چندی پيش سفير روسيه در ايران در گفتوگويی عنوان كرده بود كه «كوچه روابط بايد دوطرفه باشد»؛ در واقع او ناهماهنگی بينبانكی را يكی از موانع دو كشور در مسير تجاري عنوان كرد همچنين بر اين مساله تاكيد كرده بود كه ديپلماتها همه آنچه را كه بايد، انجام دادهاند و اكنون مسووليت اصلي برعهده تجار است. حالا امروز (سهشنبه) يك هيات تجاري به آستاراخان و سپس به مسكو اعزام ميشود تا فعالان اقتصادي و دولتمردان، افزايش حجم تجاري دو كشور را مورد بررسي قرار دهند. درواقع بنيانهاي همكاري تجاري ايران و روسيه در حال كامل شدن است. هرچند آمار و اطلاعات نشان ميدهد كه دو كشور حجم تجاري مشترك قابلتوجهي ندارند. براساس آمارهاي گمرك در سه ماهه نخست امسال، 539 ميليون و 546 هزار و 241 دلار واردات از روسيه و تنها 46 ميليون و 945 هزار و 855 دلار صادرات به روسيه انجام شده است. اين آمار نشان ميدهد كه واردات از روسيه نزديك به 12 برابر صادرات به اين كشور است.
به گزارش ایرانجیب به نقل از تعادل، سفير ايران در روسيه، اخيرا بااشاره به سطح كم روابط اقتصادي دو كشور در مقابل تعاملات سياسي، بر اين باور است كه در سال1394 و 4 ماهه ابتدايي سال 1395، ايران و روسيه بسياري از موانع توسعه روابط دوجانبه كه در گذشته وجود داشت را برطرف كردهاند. مهدي سنايي در گفتوگو با «ايراس» همچنين گفته است؛ سندهاي متعددي امضا شدهاند كه تسهيلكننده و حامي روابط تجاري و اقتصادي بين دو كشور هستند. در اين ميان، يكي از مشكلات همكاريهاي اقتصادي ايران با پهناورترين كشور دنيا، تعرفههاي بالاي گمركي بوده و خوشبختانه براي مثال، با انجام اقداماتي چون كاهش عوارض گمركي، عوارض تجارت آبزيان از حدود 30 درصد به حدود كمتر از 5 درصد رسيد. براساس اين گزارش، براي تسهيل تجارت خارجي، در حال حاضر مساله استفاده محصولات ايران از كريدور سبز گمركي مطرح است و بايد الزامات مرتبط با آن را تحقق ببخشيم. سنايي در اين باره تاكيد ميكند: در زمينه كاهش تعرفهها بهدنبال استفاده از مزاياي اتحاديه اقتصادي اورآسيا هستيم. براساس مصوبه اخير شوراي كميسيون اقتصادي اورآسيا، نرخ عوارض گمركي واردات 8 محصول گلكلم، كلم بروكلي، پسته، مغز پسته، خرما، كشمش سياه بيهسته، كشمش سلطاني و انواع ديگر كشمش به كشورهاي عضو اتحاديه اورآسيا، صفر و مشكل ارتباطات بانكي هم با رفع تحريمها تا حد زيادي تسهيل شده است. بهعلاوه روسيه آمادگي خود را براي تامين اعتبار چند پروژه صنعتي اعلام كرده كه اين موضوع ميتواند در افزايش حجم تجاري موثر باشد.
غفلت ايران از تحريم اروپايی روسيه
در مجموع، بيش از دوسال از تحريم روسيه ازسوي اتحاديه اروپا ميگذرد. باتوجه به اين موضوع، ايران ميتوانست از اين موقعيت استفاده كند و جاي صادركنندگان لبنيات و محصولات كشاورزي به روسيه را بگيرد. با اين حال باتوجه به توافق برجام، شرايط به سمتي ميرود كه ايران خواستار افزايش سهم خود از روسيه است و در اين بين اما، همچنان مشكلات نقلوانتقالات بانكي وجود دارد. هرچند بهنظر ميرسيد دو كشور بر اين اراده هستند كه نقل و انتقالات پولي را با پول ملي دو كشور انجام دهند اما اين مشكل بر سر راه تجار كشورهاي ايران و روسيه همچون قبل باقيمانده است. در همين حال در خرداد ماه نخستين پرواز تهران-آستاراخان براي تسهيل تجارت انجام شد و حالا با سفر هيات تجاري به آستاراخان، افزايش حجم مبادلات باتوجه به پتانسيلهاي دو كشور مورد بررسي قرار خواهد گرفت.
