ایران در رتبه پانزدهم مصرف طلا

طلا خواهان بسیار دارد و در اعصار تاریخ همواره سکه اش خریدار داشته است. ارزش و اعتبار این فلز گران بها تا آن حد است که در دوران معاصر ارزش پول ملی هر کشوری را بر اساس آن می سنجند. اما فارغ از این، طلا در نزد ایرانیان یک اعتبار سنتی هم دارد تا آنجا که به بهانه هر مراسم یا مناسبتی، بازار خرید و فروش آن گرم می شود. بی دلیل نیست که ایرانیان، جایگاه پانزدهم جهانی از نظر سرانه مصرف طلا را به خود اختصاص داده اند.

هر چند در طول تاریخ، همواره متمولان تلاش می‌کردند با ذخیره سازی طلا، سرمایه های خود را حفظ کرده و بر ارزش آن بیفزایند، اما در واقع بعد از تشکیل دولت مدرن در ایران، تمایل عمومی برای خرید و پس‌انداز طلا به عنوان یک سرمایه گذاری امن، بیشتر مورد توجه ایرانیان در تمام سطوح و اقشار قرار گرفته است. شاید یکی از دلایل این تغییر رویه را بتوان به ایجاد امنیت و تشکیل نظامات مالی و اعتباری مدرن در کشور مربوط دانست. به هر روی، در سال های اخیر، طلا به عنوان یک کالای سرمایه ای، اثر گذاری خود را بیشتر نشان داده است.

رتبه ایرانی

دفتر آمار جهانی فلزات در گزارشی اعلام کرده است ایرانیان در سال ۲۰۱۴ معادل ۳۲ تن طلا مصرف کرده‌اند که این ترتیب در جایگاه ۱۸ جهانی قرار می گیرند. البته این گزارش اضافه می کند که مصرف طلای ایرانیان نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود ۱۰ تن کاهش داشته است. بر این اساس، میزان مصرف طلای ایرانیان بین سال های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۲ میلادی، به ترتیب معادل۳۸، ۳۹، ۳۷ و ۳۷ تن گزارش شده است. از سوی دیگر، موسسه تحقیقاتی GFMS در گزارش اخیر خود، آماری از میزان مصرف سرانه طلا در کشورهای جهان در سال ۲۰۱۵ میلادی را منتشر کرده است که بر اساس آن ایرانیان با مصرف سرانه ۰۷/۱ گرم طلا در جایگاه ۱۵ جهان در این سال قرار گرفته اند.

فصل خرید طلا

فصل خرید طلا در میان ایرانیان، دوره مشخصی ندارد و بنا بر اقلیم و نیز منبع درآمد خانواده ها، زمان‌های متفاوتی را در بر می گیرد. در مناطقی که عمده درآمد خانوارها از طریق فعالیت های کشاورزی است، معمولا بعد از فصل برداشت و وصول درآمدهای حاصل از فروش محصولات کشاورزی، خانواده ها به طور سنتی به خرید طلا و بیشتر هم «النگو» اقدام می‌کنند، زیرا به دلیل شکل آن که فاقد سنگ های زینتی است معمولا در هنگام فروش با زیان کمتری مواجه می‌شود. از سوی دیگر، زنان روستایی طلاهای خریداری‌شده را به طور مداوم استفاده می کنند و در واقع این کالا هم زینت و هم ثروت آنهاست. اما غیر از این موسم، هر مراسم عقد و عروسی یا اعیاد ملی و مذهبی و حتی روزهای ویژه‌ای مثل روز مادر، بازار خرید و فروش طلا را گرم می کند. از این رو، در این چنین زمان‌هایی، تفاوتی میان اقلیم و موقعیت جغرافیایی شهرها یا روستاها وجود ندارد. اگر در اعیاد و یا روزهای ویژه، به طلافروشی‌ها سری بزنید، بی تردید با صف های طولانی مواجه خواهید شد.

سرمایه گذاری های تلخ

در سال های پایانی دولت دهم، به دلیل فروکش کردن قیمت نفت و نیز ایجاد تنش های بین المللی، قیمت طلا رو به افزایش گذاشت، تا آنجا که اغلب ایرانیان به این فکر افتادند تا دارایی خود را با خرید طلا حفظ کنند. در سال ۹۱ که به یک باره قیمت سکه و طلا در بازار به شدت افزایش پیدا کرد، محمود احمدی نژاد در اظهار نظری عجیب، رسانه ها را عامل این گرانی ها دانست. هر چه که بود، تلاطمات بازار طلا و سکه در آن دوره خیلی ها را از خاک بلند کرد و خیلی ها را نیز بر زمین زد. این تجربه تلخ باعث شد تا فکر سرمایه گذاری روی طلا از سر بسیاری از خریداران این بازار خارج شده و بار دیگر، ماهیت خرید طلا به سنت قدیم خود بازگردد. یک ماه پیش بود که رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران با اشاره به همین اتفاقات، عنوان کرد: « خرید طلا در میان ایرانیان به همان روال سنتی خود بازگشته است.» محمد کشتی آرای در این باره گفت:«تجربه تلخ سال های گذشته باعث شده تا افراد کمتری به قصد سرمایه گذاری اقدام به خرید طلا بکنند.» با این همه، اتفاقات دیگری هم که در این مدت در رابطه با طلا در سطح داخلی و بین المللی رخ داده است، دامنه نوسانات در این بازار را ملتهب کرده و باعث احتیاط در بین خریداران شده است.

