تعطيلات سه روزه عيد فطر امسال هم مانند هميشه ترافيك، تصادف و تلفات داشت اگر چه اعلام شد كه روند تلفات كاهشي بوده است، اما چند اتفاق مهم از جمله ترافيك شديد در جادههاي منتهي به شمال كشور و افزايش بيش از اندازه زمان سفر، مسموميت 23 نفر در تونل كندوان، نارضايتي مردم آمل به علت افزايش سفرها به اين شهر خاطره تلختري براي مردم باقي گذاشت، اتفاقي كه نشاندهنده نبود مديريت تقاضاي سفر در كشور است كه همزمان با كمبود امكانات رفاهي و تفريحي در شهرهاي مبدا عطش مردم در هر تعطيلي را براي سفر به شمال خاطرهانگيز افزايش ميدهد.
به گزارش ایرانجیب به نقل از تعادل، محمود ضيايي، عضو هيات علمي گروه مديريت جهانگردي دانشگاه علامه طباطبايي هم در تحليل چرايي اين وضعيت، ماجرا را به نبود نگاه پيشگيرانه و مديريت يكپارچه ربط ميدهد و به «تعادل» ميگويد: سرمايهگذاري در افزايش ظرفيت راهها، مديريت خدمات در مقاصد گردشگري، توجيه مردم براي تغيير مقاصد گردشگري، ارائه امكانات استراحتگاهي براي حد فاصل شهرهاي مبدا و مقصد و افزايش امكانات تفريحي در شهرهاي مبدا گردشگري عواملي است كه در كنار هم ميتواند در توزيع و مديريت سفرهاي برونشهري موثر باشد. او براي كنترل اين شرايط از دو رويكرد «مديريت كلان» و « مديريت بحران» نام ميبرد و ميگويد: رويكرد اول يك برخورد اساسي است. اما رويكرد دوم موقت؛ به اين معنا كه ما يك بحران را پيشبيني ميكنيم و براي آن مديريت جادهها و مقاصد گردشگري در قالب ستادهاي گردشگري را در دست ميگيريم. ما در بهترين حالت صبر ميكنيم، مشكل ايجاد شود و بعد مديريت بحران را در دست ميگيريم و هيچوقت قبل از وقوع تمهيداتي اتخاذ نشده است كه از وقوع بحران جلوگيري شود در حالي كه بسياري از بحرانها قابل پيشگيرياند، چون اساس نگاه مديريت علمي پيشگيري است.
اين استاد مديريت جهانگردي ميافزايد: در گزارشهاي مسوولان، گاه آمار تعريض و دو بانده كردن جاده اعلام ميشود اما آيا بهطور واقع بدنه فني و مهندسي قادر نيست تا حجم و سرعت خودروها را با توجه به عرض و پيچهاي غيرمهندسي و حادثهخيز بودن آن را تخمين بزند. چرا بايد بگذاريم اين تعداد از مردم كشته شوند تا بعد مشخص شود كه پيچها حادثهخيز است. از طرفي وقتي دنبال افزايش تقاضا جمعيت دوبرابر ميشود، ديگر همان جادهها و امكانات نميتواند، پاسخگو باشد و در نتيجه بحران ايجاد ميكند.
نبود امكانات تفريحي در شهرهاي مبدا
اما چرا با منتهي شدن به تعطيلات همه مردم به سمت شمال هجوم ميبرند؟ ضيايي در اين باره ميگويد: ما در شهرهاي مبدا از جمله تهران امكانات تفريحي نداريم تا مردم تشويق و توجيه شوند كه الزامي براي فرار از تهران در هر تعطيلات ندارند. تهران به دوزخي تبديل شده كه همه دنبال كوچكترين فرصتي هستند كه از آن فرار كنند. اينها عواملي است كه مردم را به گريز از مبدا سوق ميدهد. اغلب شهرهاي مقصد فاكتورهايي از جمله زيباييها و آب و هواي مناسب دارند كه مردم را جذب ميكند و ما ميتوانيم روي آنها در شهرهاي مبدا كار كنيم و شرايط و امكانات فراغتي را با ايجاد تفرجگاهها، پاركها، سينماها و كنسرتها در ايام تعطيلات در تهران فراهم كنيم.