90 درصد ارتباطات ايران و روسيه از آستاراخان
درراستاي بررسي زمينههاي گسترش همكاري ايران و روسيه، روز گذشته نشست مشترك فعالان اقتصادي ايران و آستاراخان در روسيه برگزار شد. اسدالله عسگراولادي در اين نشست با بيان اينكه براي ما بسيار مهم است كه كارآفرينان آستاراخان را بشناسيم، گفت: براي گسترش روابط اقتصادي رفتوآمد بازرگانان ضروري است. رييس اتاق ايران و روسيه افزود: جمهوري اسلامي ايران داراي 15همسايه است كه بزرگترين همسايه ما روسيه است، اما 90درصد ارتباطات بين ايران و روسيه از طريق دولت آستاراخان انجام ميشود. عسگراولادي همچنين گفت: روابط تجاري ايران با روسيه رو به بهبود است. وي افزود: در حال حاضر واردات از روسيه افزايش پيدا كرده اما صادرات ما زيادتر نشده و دليل اين مساله را در اين سفر بررسي خواهيم كرد. او ادامه داد: در حال حاضر، مشكل بانكي اصليترين مساله ماست كه سعي داريم در اين سفر آن را حل كنيم.
مشكلات براي انتقال پول «طبيعي» است
در همين حال، «زينوكوروف» رييس اتاق بازرگاني آستاراخان در اين نشست درخصوص چگونگي نقلوانتقال پول بين ايران و روسيه گفت: در حال حاضر فعاليتهاي بانكي بين ما ايجاد شده و «ميربيزينس» بانك در آستاراخان كار حوالههاي بانكي را انجام ميدهد. وي افزود: البته غير از اين بانك، بانكهاي ديگري هم اين كار را انجام ميدهند. رييس اتاق بازرگاني آستاراخان تصريح كرد: وجود مشكلات براي انتقال پول طبيعي است و گاهي اوقات خدمات انتقال پول گران است. كوروف با تاكيد بر اينكه تجارت بين ايران و روسيه وجود دارد، گفت: بروز مشكلاتي براي انتقال پول براي شركتهاي آستاراخاني رنجآور است، اما باوجود مشكلات كار ميكنيم و اميدواريم سوييفت بهزودي باز و مشكلات ما حل شود.
ثبت ۱۶۰ شركت ايراني در آستاراخان
از سوي ديگر، استاندار آستاراخان روسيه با بيان اينكه شركتهاي ايراني پيش از اين علاقهمند به صادرات و واردات بين ايران و آستاراخان بودند، گفت: درحال حاضر توجه شركتهاي ايراني به كارهاي توليدي در اين استان بيشتر شده است. «الكساندر ژيل كين» با بيان اينكه ما علاقهمند به توسعه همه جانبه روابط بين ايران و آستاراخان هستيم، گفت: استان آستاراخان پيشگام در برقراري ارتباط با جمهوري اسلامي ايران است. وي تصريح كرد: درحال حاضر آستاراخان روابط بسيار نزديكي با برخي استانهاي ايران ازجمله گيلان، مازندران، خراسان رضوي و خوزستان دارد و بايد بگوييم اولويت ما توسعه روابط است. ژيل كين تصريح كرد: 160شركت ايراني در آستاراخان ثبت شده كه قبلا شركتهاي ايراني بيشتر كار صادرات و واردات انجام ميدادند درحالي كه الان تمايل شركتها به سمت توليد است.
خريد يك بندر از سوي ايران در آستاراخان
استاندار دولت آستاراخان با اشاره به يك نمونه از سرمايهگذاري ايراني در اين استان گفت: خريداري يك بندر در استان آستاراخان روسيه صورت گرفت كه كميسيون عالي نظارت بر سرمايهگذاري روسيه هم اين معامله را تصويب كرده است. وي افزود: شركت كشتيراني آستاراخان يك قرارداد با شركت ايراني به قصد ساخت و ساز 5 سكوي نفتي براي شركت ملي نفت ايران امضا كرده است. ژيل كين تصريح كرد: همچنين زميني به يك شركت ايراني در آستاراخان اختصاص داده شده تا اين شركت در اين استان توليدات گوشت و مرغ، آبزيپروري و خوراك مرغ داشته باشد. استاندار آستاراخان با بيان اينكه روابط ايران و آستاراخان به دليل موقعيت خوب جغرافيايي اين استان است، تصريح كرد: آستاراخان در جنوب روسيه و شمال درياي خزر واقع شده است. به همين دليل به راحتي ميتوانيم با همه كشورهاي حوزه درياي خزر فعاليت اقتصادي داشته باشيم ضمن اينكه آستاراخان ميتواند نقش موثري در توزيع تمام محصولات ايران در كشور روسيه داشته باشد. وي با بيان اينكه آستاراخان داراي تجهيزات بندري، هواپيمايي و خطوط راهآهن بسياري است، بيان كرد: درحال حاضر بيش از 500 شركت با سرمايه خارجي با نمايندگي از 50 كشور در اين استان فعاليت دارند. وي با بيان اينكه اين شركتها قراردادهاي درازمدتي دارند، تصريح كرد: امكان استخراج معادن براي برخي از اين شركتها در استان آستاراخان فراهم است.
