟ گفت: از نظر اجرایی این طرح چندان منطقی به نظر نمی رسد و در صورت اجرا مشکلاتی را برای خریداران و فروشندگان به وجود می آورد.

- محمد ممتازپور