او در انتقاد از شرايط تفريحي شهرها كه مردم را در تعطيلات ناگزيز به سفر ميكند، توضيح ميدهد: وقتي كنسرتها لغو ميشود و مردم سادهترين امكانات فرهنگي، تفريحي و خانوادگي را ندارند طبيعي است كه با كوچكترين بهانهيي از شهر ميروند ضمن اينكه آلودگي، ترافيك و تنش هم جزو لاينفك شهرهاي بزرگ است و اين وضعيت را تشديد ميكند. در اين صورت نميتوان براي تكتك افراد فضاها، امكانات و تسهيلات فراهم كرد.
آزادراه تهران- شمال مُسكن مقطعي
پروژه ساخت آزادراه تهران- شمال كه از 22 سال گذشته در دستور كار دولتهاست چندي قبل هم با وعدههاي جهانگيري، معاون اول رييسجمهور و آخوندي، وزير راه و شهرسازي بر سر زبانها افتاد و اعلام شد كه تا سال 96 اين آزادراه افتتاح خواهد شد تا از مشكلاتي كه مسيرهاي فعلي منتهي به شهرهاي شمالي با آن مواجه است را كم كند. البته آنگونه كه ضيايي ميگويد؛ اين آزادراه هم نميتواند مشكل را بهطور كلي حل كند و شايد تنها طي چند سال و در مقطعي وضعيت بهتر شود، اما اگر رشد جمعيت و تقاضا همين طور فزآينده باشد و در مبدا نيز امكانات را فراهم نكنيم، طبيعتا با ترافيك مواجه خواهيم شد. همانطور كه در سيستم شهري افزايش اتوبانها نتوانست به كاهش ترافيك منتهي شود. پس تا زماني كه روي سيستم ورودي كار نكنيم، تقاضا همچنان زياد ميشود.
او ميافزايد: دليل ادامه همان وضعيت اين است كه تاثيري روي وروديها گذاشته نميشود تا كي ميخواهيم جاده ايجاد كنيم و تمام فضاهاي سبز شهر و كشور را از پياده و دوچرخه سوار بگيريم و در خدمت اتومبيل بگذاريم. متاسفانه نگاه مديريتي ما مشكل دارد و به جاي نگاه پيشگيرانه و آيندهنگرانه تنها نگاه مديريت بحران داريم. از سوي ديگر نگرش سيستمي نداريم. ممكن است در مقصد 5 پاركينگ، استراحتگاه و مبادي و خروجي تعبيه كنيم، اما هيچوقت روي مبدا كار نميشود، در حالي كه بايد ببينيم با وجود اين همه هزينه، تلفات، خستگي راه و موارد ديگر چه چيزي مردم را سوق ميدهد به اين سمت. بنابراين بايد روي فاكتورهاي جذب مبداها سرمايهگذاري كنيم.
اين كارشناس گردشگري در توضيح راههايي كه مشكل را مرتفع ميكند، ميگويد: بايد تقاضا را سرشكن كنيم تا در شهرهاي مختلف از جمله مبدا توزيع شود. امكانات تفريحي از جمله پاركهاي آبي و پاركهاي بزرگ مانند چيتگر براي شهروندان بايد به قدري زياد باشد كه جذب شوند. اگر همه شهرها سالن كنسرت، سيرك زمينهاي بازي، سينماها و فيلمهاي خوب داشته باشند و برنامههاي تلويزيوني مفرح باشند، مردم ديوانه نيستند كه پول و انرژي خود را بدهند و خستهتر برگردند.