ضعف روسها در امور گمركي الكترونيك
در همين حال، استاندار آستاراخان روسيه نيز طي روزهاي گذشته به ايران سفر كرد و در اين سفر نسبت به افزايش همكاريهاي گمركي بين ايران و روسيه اميدوار بود. اين هيات روسي از روند الكترونيكي شدن سامانه جامع گمركي استان مازندران بازديد كردند كه به گفته استاندار آستاراخان، روسيه هنوز در بحث الكترونيكي كردن امور گمركي در مقايسه با ايران ضعيفتر است. اما با توجه به طرح كريدور سبز بين ايران و روسيه، اداره گمركات استان مازندران اعلام آمادگي كرد در صورتي كه روسيه نيز سيستم جامع الكترونيكي را اعمال كند با همكارياي كه صورت خواهد گرفت، تخليه و بارگيري كالاها سريعتر انجام خواهد شد. همچنين طي بازديد اين هيات روسي از بندر نوشهر مذاكراتي درخصوص افزايش همكاريهاي دو جانبه در راستاي توسعه فعاليتهاي بندري به عمل آمد.
توسعه گردشگري دريايي با روسيه
در همين راستا مديركل اداره بنادر و دريانوردي استان مازندران موضوع اصلي مذاكرات صورت گرفته را افزايش صادرات عنوان كرد و گفت: با توجه به وجود انواع مركبات و گل و گياه در استان مازندران، افزايش صادرات اين محصول به روسيه در دستور كار قرار گرفت. سياوش رضواني افزود: البته صادرات محصولات مواد غذايي نظير گوشت و ميوه نيز به روسيه افزايش خواهد يافت.
رضواني توسعه گردشگري دريايي را يكي از ديگر از مباحث مطرح شده طي بازديد استاندار آستاراخان از بنادر مازندران عنوان كرد و گفت: توسعه همكاريهاي استان مازندران با روسيه براي توسعه گردشگري دريايي در درياي خزر بسيار مورد استقبال استاندار آستارخان قرار گرفت. وي تاكيد كرد: با توجه به وجود ترمينال مسافربري در بندر نوشهر و نزديكي آن به فرودگاه، اين بندر در مقايسه با ساير بنادر مازندران از پتانسيل بيشتري براي فعاليتهاي گردشگري دريايي برخوردار است. به گفته مديركل اداره بنادر و دريانوردي استان مازندران، شركتهاي بخش خصوصي زيادي در آستاراخان علاقهمند به ايجاد خطوط مسافري دريايي بين بنادر مازندران با ساير كشورهاي درياي خزر هستند. وي با اشاره به اينكه بين بندر نوشهر و آستاراخان در روسيه 35مايل دريايي فاصله وجود دارد، بيان كرد: اين الزام وجود ندارد كه خطوط مسافري دريايي در اين مسير ايجاد شود بلكه امكان ايجاد خطوط دريايي بين نوشهر– باكو يا هر مسير ديگري توسط شركتهاي بخش خصوصي روسي وجود دارد.
«آستاراخان» منطقه استراتژيك بازرگاني
به گزارش «تعادل» آستاراخان منطقه استراتژيك بازرگاني روسيه و وابسته به منطقه اقتصادي ولگاست. اين منطقه به دليل اينكه قطب حمل و نقل روسيه است و با كوتاهترين مسير روسيه را به غرب آسيا و اروپا متصل ميكند و حدود 23درصد از بخش توليد در اقتصاد روسيه مربوط به منطقه متمركز ولگاست. همچنين بزرگترين ميدان ميعانات گازي روسيه در آستاراخان قرار دارد. در واقع منطقه ولگا داراي شبكه حمل و نقل توسعه يافته با ظرفيت بالاست چراكه رودخانه ولگا بزرگترين رودخانه در اروپاست. البته دو استان مازندران و گيلان ازجمله خواهرخواندههاي استان آستاراخان هستند. در عين حال اين منطقه مرز مشترك زميني با آذربايجان و مرزهاي آبي مشترك با كشورهاي قزاقستان، تركمنستان و ايران دارد.