معادن طلا در ایران

بنابر آخرین آمار، ایران به لحاظ دارا بودن ذخایر طلا در رتبه ۵۴ جهانی قرار دارد و آن چنان که در سال ۹۳ اعلام شد، هر ساله به میزان شش تن به ظرفیت تولید طلای کشور افزوده می شود. در حال حاضر ایران در مقام چهارم آسیا در تولید طلا قرار دارد و قرار است تا سال ۹۷ به رتبه دوم آسیا در این حوزه صعود کند. بر اساس اعلام سازمان زمین شناسی و اكتشافات معدنی كشور، ذخایر طلای شناسایی شده ایران در حدود ۳۴۰ تن است. وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز اخیرا اعلام کرده است:«حدود ۱۵ معدن طلا در ایران وجود دارد که از این تعداد ۱۲ معدن فعال و سه معدن غیرفعال هستند.» استان‌های تهران، اصفهان، خراسان رضوی و آذربایجان شرقی چهار قطب تولید طلای کشور محسوب می‌ شوند.

ذخیره بانک مرکزی

میزان ذخایر طلا در بانک مرکزی هر کشوری، به معنای قدرت و اعتبار ارز آن کشور تلقی می شود. بنا بر آمار منتشر شده در سه ماهه نخست سال جاری میلادی، مجموع ذخایر طلا در بانک های مرکزی جهان رشدی معادل ۵۰۰ تن را تجربه کرده است. بلومبرگ، ۵ جولای ۲۰۱۶ در گزارشی نوشت:« ذخایر طلای جهانی با رشدی معادل ۶/۶ تن به ۱/۱۹۵۹ تن رسیده است. این در حالی است که بر اساس آمار ، میزان دارایی‌ها در ششم ژانویه ۱/۱۴۵۸ تن بوده است.» این وضعیت در حالی رخ می دهد که هرگز آمار دقیقی از ذخایر طلا در بانک مرکزی ایران به طور رسمی اعلام نشده است. در ژانویه ٢۰١٢ میلادی رئیس اتاق بازرگانی ایران اعلام کرد که ایران ٩۰٧ تن طلا در اختیار دارد که ارزش آن به ۵۴‌ میلیارد دلار در آن زمان می‌رسید؛ اما سرپرست وقت بانک مرکزی میزان ذخایر را ۵۰۰ تن اعلام کرد. در ‌سال ٢۰١۴ نیز اخبار حاکی از آن بود که ذخایر طلای بانک مرکزی ایران فقط ٩۰ تن است. به هرحال آمار دقیق و مشخصی از میزان ذخایر شمش طلای ایران در دسترس نیست.

خرید با احتیاط

اگر این روزها قصد خرید طلا دارید، باید به وضعیت قیمت ها توجه ویژه ای داشته بشید. در حال حاضر به نظر می رسد، ثبات قیمت در بازار طلا وجود ندارد. در همین ارتباط ، نایب رئیس « فدرال‌رزرو» ابهام در وضعیت اقتصاد جهانی، خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا و نامشخص بودن نرخ بهره در این موسسه را از دلایلی دانست که به نوسانات قیمت در بازار طلا دامن زده است. استنلی فیشر همچنین، وضعیت پرنوسان تولید نفت و قیمت متلاطم طلای سیاه را نیز از عواملی ذکر کرد که پیش بینی ها در مورد آینده بازار طلا را با مشکل مواجه می سازد. با این همه رئیس اتحادیه طلا و جواهر ضمن توضیح درباره شوک وارده به بازار طلا و ارز، اعلام کرد:« وضعیت قیمت‌ها تا روز دوشنبه هفته آتی مشخص می‌شود.» به گزارش ایسنا، محمد کشتی‌آرای هفته گذشته عنوان کرد:«با افزایش یک‌باره قیمت هر اونس طلای جهانی شاهد افزایش ۲۵ هزار تومانی قیمت در بازار سکه ایران بودیم.» با این حال، کشتی‌آرای وعده داده است تا در اواسط هفته جاری بازار طلا به ثبات خود می رسد.

* آرمان - حسین حلاج