ضيايي ادامه ميدهد: مديران اوقات فراغت بايد در تهران و ساير شهرهاي بزرگ و مراكز استانها به فكر فراهم كردن امكاناتي باشند تا مردم را جذب كنند. اما اين يك رويكرد است و در كل بايد راهكارهاي ديگري از جمله جادهسازي، مديريت حدفاصل مبدا و مقصد، توجيه مردم براي مقاصد گردشگري جايگزين و افزايش امكانات مقاصد اصلي گردشگري در كنار هم به كار گرفته شود تا بتوانيم با مديريت يكپارچه وضعيت را سامان دهيم.
بياثري افزايش تعطيلات آخر هفته در حل مساله
موضوع ديگري هم به تازگي در كميسيونهاي تخصصي هيات دولت مبني بر افزايش تعطيلات آخر هفته به دو روز مطرح شد كه با استقبال دولت مواجه نشد.
با اين حال، به اعتقاد اين استاد دانشگاه اين طرح هم در صورت اجرايي شدن مشكلي را در كل كشور حل نميكند. او ميگويد: اين موضوع شايد تنها در تهران و 4 استان نزديك به شهرهاي شمالي تاثيرگذار باشد كه همين الان هم به همين شكل است. خيلي از افراد تهراني همين حالا هم در شهرهاي شمالي خانه دوم يا ويلا دارند و چهارشنبه شب به آنجا ميروند و جمعه شب باز ميگردند. اما كسي نميتواند از سيستان و بلوچستان، كردستان يا شيراز به شمال برود. بنابراين مقصدهاي جايگزين بايد تعريف شود تا متقاضي سفر هم توجيه شود كه اگر مقصد گردشگري را عوض كند همان كسب تفريح، تجربههاي فراغتي را خواهد داشت كه به شمال برود.
مسافران شنبه و يكشنبه بازگردند
سالهاست كه تعطيلات در كشور گره خورده است به ترافيك جادهها، اخبار يكطرفه شدن مسيرها و آمار تلفات جادهيي. امسال هم اين وضعيت ادامه داشت. روز پنجشنبه داود رجبي، معاون امداد و نجات جمعيت هلالاحمر استان البرز از مسموميت 23 نفر در تونل كندوان به علت ترافيك سنگين، توقف خودروها و آلودگي هوا خبر داد. همچنين برخي اخبار نيز حاكي از كلافگي و اعتراض مردم آمل به دليل افزايش حجم سفرها و ترافيك و شلوغي در اين منطقه بود. رييس پليس راهنمايي و رانندگي ناجا هم روز گذشته درباره آخرين وضعيت راهها گفت: از ساعت 13 جمعه شمال به جنوب جادههاي چالوس و هراز يكطرفه شد. سردار تقي مهري افزود: ترافيك در محور هراز (شمال به جنوب محدودههاي پنجاب، قلعهدختر، منظريه و تونل يك)، محور كرج- چالوس (شمال به جنوب محدودههاي دزدبن و هزارچم)، محور قزوين- رشت (شمال به جنوب محدودههاي لوشان، رودبار و منجيل)، محور فيروزكوه (شمال به جنوب محدوده كارسالار، تازيراب)، باند جنوبي آزادراه كرج -قزوين (محدوده مهرشهر تا پل فرديس) و محور سلفچگان به قم نيمه سنگين گزارش شده است. سرهنگ نادر رحماني، سرپرست مركز كنترل ترافيك پليس راهور به مسافران توصيه كرد كه بازگشت خود را به جمعه موكول نكنند و طي چند روز آتي بازگردند. عبدالهاشم حسننيا، معاون راهداري سازمان راهداري و حمل ونقل نيز از مردم درخواست كرد تا برگشت سفرهاي خود را به روزهاي شنبه و يكشنبه موكول كنند تا با ترافيك مواجه نشوند.
البته هنوز آمار دقيقي از ميزان تلفات اعلام نشده است اما داوود كشاورزيان، معاون وزير راه و شهرسازي با اشاره به روند كاهشي آمار تصادفات جادهيي در اين باره گفته است: در طول سه سال گذشته از دوره دولت يازدهم، حداقل 2500نفر از ميزان تلفات ناشي از تصادفات جادهيي كم شد.